«ΦΙΛΟΘΕΗ, Η ΑΓΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ» είναι ο τίτλος του ιστορικού ντοκιμαντέρ γύρω από μια μεγάλη μορφή που έδρασε στην Αθήνα τον 16ο αιώνα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, που ετοίμασε η σκηνοθέτιδα Μαρία Χατζημιχάλη-Παπαλιού, το οποίο θα προβληθεί στο κανάλι του YouTube του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού από την Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου στις 7.00 μ.μ. έως και την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου.
Η ταινία, τα γυρίσματα της οποίας έγιναν στην Κωνσταντινούπολη, τη Βενετία, την Αθήνα και σε νησιά, έχει συμμετάσχει σε διεθνή φεστιβάλ, έχει συγκεντρώσει εξαιρετικές κριτικές και ασχολείται με μια προδρομική μορφή.
Η Φιλοθέη θεωρείται προδρομική μορφή για την Επανάσταση του 1821: το πρωτοπόρο εκπαιδευτικό έργο της, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, συνεχίστηκε από άλλους και άνοιξε τον δρόμο για την Ελληνική Επανάσταση. Η δράση της Φιλοθέης αποτελεί έμπνευση και ο αγώνας της για ν' αλλάξει ο κόσμος είναι αυτό που τη συνδέει με το σήμερα.
Η Αγία Φιλοθέη, πριν από πέντε ολόκληρους αιώνες, ύψωσε το ανάστημά της απέναντι στον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. Είπε «όχι» στην εξουσία, γιατί πριν είχε πει ένα μεγάλο «ναι» στη ζωή.
Ρηγούλα Μπενιζέλου, η αρχόντισσα κυρά και αγία των Αθηνών
Γεννημένη το 1522, μέσα στην αθηναϊκή αρχοντική οικογένεια γαιοκτημόνων, των Μπενιζέλων, η Ρηγούλα ή Ρεβούλα (Παρασκευούλα), όπως ήταν το κοσμικό της όνομα, με ρίζες βυζαντινές, ολιγογράμματη κατά το έθος της εποχής της, διακρινόταν για την ευφυΐα και το ήθος της. Στα 14 η οικογένεια την πάντρεψε με έναν μεγαλύτερό της άντρα. Τρία χρόνια αργότερα έμεινε χήρα.
Ήταν όμορφη, πάμπλουτη, ελεύθερη και περιζήτητη νύφη. Αντιστάθηκε στις πιέσεις της οικογένειάς της, δεν ξαναπαντρεύτηκε ποτέ και δέκα χρόνια αργότερα αποφάσισε και εκάρη μοναχή με το όνομα Φιλοθέη. Ίδρυσε ένα κοινόβιο ως Ηγουμένη μαζί με άλλες μοναχές, κόρες επιφανών οικογενειών της Αθήνας. Η ίδρυσή του πρέπει να τοποθετηθεί περί το 1571. Σε αυτό εγκαταβιούσαν περί τις 150 μοναχές, ανάμεσα στις οποίες και μερικές εκχριστιανισμένες μουσουλμάνες, αλλά και Κύπριοι σκλάβοι μετά την πτώση της Κύπρου στους Τούρκους την ίδια περίοδο. Το συγκρότημα αυτό ονομάζεται «Παρθενώνας» και εκεί βρίσκουν καταφύγιο και περίθαλψη (υλική και πνευματική) αδιακρίτως Έλληνες και Τούρκοι.
Στο έργο αυτό αφιέρωσε την πατρική και προσωπική της περιουσία. Ιδρύει σχολεία, βιοτεχνικά και χειροτεχνικά εργαστήρια, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, ορφανοτροφεία κ.ά. Διδάσκει στοιχειώδη οικοκυρική στις «μοναστηρίσιες». Προσφέρει μεγάλα ποσά για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων, ενώ ιδιαιτέρως φροντίζει για τη φυγάδευση των γυναικών στα νησιά, προκαλώντας όλεθρο στα χαρέμια των Τούρκων.
Το Ψυχικό και η Φιλοθέη τής χρωστούν τα ονόματά τους
Στην περιοχή του Ψυχικού άνοιξε ένα πηγάδι για να ξεκουράζονται οι κατάκοποι αγρότες που δούλευαν ώρες κάτω από τον ζεστό ήλιο και το νερό ήταν λιγοστό στην αττική γη. Λέγεται ότι από το ψυχικό αυτό της μοναχής Φιλοθέης πήρε η περιοχή το όνομά της. Ή πάλι πως έγραψε πάνω στο μαρμάρινο χείλος του πηγαδιού την λέξη «ψυχικόν» δηλωτικό της ψυχικής ωφέλειας. Και η περιοχή της Καλογρέζας οφείλει το όνομά της στη μονή που εκεί ίδρυσε η Φιλοθέη, τη μονή της Καλογραίας, όπως την αποκαλούσαν οι Αθηναίοι.
Βασική επιδίωξη της Φιλοθέης ήταν η τόνωση του ορθόδοξου ιδεώδους και η διατήρηση της ελληνικής συνείδησης. Το έργο της, κατά βάση εθνικό και θρησκευτικό, ξεπέρασε τα όρια της Αθήνας και έγινε γνωστό σε όλη την Ελλάδα.
Τη νύχτα της 2ας προς 3ης Οκτωβρίου 1588, κατά τη διάρκεια ιερής ολονυχτίας που επιτελούσαν οι μοναχές προς τιμή του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου (πολιούχου αγίου της Αθήνας) στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, οι Τούρκοι εφορμούν εκ νέου, συλλαμβάνουν τη Φιλοθέη και έπειτα από βασανιστήρια την εγκαταλείπουν ημιθανή έξω από τη μονή της.
Η Φιλοθέη υποκύπτει στα τραύματά της στις 19 Φεβρουαρίου 1589. Ενταφιάστηκε στο δεξιό μέρος του ιερού βήματος του Αγίου Ανδρέα, ενώ αιώνες αργότερα το σκήνωμα της μεταφέρθηκε στη Μητρόπολη Αθηνών όπου φυλάσσεται σε ασημένια λάρνακα μέχρι σήμερα.
Η Μαρία Χατζημιχάλη-Παπαλιού για την ταινία
«Πάντα στις ταινίες μου με ελκύει η ιστορία. Όσο πιο κοντά έρχεται κανείς με το παρελθόν, τόσο η ιστορία γίνεται κάτι ζωντανό, σχεδόν καθημερινό. Κάθε ταινία είναι ένα ταξίδι, μια συνάντηση. Η Φιλοθέη ήταν για μένα μια πολύτιμη συνάντηση και χαίρομαι που τη γνώρισα και την αγάπησα μέσα από αυτή την ταινία. Η ζωή της, η πίστη της, η γενναιότητά της με συγκλόνισαν βαθιά. Η Αγία Φιλοθέη, πριν από πέντε ολόκληρους αιώνες, ύψωσε το ανάστημά της απέναντι στον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. Είπε "όχι" στην εξουσία, γιατί πριν είχε πει ένα μεγάλο "ναι" στη ζωή.
Εκείνο που συνδέει τη Φιλοθέη με το σήμερα είναι ο αγώνας για ν' αλλάξει ο κόσμος. Γιατί, δυστυχώς ούτε καν το ζήτημα της εκπαίδευσης των κοριτσιών δεν είναι ακόμα λυμένο σε ορισμένα κράτη της γης. Και οι γυναίκες, όσα βήματα κι αν έχουν γίνει, απέχουν ακόμα πολύ από το να έχουν κατακτήσει την ισότητα. Τα σύγχρονα σκλαβοπάζαρα είναι καλά κρυμμένα, αλλά συνεχίζουν να υπάρχουν.
Κοιτάζοντας το πρωτοπόρο κοινωνικό έργο της Αγίας Φιλοθέης με σημερινή ματιά, μπορούμε να πούμε ότι έχει επίκεντρο τις γυναίκες. Γι' αυτό και αναφέρονται σ' αυτήν οι γυναικείες συλλογικότητες και οι γυναικείες σπουδές ανά τον κόσμο. Στον μακρύ δρόμο για τη γυναικεία χειραφέτηση η Αγία Φιλοθέη υπήρξε μια προδρομική μορφή, που αξίζει να την ανακαλύψουμε» λέει η σκηνοθέτιδα της ταινίας Μαίρη Χατζημιχάλη-Παπαλιού.
Μια εκδήλωση στη μνήμη της Αγίας Φιλοθέης
Με την ευκαιρία της μνήμης της Αγίας Φιλοθέης στις 19 Φεβρουαρίου, ο Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού με πρωτοβουλία του Δημάρχου κ. Δημήτρη Γαλάνη οργανώνει διαδικτυακή προβολή της ταινίας της Μαρίας Χατζημιχάλη-Παπαλιού. Την εκδήλωση αυτή στηρίζουν το Σωματείο Γυναικείων Δικαιωμάτων «Το Μωβ», η Πολιτιστική Εταιρεία «Αίνος» και ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Αγία Φιλοθέη των Αθηνών» στο Μονπελιέ. Θα την παρακολουθήσουν γυναικείες οργανώσεις και πανεπιστημιακά τμήματα από την Ευρώπη και την Αμερική.
Πρώτη διαδικτυακή προβολή: Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2021, 19:00
Η προβολή είναι δωρεάν και μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο YouTube κανάλι.
σχόλια