«Θέλω οι άνθρωποι να λένε για το έργο μου: αυτός ο άνθρωπος είναι βαθιά συναισθηματικός, αυτός ο άνθρωπος αισθάνεται έντονα», έγραψε ο σπουδαίος σήμερα αλλά παραγνωρισμένος στην εποχή του Βίνσεντ Βαν Γκογκ σε μία από τις πολλές επιστολές του στον μικρότερο αδερφό του Τεό, έναν έμπορο τέχνης που πωλούσε έργα αναδυόμενων τότε ζωγράφων όπως του Μονέ και του Γκωγκέν και ο οποίος τον στήριξε οικονομικά για μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής του. «Για όνομα του Θεού, φέρε μου το χρώμα αμέσως. Η εποχή που ανθίζουν οι ορχιδέες είναι τόσο σύντομη και ξέρεις πως αυτά τα θέματα είναι από εκείνα που μπορούν να χαροποιήσουν τον οποιοδήποτε», γράφει σε μια δεύτερη επιστολή του στον αδερφό του. Η ανάγκη να προβάλει τον συναισθηματικό του κόσμο και η μοναδική του επικοινωνία με το φυσικό περιβάλλον είναι δύο από τα κυρίαρχα στοιχεία στην τέχνη του κορυφαίου ζωγράφου που συνυπάρχουν στα μοναδικά τοπία που άφησε πίσω στην σύντομη και πολυτάραχη ζωή του.
FacebookTwitter Φθινόπωρο: Δρόμος με λεύκες το φθινόπωρο (τέλη Οκτωβρίου 1884). Ο πίνακας του Βαν Γκογκ απεικονίζει σκηνή από το μελαγχολικό ποίημα "Tristement" (Θλίψη) του Γάλλου ποιητή François Coppée, που εκφράζει τη θλίψη μιας χήρας. Ο Βαν Γκογκ είχε μια πολύ καλή έκδοση -του 1880- των ποιημάτων του Coppée η οποία αποτελεί απόδειξη για το εύρος των ενδιαφερόντων του που αγκάλιαζε τη σύγχρονη γαλλική ποίηση ως πηγή έμπνευσης για την τέχνη του. Στη τελευταία στροφή του ποιήματος εκφράζεται θλίψη για την έλευση του χειμώνα, ένα συναίσθημα που εκφράζεται πολύ συχνά και στην τέχνη του Βαν Γκογκ. Φωτογραφία: Maurice Tromp/Van Gogh Museum, Άμστερνταμ. FacebookTwitter Φθινόπωρο: Βάζο με λουλούδια της τιμιότητας (φθινόπωρο- χειμώνας 1884-1885). Οι πρώιμες νεκρές φύσεις του Βαν Γκογκ σηματοδοτούν την ιδιαίτερη σχέση του με το χρώμα. Αυτή η συγκεκριμένη δουλειά σχετίζεται επίσης με ένα παλιό ολλανδικό έθιμο όπου διάφορες εικαστικές μελέτες της φύσης παρουσιάζονταν ως ηθικές αλήθειες. Τα φύλλα βελανιδιάς συμβολίζουν τη δύναμη ενώ η λουναρία είναι γνωστή στις Κάτω Χώρες ως το «νόμισμα του Ιούδα» λόγω της ομοιότητας των φύλλων της με ασημένια νομίσματα. Η απεικόνιση του Van Gogh που έχει ακριβώς 30 φύλλα είναι ένας υπαινιγμός για την προδοσία του Χριστού από τον Ιούδα στους Ρωμαίους για 30 αργύρια. Φωτογραφία: Van Gogh Museum, Άμστερνταμ FacebookTwitter Φθινόπωρο: Πεύκα στο ηλιοβασίλεμα (Δεκέμβριος του 1889). Μόλις έξι μήνες πριν από το θάνατό του, ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε αυτό το τοπίο με τα πεύκα που είχαν καταστραφεί από τις καταιγίδες, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νοσοκομείο Saint-Rémy. Έκανε 20 έργα ζωγραφικής και σκίτσα των πεύκων μέσα και γύρω από το άσυλο. Ο Βαν Γκογκ γοητευόταν από τα δέντρα και σε πολλές επιστολές του εξέφρασε την πίστη του στις πνευματικές και ανθρωπομορφικές τους ιδιότητες. Περιστασιακά έβλεπε τη δική του κατάσταση να αντανακλάται στη δική τους και εμπνεόταν από τη δύναμή και την ικανότητά τους να υπομείνουν την οργή της φύσης. Φωτογραφία: Μουσείο Kröller-Müller - Μουσείο Rik Kl / Kröller-Müller, Otterlo, Κάτω Χώρες FacebookTwitter Χειμώνας: Χωράφι με σβάρνα καλυμμένο με χιόνι, (Ιανουάριος 1890). Μεταξύ Σεπτεμβρίου 1889 και Ιανουαρίου 1890, ενώ διέμενε στο άσυλο Saint-Rémy, ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε 20 αντίτυπα της συλλογής του με μονόχρωμες αναπαραγωγές έργων του ζωγράφου της αγροτικής ζωής Jean-François Millet, τα οποία φώτισε με χρώμα. Η πλειοψηφία αυτών των αντίγραφων απεικόνιζαν αγρότες σε χωράφια. Η συγκεκριμένη σύνθεση ήταν ασυνήθιστη για το έργο του Millet καθώς απουσίαζαν τα γεωργικά στοιχεία. Φωτογραφία: Μουσείο Maurice Tromp / Van Gogh, Άμστερνταμ FacebookTwitter Χειμώνας: Ο κήπος της ενορίας στο Nuenen το χειμώνα (μέσα Μαρτίου 1884). Τα έξι σχέδια του κήπου που ο Βαν Γκογκ σχεδίασε το χειμώνα του 1884 είναι αρκετά μεγάλα, εξαιρετικά και πλούσια σε ατμόσφαιρα. Τα παλιά δένδρα έχουν μια απίστευτη ζωντάνια και ενέργεια, παρά το γεγονός ότι είναι χωρίς φύλλα στα μέσα Μαρτίου. Τα κλαδιά τους είναι σαν πλοκάμια και ενισχύονται δραματικά από την τεχνική του Βαν Γκογκ. Ζωγράφισε ένα πλαίσιο για το καθένα από τα έξι σχέδια, τα υπέγραψε και τα έστειλε στον αδελφό του Τεό ελπίζοντας ότι θα τα πουλούσε. Δεν πουλήθηκαν. Φωτογραφία: Rázsó András/Museum of Fine Arts, Βουδαπέστη. FacebookTwitter Χειμώνας: Ο κήπος του πάστορα στο χιόνι (Ιανουάριος 1885). Αυτή η χειμωνιάτικη σκηνή του κήπου της ενορίας στο Nuenen, όπου ο Βαν Γκογκ έζησε με τους γονείς του για δύο χρόνια, ζωγραφίστηκε σε μια περίοδο έντασης καθώς ήταν απογοητευμένος από το γεγονός ότι δεν μπορούσε να βγει έξω να ζωγραφίσει. Αυτό το ατμοσφαιρικό κομμάτι απεικονίζει τη θέα από ένα δωμάτιο στον πρώτο όροφο του σπιτιού. Φωτογραφία: Μουσείο Hammer, Λος Άντζελες. FacebookTwitter Άνοιξη: Κορμοί δέντρων στο χορτάρι (τέλη Απριλίου 1890). Τον Απρίλιο του 1890 ο Βαν Γκογκ ήταν ακόμα στο άσυλο του Saint-Paul de Mausole στο Saint-Rémy, όπου τον προηγούμενο μήνα ήταν σε βαθιά ψυχολογική κρίση, ανίκανος να αντιμετωπίσει τον έξω κόσμο. Αυτό το τοπίο θεωρείται ότι ήταν ο πρώτος πίνακας που επιχείρησε μόλις αισθάνθηκε αρκετά δυνατός για να βγει από το δωμάτιό του. Φαίνεται να παρατηρεί τις πιο ακραίες λεπτομέρειες: τα λαμπερά πράσινα φύλλα της νέας χλόης τα οποία ανταγωνίζονται με τα λευκά που τρεμοπαίζουν και τα κίτρινα λουλούδια και τις πικραλίδες. Φωτογραφία: Μουσείο Kröller-Müller, Otterlo, Κάτω Χώρες FacebookTwitter Άνοιξη: Οπωροφόρα δέντρα που συνορεύουν με κυπαρίσσια (Απρίλιος 1888). Ο Βαν Γκογκ μαγευόταν από τις εικόνες μεγάλης ομορφιάς που έβλεπε στη φύση. Καθώς ο χειμώνας του 1888 έφευγε και ερχόταν η άνοιξη, εργάστηκε πυρετωδώς για να ολοκληρώσει μια σειρά από πίνακες που απεικόνιζαν οπωροφόρα δέντρα κοντά στην Αρλ. Σε μια επιστολή της 12ης Απριλίου 1888 στον συνάδελφο του καλλιτέχνη, Émile Bernard, ομολόγησε: «Δεν ακολουθώ καθόλου κάποιο συγκεκριμένο σύστημα με τα πινέλα μου. Χτυπάω τον καμβά με ακανόνιστες πινελιές τις οποίες αφήνω όπως είναι, με πηχτή στρώση μπογιάς, με ακάλυπτα σημεία στον καμβά - γωνίες εδώ και εκεί που μένουν αναπόφευκτα ημιτελείς ». Φωτογραφία: Μουσείο Kröller-Müller, Otterlo, Κάτω Χώρες FacebookTwitter Άνοιξη: Η θέα του Saintes-Maries-de-la-Mer (1-3 Ιουνίου 1888). Στα τέλη Μαΐου του 1888, ο Van Gogh ταξίδεψε για λίγο στην παραθαλάσσια πόλη Saintes-Maries-de-la-Mer ψάχνοντας να ζήσει μία ακόμη πιο δυνατή εμπειρία φωτός και χρώματος από αυτή που είχε ήδη ζήσει στην Αρλ. Αν και σύντομη, η επίσκεψη του Βαν Γκογκ σε αυτό το χωριό ενίσχυσε σημαντικά την άποψή του για το νότο της Γαλλίας που του θύμιζε τα λαμπερά χρωματισμένα ιαπωνικά χαρακτικά που τόσο θαύμαζε. Φωτογραφία: Rik Klein Gotink/Kröller-Müller Museum, Όττερλο, Κάτω Χώρες. FacebookTwitter Άνοιξη: Ο κήπος του ασύλου στο Saint-Rémy (Μάιος 1889). Τον Μάιο του 1889, μετά από αρκετές περιόδους θεραπείας στο νοσοκομείο της Arles, ο Van Gogh εισήχθη στο άσυλο Saint-Paul de Mausole στο Saint-Rémy-de-Provence, περίπου 24 χλμ. βορειοανατολικά της Arles. Ο Βαν Γκογκ ήταν πολύ ευχαριστημένος στην αρχή και περίπου στις 23 Μαΐου, μόλις δύο εβδομάδες μετά την εισαγωγή του, είπε στον Theo για «τους τέσσερις καμβάδες με κήπους που ετοίμαζε». Ο Βαν Γκογκ απεικονίζει εδώ το μονοπάτι που βρισκόταν κατά μήκος του εξωτερικού μέρους της βόρειας πτέρυγας των ανδρών στο άσυλο, όπου του είχε δοθεί η άδεια να δημιουργήσει ένα μικρό στούντιο. Φωτογραφία: Rik Klein Gotink/Kröller-Müller Museum, Όττερλο, Κάτω Χώρες FacebookTwitter Καλοκαίρι: Νεκρή φύση με αγριολούλουδα και γαρίφαλα (καλοκαίρι 1887). Όταν ο Van Gogh βρισκόταν στο Παρίσι το καλοκαίρι του 1887, ζωγράφισε περίπου 35 εικόνες λουλουδιών, συμπεριλαμβανομένου και του παραπάνω έργου με καλοκαιρινά άνθη. Οι υψηλές αντιθέσεις στα χρώματα αποκαλύπτουν τα αποτελέσματα της διετούς προσπάθειάς του για χρωματική ισορροπία και λαμπρότητα. Ο Βαν Γκογκ είχε μια ρομαντική φιλία με την Agostina Segatori, την ιδιοκτήτρια ενός τοπικού εστιατορίου-καμπαρέ, του Le Tambourin. Άρχισε να καλύπτει τους τοίχους του καμπαρέ με τις νεκρές φύσεις του -ανάμεσά τους ήταν και η παραπάνω- με την ελπίδα να τις πουλήσει, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούσαν και ως σύμβολα αγάπης στην Madame Segatori. Φωτογραφία: Ιδιωτική συλλογή FacebookTwitter Καλοκαίρι: Σταροχώραφο (1888). Για δύο εβδομάδες τον Ιούνη του 1888 ο Βαν Γκονκ ζωγράφιζε τα χρυσά σταροχώραφα γύρω από την Arles. Παρόλο που ο Βαν Γκογκ θα θεωρούσε το συγκεκριμένο έργο του μελέτη, φαίνεται πως σχεδίασε σχολαστικά τη σύνθεσή του. Φωτογραφία: Honolulu Museum of Art, Χαβάη FacebookTwitter Καλοκαίρι: Αγροτόσπιτο στην Προβηγκία (Ιούνιος 1888). Τον Φεβρουάριου του 1888 ο Βαν Γκογκ μετακόμισε από το Παρίσι στην Προβηγκία όπου λίγους μήνες αργότερα γνώρισε μια δημιουργική κορύφωση επηρεασμένος από τις ηλιόλουστες καλλιέργειες, τη ζεστασιά και το δυνατό φως του Νότου της Γαλλίας. Έγραψε με ενθουσιασμό για τα φωτεινά λουλούδια που του επέτρεψαν να χρησιμοποιήσει βασικούς τόνους στα έργα του, όπως τις κόκκινες παπαρούνες που βλέπουμε στο παραπάνω έργο. Η αλλαγή αυτή του Βαν Γκογκ ακολούθησε τη δραματική στυλιστική στροφή που έγινε στο Παρίσι, όταν άρχισε να χρησιμοποιεί πρωτογενή χρώματα και άκαμπτη βαφή κατευθείαν από το σωλήνα που εφάρμοζε με σύντομες και αιχμηρές κινήσεις.Φωτογραφία: National Gallery of Art/National Gallery of Art, Ουάσινγκτον FacebookTwitter Καλοκαίρι: Σταροχώραφο με κυπαρίσσια (Σεπτέμβρης 1889). Τον Ιούνιο του 1889 ο Βαν Γκογκ εργαζόταν έξω από το άσυλο του Saint-Paul de Mausole και ανακάλυψε ένα νέο μοτίβο: τα αειθαλή κυπαρίσσια που φυτεύτηκαν για να προστατεύουν τις καλλιέργειες από τους άγριους ανέμους. «Είναι όμορφο ως προς τις γραμμές και τις αναλογίες σαν ένας αιγυπτιακός οβελίσκος» έγραψε στον Theo για το κυπαρίσσι. «Και το πράσινο έχει μια τόσο ωραία ποιότητα. Είναι μια σκοτεινή κηλίδα σε ένα ηλιόλουστο τοπίο. » Φωτογραφία: The National Gallery, Λονδίνο
