Φόβος και παράνοια στο Ερμιτάζ: Ο παιδόφιλος Γκωγκέν, ο ρατσιστής Μάλεβιτς και ο μισογύνης Πικάσο

Φόβος και παράνοια στο Ερμιτάζ: Ο παιδόφιλος Γκωγκέν, ο ρατσιστής Μάλεβιτς και ο μισογύνης Πικάσο Facebook Twitter
Πάμπλο Πικάσο, Γυμνό Αγόρι, 1906.
0

Ήταν «παιδόφιλος» ο Γκωγκέν; «Ρατσιστής» ο Μάλεβιτς; Και «παιδόφιλος» και «μισογύνης» ο Πικάσο; Τα εισαγωγικά στους προσδιορισμούς μπορούν να προστεθούν ή να αφαιρεθούν αναλόγως πόσο σοβαρά παίρνει κανείς το «κατηγορητήριο» που έχει στηθεί - κουβέντα και ντόρος να γίνεται, βασικά – με αφορμή τη μεγάλη έκθεση με έργα από το Μουσείο Ερμιτάζ με τίτλο «Masters of Modern Art from the Hermitage» που μόλις εγκαινιάστηκε στη Νέα Νότια Ουαλία της Αυστραλίας και θα διαρκέσει ως τον ερχόμενο Μάρτιο.

Μάλεβιτς: «Μαύρη μαυρίλα πλάκωσε»

Φόβος και παράνοια στο Ερμιτάζ: Ο παιδόφιλος Γκωγκέν, ο ρατσιστής Μάλεβιτς και ο μισογύνης Πικάσο Facebook Twitter
Κάζιμιρ Μάλεβιτς, Μαύρο Τετράγωνο (περ.1932 - η συγκεκριμένη εκδοχή). Χρησιμοποιώντας ειδικό μικροσκόπιο, μια ερευνητική ομάδα , εντόπισε ένα σημείο στην άκρη του πίνακα όπου αναγράφονται το εξής επίγραμμα: «Μάχη νέγρων σε μια σκοτεινή σπηλιά».

Όταν το 1916 αποκαλύφτηκε για πρώτη φορά στην Αγία Πετρούπολη το «Μαύρο Τετράγωνο» του Κάζιμιρ Μάλεβιτς, ο καλλιτέχνης είχε δηλώσει θριαμβευτικά: «Μέχρι τώρα δεν είχαν γίνει απόπειρες τέτοιου είδους ζωγραφικής, χωρίς αναφορές στην πραγματική ζωή. Η ζωγραφική αποτελούσε την αισθητική αντίληψη ενός αντικειμένου αλλά ποτέ αυτοσκοπός». Όπως και το εμβληματικά πυκνό και αδιαπέραστο μυθιστόρημα του Τζέιμς Τζόις «Η αγρύπνια των Φίννεγκαν» (Finnegans Wake), το έργο του Μάλεβιτς ήταν σα να θέτει το ερώτημα: Πώς μπορεί κάποιο άλλο έργο τέχνης να υπάρξει μετά απ' αυτό;

Η αιώνια πλέον κληρονομιά του περιβόητου έργου ανατράπηκε θεαματικά πριν από λόγο καιρό από τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας. Χρησιμοποιώντας ειδικό μικροσκόπιο, μια ερευνητική ομάδα από την Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ στη Μόσχα, όπου στεγάζεται μια από τις τρεις πρωτότυπες εκδοχές του έργου, εντόπισε ένα σημείο στην άκρη του πίνακα όπου αναγράφονται το εξής επίγραμμα: «Μάχη νέγρων σε μια σκοτεινή σπηλιά». Η ομάδα κατέληξε ότι επρόκειτο σε ένα έργο του Γάλλου χιουμορίστα Αλφόνς Αλαΐς με τον παρόμοιο τίτλο – «κωμικό» παραλληλισμό στο απόλυτο μαύρο – «Νέγροι μαλώνουν σ' ένα κελί τη νύχτα» του 1897.

Ο Γκωγκέν στον παράδεισο των παρθένων

Φόβος και παράνοια στο Ερμιτάζ: Ο παιδόφιλος Γκωγκέν, ο ρατσιστής Μάλεβιτς και ο μισογύνης Πικάσο Facebook Twitter
Πωλ Γκωγκέν, Ο μήνας της Μαρίας ( Te Avae no Maria), 1899

Το 1891 ο Πωλ Γκωγκέν εγκατέλειψε την οικογένειά του για να ζήσει στον επίγειο παράδεισο της Ταϊτής. Εννιά μήνες μετά την άφιξή του στο νησί, έγραφε στον φίλο του Ζορζ-Ντανιέλ ντε Μονφρέντ: «Η ζωή μου πλέον είναι αυτή ενός αγρίου». Ο Γκωγκέν ζούσε στους πρόποδες ενός βουνού, κοντά στην άκρη ενός χωριού, και είχε αφοσιωθεί στη ζωγραφική πορτρέτων του τοπικού πληθυσμού, επιλέγοντας σχεδόν αποκλειστικά γυμνές ή μισοντυμένες νεαρές γυναίκες ως μοντέλα με φόντο ζωηρά τοπία, όπως στον πίνακα «Ο μήνας της Μαρίας» (Te Avae no Maria).

Είχε διάφορες ερωμένες και παντρεύτηκε ένα κορίτσι 13 χρονών το οποίο άφησε έγκυο το καλοκαίρι του 1892. Ο ίδιος ήταν 44. Επίσης είχε σύφιλη, την οποία απλόχερα εξάπλωσε στο νέο τόπο διαμονής του. Όπως γράφει ο συγγραφέας Geoff Dyer στο σπαρταριστό δοκίμιο του για τον καλλιτέχνη: «Πολλοί από τους πιο διάσημους πίνακες του Γκωγκέν απεικονίζουν ταϊτινά γκομενάκια που ήταν νεαρά και σέξι και έτρωγαν φρούτα και έμοιαζαν ευτυχή με την προοπτική να πλαγιάσουν με ένα συφιλιδικό σαρδανάπαλο που τα πόδια του ήταν γεμάτα εκζέματα».

Ο Πικάσο και το γυμνό αγόρι

Φόβος και παράνοια στο Ερμιτάζ: Ο παιδόφιλος Γκωγκέν, ο ρατσιστής Μάλεβιτς και ο μισογύνης Πικάσο Facebook Twitter
"Ποιος γονιός στην κουλτούρα φόβου και παράνοιας της εποχής μας, θα άφηνε το παιδί του να ποζάρει γυμνό για έναν ζωγράφο;"... Πάμπλο Πικάσο, Γυμνό Αγόρι, 1906.

Ο Πικάσο έχει βρεθεί συχνά στο στόχαστρο κατηγοριών σχετικά με τον – δύσκολο να αμφισβητηθεί – μισογυνισμό του και την εν γένει συμπεριφορά του στις ερωτικές σχέσεις του, και ειδικά σ' εκείνη με την 17χρονη μούσα του Μαρί-Τερέζ Βαλτέρ, την οποία άφησε έγκυο το 1935.

Τι γίνεται όμως στην περίπτωση του νεαρού αγοριού στον πίνακα «Γυμνό αγόρι» από την Ροζ Περίοδο του καλλιτέχνη της διετίας 1904-1906; Η πόζα του αγοριού θυμίζει τις εξιδανικευμένες φιγούρες των αρχαιοελληνικών αγαλμάτων που μελετούσε ο Πικάσο στο Λούβρο. Ενώ υπάρχει φυσικά μακραίωνη παράδοση γυμνών στην τέχνη, το αγόρι του Πικάσο φαντάζει στους καιρούς μας «ανάρμοστο» στην προεφηβική του γύμνια.

Το γεγονός ότι απεικονίζει ζωντανό μοντέλο, σημαίνει ότι ένα παιδί γύρω στα δέκα πόζαρε γυμνό μπροστά στον καλλιτέχνη για ώρες, αν όχι μέρες. Δεν υπάρχει καμία απολύτως ένδειξη ότι ο Πικάσο εκμεταλλεύτηκε ή κακομεταχειρίστηκε το μοντέλο καθ΄ οιοδήποτε τρόπο, όμως ποιος γονιός στην κουλτούρα φόβου και παράνοιας της εποχής μας, θα άφηνε το παιδί του να ποζάρει γυμνό για έναν ζωγράφο;

Με πληροφορίες από τον The Guardian

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Εικαστικά / «Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Στην υποβλητική της έκθεση στο ΕΜΣΤ, η εικαστικός Τζάνις Ράφα αναδημιουργεί ένα φανταστικό περιβάλλον άδειων στάβλων για να μιλήσει για τη σχέση του ανθρώπινου και του ζωικού κόσμου, ενώ μας προκαλεί να σκεφτούμε τις έννοιες της φροντίδας και της αγάπης, αλλά και την ανάγκη μας για κυριαρχία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Εικαστικά / Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Το Μουσείο Μπενάκη τιμά με μια σημαντική έκθεση τη μνήμη του σκηνοθέτη, διανοούμενου, ιστοριοδίφη και ερευνητή του λαϊκού μας πολιτισμού, συνδημιουργού του θρυλικού «Παρασκηνίου». Ο επιμελητής της έκθεσης, Γιώργος Σκεύας, μας μιλά γι’ αυτήν.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η μεγάλη έκθεση του Steve McQueen για τα κινήματα που διαμόρφωσαν τη Μεγάλη Βρετανία

Εικαστικά / Η Μεγάλη Βρετανία που αντιστάθηκε υπάρχει ακόμα στις φωτογραφίες αυτής της έκθεσης

Από τις σουφραζέτες των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι τις διαμαρτυρίες για τον πόλεμο στο Ιράκ, η έκθεση σε επιμέλεια του Steve McQueen συγκεντρώνει τις πιο δυνατές εικόνες μιας χώρας που βγήκε πολύ συχνά και πολύ δυνατά στους δρόμους.  
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT