Το Κορίτσι από τη Δανία βγαίνει την Πέμπτη στους κινηματογράφους της χώρας μας και δεν θα συνοδευτεί με άρθρα που χρησιμοποιούν τη λέξη σοκ γραμμένη με κεφαλαία και ακολουθούμενη από θαυμαστικά. Δεν θα προκαλέσει τη μήνη συντηρητικών ομάδων και φυσικά ούτε λόγος να απαγορευθεί η προβολή του. Έστειλε ήδη τον πρωταγωνιστή του, Eddie Redmayne, αλλά και τη σύζυγο και ως ένα βαθμό, ηθικό αυτουργό, Alicia Vicander, στα Όσκαρ, όχι γιατί ντύνεται γυναίκα παρά τη θέλησή του (όπως για παράδειγμα ο Ντάστιν Χόφμαν στο Tootsie), αλλά γιατί υποδύεται έναν ήρωα που συνειδητοποιημένα προχωρά σε διαδικασία επαναπροσδιορισμού φύλου.
Η ταινία του Tom Hooper δεν είναι φυσικά η πρώτη που καταπιάνεται με τέτοιο θέμα. Είναι όμως ένα δείγμα πως, ευτυχώς, οι εποχές, το σινεμά, αλλά και εσχάτως και η τηλεόραση, δείχνουν να αντιμετωπίζουν τέτοιους ήρωες όχι ως υλικό για trash θεάματα, αλλά ως παραδείγματα ισχυρής θέλησης, στοχεύοντας σε βραβεία και μεγάλο κοινό. Παράλληλα, τα μέσα λειτουργούν και ως ένα είδος φροντιστηρίου για τους θεατές, που μαθαίνουν τι ακριβώς εμπεριέχει η λέξη transgender, αλλά και πως λειτουργεί μια διαδικασία transition. Άλλωστε η ενημέρωση είναι βασικός εχθρός του φόβου που εξακολουθεί να υπάρχει προς τα διεμφυλικά άτομα και δυστυχώς συχνά μεταφράζεται σε βία - στις ΗΠΑ ανακοινώθηκε μάλιστα πως πέρυσι υπήρχε αύξηση των κρουσμάτων βίας, κάτι που θέτει το ερώτημα αν τελικά γινόμαστε περισσότερο προοδευτικοί ή συντηρητικοί με τα χρόνια.
Το σινεμά και η τηλεόραση πάντως δείχνουν να έχουν ενηλικιωθεί στο θέμα της αντιμετώπισης της διαφορετικότητας. Από τις άγαρμπες προσπάθειες που εμφανίστηκαν στο μεταπολεμικό σινεμά μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολλά και φαίνεται πως τουλάχιστον στον κόσμο των μέσων, οι διεμφυλικοί ήρωες τυγχάνουν πλήρης αποδοχής. Η παρακάτω λίστα είναι μια διαδρομή, μέσα από 10 στάσεις, του πώς φτάσαμε από το περιθώριο του Glen or Glenda, στις βραβεύσεις και τη μεγάλη επιτυχία του Transparent.
Glen or Glenda (1953)
Η παρουσία του σ’ αυτή τη λίστα υποδεικνύει πόσο έχει βελτιωθεί η κατάσταση στην παρουσίαση διεμφυλικών ηρώων. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πίσω από την υπερβολή της αφήγησης, την επιδερμική εξερεύνηση του κόσμου των “ανδρών που ντύνονται με γυναικεία ρούχα” και την, συνηθισμένη για τον σκηνοθέτη, κακή κατασκευή, κρυβόταν η αγωνία του ίδιου του Edward Wood, παρενδυτικού και προχωρημένου φετιχιστή, να μιλήσει στο κοινό για ένα δικό του θέμα – αφού δεν μπορούσε να το πει στους κοντινότερούς του. Όσοι θυμούνται το Ed Wood του Tim Burton, δε ξεχνούν τα σπαρταριστά περιστατικά που ακολούθησαν της παρουσίασης της ταινίας από τον Wood σε διανομείς και κοινό.
The Christine Jorgensen Story (1970)
Το αυτοβιογραφικό βιβλίο της ομώνυμης ηρωίδας μεταφέρθηκε στο σινεμά και διαφημίστηκε με στόμφο ως η ιστορία του πρώτου άνδρα που έγινε γυναίκα – άσχετα αν μέσα στο φιλμ διευκρινίζεται πως είχαν προηγηθεί αρκετοί άλλοι. Ο George πηγαίνει στην Δανία για να γίνει Christine, παρουσιάζεται ως προβληματικό παιδί που φορούσε γυναικεία ρούχα από μικρή ηλικία (έμπνευση της ταινίας, καμιά αντίστοιχη αναφορά στο βιβλίο) και προχωρά στην εγχείρηση για να μπορεί επιτέλους να κάνει έρωτα με άνδρες. Η όλη προσέγγιση είναι στα όρια του camp, δείγμα της ανωριμότητας που υπήρχε ακόμη πάνω στο θέμα, παρά το γεγονός ότι προβλήθηκε με το σήμα της United Artists και το σκηνοθέτησε ο Irving Rapper που έκανε σημαντικές ταινίες στο παρελθόν.
In a Year with 13 Moons (1978)
Μια από τις ωραιότερες και συνάμα πιο σκληρές ταινίες του Φασμπίντερ, ακολουθεί την Elvira (πρώην Erwin) στις αναμνήσεις της ζωής της λίγο πριν την αποχαιρετήσει οριστικά σε χρονιά που βλέπουμε την πανσέληνο 13 φορές – κάτι που σύμφωνα με τον μύθο, επηρεάζει αρκετά τους ιδιαίτερα ευαίσθητους ανθρώπους. Το δράμα της Elvira έγκειται στο ότι προχωρά σε διαδικασία αλλαγής φύλου ώστε να ικανοποιήσει το αντικείμενο του πόθου της, έναν και μόνο άνθρωπο. Αβάσταχτο σε πολλές περιπτώσεις (δε ξεχνιούνται εύκολα οι σκηνές του σφαγείου), αλλά φτιαγμένο με περίσσεια ευαισθησία, ήταν και ένα είδος εξιλέωσης και αποχαιρετισμού του γερμανού σκηνοθέτη στον Armin Meier, ηθοποιού και πρώην εραστή του, που είχε μόλις αυτοκτονήσει.
Second Serve (1986)
Φτιαγμένο για την τηλεόραση, σε χρόνια που αυτό δεν ακουγόταν και πολύ υποσχόμενο, πιθανότατα θα ήταν ξεχασμένο από όλους αν δεν είχε την Vanessa Redgrave στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η βρετανίδα ηθοποιός πέτυχε μια εντυπωσιακότατη μεταμόρφωση, υποδυόμενη έναν πρώην γιατρό που βρίσκεται σε σύγχυση σχετικά με τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, κατασταλάζει και οδηγείται σε αλλαγή φύλου, μετακομίζει στο Λος Άντζελες και ξεκινάει να παίζει επαγγελματικό τένις. Εκεί θα της απαγορευτεί η συμμετοχή ως γυναίκα και το φιλμ θα μετατραπεί σε ένα δράμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Redgrave παίζει τον ρόλο από την αρχή και η εμφάνισή της ως άνδρας της χάρισε υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα και Emmy.
The Adventures of Sebastian Cole (1998)
Χρόνια πριν την μεγάλη επιτυχία του Entourage, ο Adrian Grenier υποδύθηκε τον ήρωα του τίτλου, έναν μπερδεμένο έφηβο που στα ήδη πολλά απρόοπτα που του χαρίζει η οικογένειά του, προστίθεται ένα καινούριο. Ο πατριός του ανακοινώνει πως θέλει να γίνει γυναίκα και θα ξεκινήσει διαδικασία αλλαγής φύλου. Λίγους μήνες μετά, ο Sebastian επισκέπτεται την Henrietta πλέον και αρχίζει να κατανοεί πως η αλλαγή φύλου δεν αλλάζει τα αισθήματα του πατριού του προς αυτόν, καθώς διαπιστώνει πως είναι πρόθυμος να του προσφέρει αγάπη και καθοδήγηση. Παράδειγμα σοβαρής και ψύχραιμης καταγραφής της εξέλιξης των οικογενειακών σχέσεων, όταν προκύπτει ζήτημα αλλαγής φύλου, ειδικότερα δε όταν αυτό το κάνει ο γονιός και όχι το παιδί. Εξαιρετικός ο Clark Gregg ως Hank/Henrietta.
Transamerica (2005)
Περιμένοντας τις ημέρες για την εγχείρηση επαναπροσδιορισμού φύλου, η Bree Osbourne (πρώην Stanley Chupak) έρχεται αντιμέτωπη με το παρελθόν της. Ένας 17χρονος της τηλεφωνεί για να την ενημερώσει πως είναι ο βιολογικός πατέρας του. Χωρίς να αναφέρει την πραγματική της ταυτότητα η Bree παρουσιάζεται ως κοινωνική λειτουργός και μαζί θα διασχίσουν τη χώρα (από τη Ν. Υόρκη ως το Λ. Άντζελες) σε ένα ταξίδι κυρίως προσωπικής εξερεύνησης. Όλα δείχνουν πλέον πως το αμερικανικό σινεμά παίρνει πολύ σοβαρότερα από ποτέ τα transgender άτομα, αφουγκράζεται τις ανησυχίες τους και δεν διστάζει να παρουσιάσει το θάρρος τους ως πρότυπο ζωής. Γενναίος ρόλος και υποψηφιότητα για Όσκαρ για τη Felicity Huffman, την ίδια εποχή που όλος ο κόσμος την μάθαινε από το τηλεοπτικό Desperate Housewives.
Breakfast on Pluto (2005)
Το Crying Game είναι μάλλον η καλύτερη ταινία του Neil Jordan όμως εκεί χρησιμοποίησε τη διαφυλικότητα ως plot twist. Αντιθέτως, εδώ τα πράγματα είναι ξεκάθαρα από την αρχή. Ο Patrick Braden έχει το παρατσούκλι Kitten, έχει συνειδητοποιήσει από πολύ μικρός την ιδιαιτερότητά του, αλλά στο περιβάλλον το οποίο ζει δεν δέχονται τέτοιες απόψεις. Το ταξίδι του προς το Λονδίνο με σκοπό την εύρεση της μητέρας του είναι ένα ταξίδι προς την αποδοχή, που εμπεριέχει απίθανες περιπέτειες - μέχρι και για βομβιστής του IRA κατηγορείται. Με χαρακτηριστική άνεση, ο Cillian Murphy δίνει ξεχωριστό χρώμα στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
52 Tuesdays (2013)
Ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και την μυθοπλασία το φιλμ αυτό από την Αυστραλία διέγραψε μια μεγάλη πορεία στα φεστιβάλ του κόσμου πριν από 2 χρόνια. Οι 52 Τρίτες του τίτλου είναι αυτές στις οποίες βρίσκονται για ένα χρόνο μητέρα και κόρη, σε μια χρονική στιγμή που έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλες αλλαγές στη ζωή τους. Η μεν μητέρα ξεκινά τη διαδικασία της φυλο-μετάβασης που θα διαρκέσει ένα έτος, ενώ η κόρη προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με το “τέρας” που λέγεται εφηβεία. Το εντυπωσιακό στοιχείο της ταινίας είναι πως ακολούθησε τους χαρακτήρες σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, καθώς τα γυρίσματα γίνονταν όντως κάθε Τρίτη για περίπου ένα έτος. Παράλληλα, η ταινία προσφέρει, ίσως καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη ως τότε, όλες τις απαραίτητες γνώσεις γύρω από τη διαδικασία επανακαθορισμού φύλου.
About Ray (2015)
Νεαρό κορίτσι γνωρίζει από μικρή ηλικία πως μάλλον η φύση επέλεξε λάθος φύλο γι’ αυτήν και ανακοινώνει πως ήρθε η στιγμή για αλλαγή. Χρειάζεται όμως γραπτή συγκατάβαση και από τους 2 γονείς και ξεκινά η αναζήτηση του πατέρα που λείπει εδώ και χρόνια. Ταυτόχρονα, η λεσβία γιαγιά διαμαρτύρεται για όσα βλέπει. Τρεις γενιές γυναικών (Elle Fanning, Naomi Watts, Susan Sarandon) προσπαθούν να αντιμετωπίσουν κατάφατσα την αλήθεια για τους εαυτούς και τις σχέσεις τους, σε ένα φιλμ που έκανε πρεμιέρα στο τελευταίο φεστιβάλ του Τορόντο.
Transparent (2014-2015)
Η μόνη τηλεοπτική σειρά της λίστας, παραγωγής Amazon, που κέρδισε 5 Emmy και 2 Χρυσές Σφαίρες πέρυσι και συνεχίστηκε με αμείωτο ενδιαφέρον, μιά ατελείωτη παρέλαση από ενδοοικογενειακά μυστικά και ψέματα, του οποίου η επιτυχία είναι ίσως και το σημαντικότερο συμπέρασμα για την εποχής. Ο διεμφυλικός πρωταγωνιστής δεν εμφανίζεται πια μόνο σε offbeat ανεξάρτητες παραγωγές για περιορισμένο κοινό, αλλά φτάνει μέχρι την prime time TV. Και δικαίως βραβεύεται – ο Jeffrey Tambor είναι υπέροχος.
σχόλια