Από την αρχαία Ουκρανία στο βυθό των Αντικυθήρων

Από την αρχαία Ουκρανία στο βυθό των Αντικυθήρων Facebook Twitter
10

 

Λίγο πριν εκπνεύσει ο Μάρτιος σκέφτηκα να κάνω μια αναφορά στο αντικείμενο του μήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Να υπογραμμίσω καταρχήν τον ωραίο θεσμό -αν μπορώ να τον πω έτσι- του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, να παρουσιάζει αναλυτικά κάθε μήνα στην ιστοσελίδα του  ένα αντικείμενο από το πλήθος των συλλογών του. Πρόκειται για μια συνήθεια που κατεξοχήν έχουν τα ξένα μουσεία και με τον τρόπο αυτό κρατάνε ζωντανό το ενδιαφέρον των διαδικτυακών επισκεπτών τους.

 

 

Για το μήνα Μάρτιο λοιπόν το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ρίχνει ιδιαίτερο φως στα κατάλοιπα ενός χάλκινου ανδριάντα, περίπου φυσικού μεγέθους, που βρέθηκε στο ναυάγιο των Αντικυθήρων, στον περίφημο "Φιλόσοφο".

 

Από τον ανδριάντα, που χρονολογείται περί το 240 π.Χ., έχουν σωθεί η κεφαλή, τα χέρια, τα πόδια και τμήμα του ενδύματός του. Αποδιδόταν ένας άνδρας ώριμης ηλικίας, όρθιος, με τα δύο πόδια σταθερά στο έδαφος, ντυμένος με μακρύ ιμάτιο. Στο αριστερό χέρι κρατούσε ραβδί, ενώ το δεξί ήταν λυγισμένο και προτεταμένο σε μια χειρονομία που χαρακτηρίζει τα αγάλματα ρητόρων - εκεί βασίζεται και η ερμηνεία του ως "φιλοσόφου". 

 

 

 

Πρόκειται για μια πραγματικά υποβλητική μορφή, που όμως δεν αποδίδεται ιδεαλιστικά με τα χαρακτηριστικά του εξευγενισμένου πνευματικού ανθρώπου, αλλά ως άνθρωπος "του κόσμου", με αδρό πρόσωπο και ιδιαίτερα έξυπνο βλέμμα.

 

 

 

Όσον αφορά τις τεχνικές λεπτομέρειες της κατασκευής του αγάλματος, όπως αναφέρει η σύντομη παρουσίαση στην ιστοσελίδα του Μουσείου, "η κεφαλή, παρόλη τη διάβρωση της επιφάνειας, σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Ίχνη «ραφών» στη βάση του λαιμού, μπροστά και αριστερά, επιβεβαιώνουν ότι είχε χυτευθεί χωριστά από το σώμα. Ένθετα ήταν τα μάτια. Εξωτερικά έφεραν περίγραμμα από λεπτή μετάλλινη ταινία, ενώ οι βολβοί ήταν από λευκή άλλοτε, υποκίτρινη σήμερα, ύλη, ίσως αλάβαστρο. Με τον ίδιο τρόπο, με αλάβαστρο δηλαδή και μετάλλινο περίγραμμα, ήταν κατασκευασμένες και οι ίριδες. Αντίθετα τα χείλη, που ήταν από κοκκινόχρωμο κράμα καθαρότερου χαλκού, φαίνεται να έχουν χυτευθεί μαζί με το πρόσωπο. Το παχύ μουστάκι και οι λεπτές χαράξεις στο γένι έγιναν με πολύ λεπτό καλέμι. Τρία ορθογώνια «μπαλώματα» στην περιοχή των μαλλιών και του λαιμού οφείλονται σε επισκευές μετά τη χύτευση."

Ποιός ήταν όμως ο φιλόσοφος που αποδίδει αυτός ο υπέροχος ανδριάντας; Υπάρχει η άποψη ότι εικονίζεται ο Αντισθένης, Κυνικός φιλόσοφος, μαθητής του Γοργία και του Σωκράτη. Σύμφωνα όμως με την επικρατέστερη ερμηνεία, όπως την αναφέρει και ο Ν. Καλτσάς στο βιβλίο του για τα Γλυπτά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ο ανδριάντας απέδιδε τον Κυνικό φιλόσοφο Βίωνα τον Βορυσθενίτη. που καταγόταν από την περιοχή της σύγχρονης νοτιοδυτικής Ουκρανίας, αλλά έζησε και έδρασε κυρίως στην Αθήνα τον 4ο ή 3ο αιώνα π.Χ. Βορυσθένης ονομαζόταν ο ποταμός Δνείπερος στην αρχαιότητα και η Βορυσθένη ή Ολβία πόλις, η γενέτειρα του Βίωνα, ήταν αρχαία ελληνική πόλη στη ΒΔ γωνία του Εύξεινου Πόντου.

Σύμφωνα με τα γραφόμενα του Στράβωνα και του Διογένη Λαέρτιου, ο  Βίωνας είχε πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία ζωής. Ο πατέρας του ήταν απελεύθερος, έμπορος παστών ψαριών και λαθρέμπορος και η μητέρα του, η Ολυμπία, πόρνη από τη Λακεδαίμονα. Λόγω κάποιας παρανομίας  του πατέρα του, όλα τα μέλη της οικογένειας πουλήθηκαν σκλάβοι. Ο Βίων, που ήταν νεαρός και όμορφος, κατέληξε στον οίκο ενός ρήτορα που πεθαίνοντας του κληροδότησε όλη την περιουσία του. Μετά το γεγονός αυτό, ο Βίων έκαψε ολόκληρη τη βιβλιοθήκη του ευεργέτη του, ήρθε στην Αθήνα και ασχολήθηκε συστηματικά με τη φιλοσοφία.

Αρχαιολογία & Ιστορία
10

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ιστορία μιας πόλης / Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι ήταν μια ασθένεια εισαγόμενη, η οποία ξεκίνησε από την Αιθιοπία και προτού φθάσει στην Αθήνα, εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο και την Περσική αυτοκρατορία. H Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Στέφανο Παρασκευαΐδη για τον λοιμό των Αθηνών με την πρωτοφανή θνησιμότητα, καθώς υπολογίζεται ότι χάθηκε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Επίσκεψη στον αρχέγονο κόσμο της Σαμοθράκης με σύμμαχο την τεχνολογία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαμοθράκη: Βλέπουμε την ιστορία του νησιού ξανά με σύμμαχο την τεχνολογία

Η Σαμοθράκη του Νίκης, του Ομήρου, των Καβείρων, των φιλοσόφων, των χαρτογράφων της Αναγέννησης, των αρχαιολόγων, των αρχιτεκτόνων και των φωτογράφων του 20ού αιώνα αλλά και των σύγχρονων μοντελιστών σε μια εμπεριστατωμένη έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
ΑΣΚΤ: Η σχολή που «γέννησε» τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες

Ιστορία μιας πόλης / ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες

H Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Παρθένης και ο Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς βρέθηκαν οι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία στη Νέα Μάκρη;

Ιστορία μιας πόλης / Νέα Μάκρη: Ο προσφυγικός συνοικισμός που εξελίχθηκε σε λουτρόπολη

Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη Μπενάρδου για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της περιοχής.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φθισιατρείο «Σωτηρία», 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθανάτων

Έπειτα από επιστολές και καταγγελίες, τον Ιούλιο του 1927, ένας ρεπόρτερ της εφημερίδας «Εσπερινή» επισκέπτεται το φθισιατρείο για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής των ασθενών. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τη μαρτυρία του για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ποια τα νοήματα πίσω από τις ζωγραφισμένες μορφές και τα ζωντανά χρώματα των θηραϊκών τοιχογραφιών; Πώς συνδέονται με τον μινωικό πολιτισμό και τι μας αποκαλύπτουν για τον αρχαίο κόσμο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Άκου την επιστήμη / Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Η εποχή μας και τα «φαντάσματα» του Μεσοπολέμου. Ο ιστορικός και υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος μιλά στον Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης πριν από έναν αιώνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Εγώ κουνιέμαι από τη θέση μου, η Σαντορίνη μόνον να μην κουνηθεί!»

Τον Αύγουστο του 1925 στα γραφεία των αθηναϊκών εφημερίδων καταφθάνουν τηλεγραφήματα που ανακοινώνουν έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης και περιγράφουν την αναστάτωση των κατοίκων του νησιού. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s φέρνει στο σήμερα κάποια από τα ρεπορτάζ της εποχής.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Κωστής Τσικλητήρας

Σαν σήμερα / Κωστής Τσικλητήρας: Αυτή είναι η ζωή του κορυφαίου Ολυμπιονίκη

Σαν σήμερα, στις 10 Φεβρουαρίου 1913, πεθαίνει στην Αθήνα από «κεραυνοβόλο μηνιγγίτιδα» ο κορυφαίος, μαζί με τον Πύρρο Δήμα, Έλληνας Ολυμπιονίκης Κωστής Τσικλητήρας, κάτοχος τεσσάρων ολυμπιακών μεταλλίων.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Ακρωτήρι: Μια κοσμοπολίτικη, προϊστορική πόλη στην Σαντορίνη

Ιστορία μιας πόλης / Ακρωτήρι: Η πόλη που θάφτηκε κάτω από τις στάχτες του ηφαιστείου

Οι θηραϊκές τοιχογραφίες που ανακαλύφθηκαν στον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς θησαυρούς του Αιγαίου. Τι μαρτυρούν για την κοινωνία, τον πολιτισμό, την καθημερινή ζωή στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Το «φαρμακείο» της οικογένειας Χωματιανού και η ιατρική στην Αθήνα του 19ου αι

Ιστορία μιας πόλης / Το «φαρμακείο» της οικογένειας Χωματιανού και η ιατρική στην Αθήνα του 19ου αιώνα

Μια αθηναϊκή οικογένεια με ρίζες στο Βυζάντιο, η οποία άφησε το αποτύπωμά της στην υλική και άυλη κληρονομιά της πόλης μας κι ένα αντικείμενο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, το οποίο μας «μιλά» για την οικογένεια αλλά και την ιατρική κατά το 19ο αιώνα. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Γιώργο Νικολάου για το φαρμακείο της οικογένειας Χωματιανού.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
10 άγνωστες αθηναϊκές ιστορίες

Αρχαιολογία & Ιστορία / 10 άγνωστες αθηναϊκές ιστορίες

Tι γινόταν τον Μεσαίωνα στην Αθήνα; Υπήρχε ζωή στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; Ποια είναι η σκληρή αλήθεια για αυτό που αποκαλούμε «Αθηναϊκή Δημοκρατία» και τι ήταν τελικά οι Δεσμώτες του Φαλήρου; Ακούμε σήμερα 10 άγνωστες ή παραγνωρισμένες πτυχές από το μακροχρόνιο παρελθόν της πόλης μας που συνέλεξε η Αγιάτη Μπενάρδου για τη σειρά podcast της LiFO «Ιστορία μιας πόλης».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«Αισθάνομαι όπως την πρώτη φορά που θα έβγαινα ραντεβού»: Η Τασούλα Βερβενιώτη για την 4η Γιορτή Προφορικής Ιστορίας 

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι κοινωνικές ομάδες παίζουν καθοριστικό ρόλο στη γραφή της Ιστορίας»

Η ιστορικός και συγγραφέας Τασούλα Βερβενιώτη μοιράζεται τη γνώση της με ανθρώπους που θέλουν να συλλέξουν τις άγραφες ή αποσιωπημένες πτυχές της ιστορίας και για τρεις ημέρες θα κατευθύνει τη μεγάλη συνάντηση των Ομάδων Προφορικής Ιστορίας στην Τεχνόπολη.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Η πρώτη δοκιμαστική πτήση Αθήνα – Θεσσαλονίκη έγινε τον Μάιο του 1931 και δυο αστυνομικοί ρεπόρτερ μοιράστηκαν τις εντυπώσεις τους

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Η ατμόσφαιρα έχει λιγότερες λακκούβες από τας Αθήνας»

Η πρώτη δοκιμαστική πτήση Αθήνα–Θεσσαλονίκη έγινε το 1931 και δύο αστυνομικοί ρεπόρτερ της εποχής μοιράστηκαν τις εντυπώσεις τους. Η ομάδα των dirty '30s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τις μαρτυρίες τους για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S

σχόλια

5 σχόλια
Δεν αναφέρεται από τις πηγές. Η πληροφορία για το κάψιμο της βιβλιοθήκης προέρχεται από τον βίο του φιλοσόφου που καταγράφει ο Διογένης Λαέρτιος, στο 4o βιβλίο του, όπου γράφει κατά λέξη "κἀγὼ κατακαύσας αὐτοῦ τὰ συγγράμματα καὶ πάντα συγξύσας Ἀθήναζε ἦλθον καὶ ἐφιλοσόφησα." Είναι σε πρώτο πρόσωπο διότι υποτίθεται τα αφηγείται ο ίδιος ο Βίωνας στον Αντίγονο.
για το λαο της ουκρανιας να υπενθυμισω οτι ακομα και σημερα τυγχανουμε ιδιαιτερης θερμης και θαυμασμου στα μερη τους. βεβαια αναρωτιεμαι αν την αξιζουμε αλλα τελοσπαντων.
Πολύ καλό άρθρο!Το συγκεκριμένο άγαλμα το έχω δει και από κοντά σε πρόσφατη επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Πολύ όμορφο! Τα χάλκινα αγάλματα εκπέμπουν μία διαφορετική γοητεία από τα μαρμάρινα. Ίσως γιατί ο χαλκός με το πέρασμα του χρόνου παρουσιάζει μία φθορά παρόμοια με αυτή την σάρκας.Με όλο το σεβασμό αλλά αν δεν ήξερα θα στοιχημάτιζα ότι το συγκεκριμένο άγαλμα ήταν ένας λυράρης... Όπως το βλέπουμε, στο αριστερό του χέρι η λίρα και στο δεξί του το δοξάρι.Όσο για το πρόσωπο; Ολόιδιος με τον δικό μας Ψαραντώνη-Ξυλούρη!Φιλόσοφος εκείνος, φιλόσοφος και αυτός. «Κυνικός» εκείνος, «κυνικός» και αυτός.Σαν μία παράξενη συμφωνία με τον χρόνο που άφησε ανέπαφα, το κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια του. Ίσως για να μπορεί να μας τραγουδήσει και πολλά να διηγηθεί παίζοντας τη λίρα του χτυπώντας τα πόδια στο ρυθμό. Στο σώμα του μπορεί ο θεατής να φανταστεί και να συμπληρώσει το δικό του σώμα δίνοντας του καρδιά και ψυχή αφουγκράζοντας τις σκέψεις του, τα λόγια του, το πνεύμα του, το βλέμμα του.