Έχεις 2 καρβέλια ψωμί
Το ένα πούλα + με το χρήμα
Αγόρασε μεμιάς υακίνθους
Και τάισε το πνεύμα.
Hast thou 2 loaves of bread
Sell one + with the dole
Buy straightaway some hyacinths
To feed thy soul.
— Ezra Pound
Ο Daniel Swift, καθηγητής λογοτεχνίας και συγγραφέας, ανακάλυψε αυτό το σύντομο ποίημα του Έζρα Πάουντ καθώς ερευνούσε υλικό για το βιβλίο του The Bughouse που έχει ως θέμα τα χρόνια του εγκλεισμού του ποιητή στο Νοσοκομείο Σαίντ Ελίζαμπεθ ενώ το δημοσίευσε και στο The Paris Review. Η ανακάλυψη ενός ανέκδοτου ποιήματος φαντάζει ως περιπετειώδης και βιβλιοφαγική διαδικασία, αλλά στην πραγματικότητα σύμφωνα με τον ίδιο δεν ήταν έτσι. Το ποίημα ανέμενε εκείνον που θα το έφερνε στο φως σε ένα καθόλου απρόσμενο μέρος: στο Κάστρο Μπρούνεμπουργκ στο Τιρόλο της Βορείου Ιταλίας, εκεί που έζησε ο ίδιος στην δύση του βίου του και εξακολουθεί να κατοικεί ακόμα και σήμερα η κόρη του. Δεν επρόκειτο για κάποιο χαμένο έργο αλλά για ένα ποίημα που δεν είχε βρεθεί ποτέ, ίσως γιατί δεν είναι συνηθισμένο. Είναι υπερβολικά τρυφερό, υπερβολικά σύντομο. Δεν είναι καθόλου περίπλοκο. Όλοι γνωρίζουν πως ο Πάουντ ήταν ο αρχετυπικός μοντερνιστής, αυστηρός και δύσκολος. Ωστόσο εδώ έχουμε ένα ποιηματάκι για λουλούδια, γραμμένο στο πίσω μέρος ενός φακέλου. Του λείπει, καλώς ή κακώς, η μεγαλειώδης διάσταση που όλοι θα περιμέναμε.
Ωστόσο δεν είναι όσο απλοϊκό θα πίστευε κανείς. Αναφέρονται δύο αντικείμενα, και το ποίημα απαιτεί να ανταλλαχθεί το ένα για το άλλο, το καρβέλι για υακίνθους. Τα αντικείμενα δεν κάνουν ρίμα, το ποίημα έχει μόνο μία ρίμα: "dole" και "soul." Η λέξη "Dole" είναι αλλόκοτη, σημαίνει και "χρήμα" αλλά και "στενοχώρια". Οι δύο αυτές έννοιες απαντώνται και στα ομόηχα dollar (δολάριο) και dolor (οδύνη) και το μικρό αυτό μπέρδεμα έχει μια απλή εξήγηση. Η λέξη "dole" στην πραγματικότητα είναι δύο λέξεις με διαφορετική ετυμολογία: η μία προέρχεται από την αγγλοσαξονική και σημαίνει "μερίδιο" ενώ η άλλη είναι λατινικής προελεύσεως και σημαίνει "οδύνη". Τα δύο έσονται ένα, ή το ένα διαιρείται σε δύο. Το ποίημα μοιάζει με εξίσωση, και η ανταλλακτική πράξη υπολογίζεται προσεκτικά: στον αριθμό "2" αντί της λέξης "δύο" και στην χρήση του μαθηματικού συμβόλου.
Το μεγάλο παράδοξο του Έζρα Πάουντ είναι πως το μήνυμα των πολιτικών του θέσεων αντικρούεται από τη φύση και τη φόρμα των γραπτών του. Καθ' όλη την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αναμετέδιδε ραδιοφωνικά την φασιστική προπαγάνδα από την Ιταλία, ενώ την επόμενη δεκαετία την πέρασε ως ασθενής στο ψυχιατρικό νοσοκομείο Σαίντ Ελίζαμπεθ στην Ουάσιγκτον. Κατά τις δεκάλεπτες ραδιοφωνικές εκπομπές που μεταδίδονταν από το ιταλικό ραδιόφωνο καταφερόταν ενάντια στην ανάμιξη των φυλών και κήρυττε το μίσος κατά των Εβραίων, ωστόσο η μέθοδος της ποίησης του εδράζεται στο ότι οι ιδέες μπορούν και πρέπει να μεταφράζονται στις διαφορετικές κουλτούρες. Αναμιγνύει αφρικανικούς μύθους με τα έπη της κλασσικής Ελλάδας, την αρχαία κινεζική ποίηση με τα αμερικάνικα μπλουζ. Οι τοποθετήσεις του, όπως ότι οι ποιητές πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν σε θέματα οικονομίας και πολιτικής και διακυβέρνησης, έφεραν τον Πάουντ σε δεινή θέση. Στο εν λόγω μικρό ποίημα όμως παραδίδει ένα απλό μάθημα: πως ο κόσμος του ψωμιού πρέπει να βρίσκει και μία θέση για τους υάκινθους.
Ωστόσο δεν θα πρέπει να πάρουμε πολύ στα σοβαρά αυτόν τον πνευματισμό. Δεν χαρίζει τις φραντζόλες του αλλά ανταλλάσσει τη μία προσεκτικά, και κρατάει την άλλη, ίσως για το γεύμα του. Έτσι τα αντικείμενα του κόσμου αυτού ισορροπούν με εκείνα του άλλου. Ξαναδιαβάζοντας το ποίημα ο Swift συνειδητοποιεί το εξής: ο Πάουντ έχει πλέον όλα τα απαραίτητα συστατικά για ένα σάντουιτς υακίνθων.
Με πληροφορίες από το The Paris Review
σχόλια