Η πολυβραβευμένη Κύπρια καλλιτέχνις Μαρία Λοϊζίδου παρουσιάζει στην γκαλερί Καλφαγιάν την εγκατάσταση «Cropping Up». Στοιβαγμένα παλιά έπιπλα, κάποια καλυμμένα με πλαστικό, ανάμεσά τους κρυμμένες ανθρωπόμορφες χάρτινες κατασκευές, στους τοίχους φωτογραφίες προτομών χωρίς πρόσωπα από λευκό χαρτί, ένας χάρτης αγεωγράφητος με μαυρισμένη επιφάνεια και στο βάθος η μεγάλων διαστάσεων απρόσωπη προτομή «Memory Miss». Μια γυναίκα με χαμένη μνήμη, όπως και τα υπόλοιπα αντικείμενα αυτής της έκθεσης, όπως και η σύγχρονη Αθήνα της εγκατάλειψης.
Γιατί ξαφνικά η γκαλερί Καλφαγιάν θυμίζει, με όλα αυτά τα στοιβαγμένα στην είσοδό της έπιπλα, παλαιοπωλείο;
Επειδή κάνω μια έκθεση η οποία είναι βασισμένη στη συνάντησή μου με τον συγκεκριμένο χώρο, που είναι μια γκαλερί ανθρώπων που αποτελούν την 3η γενιά εμπόρων τέχνης. Οπότε, έχουμε μαζέψει κάποια παλιά έπιπλα συλλογής και η εγκατάσταση έγινε στην είσοδο της γκαλερί, μεταθέτοντας την πορεία που έχει συνήθως ένας επισκέπτης στον χώρο και προσπαθώντας να συνδέσουμε τι συμβαίνει μέσα και έξω, στο κέντρο της Αθήνας, αυτήν τη στιγμή. Γιατί μπορεί αυτή η νέα παρουσίαση να αφήσει κάτι καινούργιο. Σαν να αναφύεται κάτι που προκύπτει από τη σχέση των ανθρώπων και από τη συνάντησή τους σε έναν γεωγραφικό χώρο.
Λέτε ότι θέλετε να συνδέσετε το μέσα με αυτό που συμβαίνει έξω. Τι συμβαίνει έξω;
Είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μια περιοχή της Αθήνας που είναι σε ανακατάταξη γιατί έχει περάσει από μια παρακμή, όπου ό,τι φαίνεται και ό,τι μπορεί να φανεί εκ νέου αποκαλύπτεται στην πορεία μέσα από ό,τι μπορεί να προκαλέσει αυτό που θα φανεί. Και αυτό που προκαλεί είναι η συνάντηση διαφορετικών στοιχείων, η συνάντηση ανθρώπων συγκεκριμένες στιγμές και σε συγκεκριμένους χώρους, που μπορεί να μην αφήσουν να φανεί τίποτα.
Τι σηματοδοτεί το μεγάλο γλυπτό-απρόσωπο κεφάλι στο βάθος της γκαλερί;
Λέγεται «Memory Miss» και πρόκειται για ένα μεγάλο ανθρωπόμορφο γλυπτό που δεν έχει χαρακτηριστικά, ακριβώς γιατί θα μπορούσε να αναφέρεται σε έναν πρόγονο, σε έναν συγγενή όλων μας. Είναι, δηλαδή, η επίστρωση όλων αυτών των στρωμάτων που φαίνονται μέσα από την πατίνα. Ο τρόπος που έχει φτιαχτεί αφήνει να εννοηθεί ότι έχει μαζέψει ίχνη ιστορίας. Ήρθε να σφηνωθεί σε ένα συγκεκριμένο μέρος της γκαλερί και μέσα σε αυτό το στρίμωγμα δηλώνει ότι προσπαθεί να βρει τη θέση του μετακινούμενο, γι’ αυτό και στέκει επάνω στις συγκεκριμένες παλέτες με τροχάκια. Όλη αυτή η εφήμερη εγκατάσταση των πραγμάτων, λοιπόν, είναι έκδηλη.
Παρατηρώ, πάντως, ότι και τα υπόλοιπα γλυπτά σας είναι απρόσωπα…
Ακριβώς. Είναι σβησμένα πρόσωπα, visages effacés, τα οποία είναι μικρές φιγούρες σε χαρτί, μινιατούρες που έχουν φωτογραφηθεί και που συγχρόνως έχουν ακυρωθεί ως γλυπτά, ως αντικείμενα, κι έχει μείνει μόνο η εικόνα τους η οποία και διεκδικεί την ταυτότητά τους.
Όλα αυτά, βέβαια, δεν είναι αυτόνομα αλλά μέρος ενός συνόλου μιας εγκατάστασης.
Μπορούμε να πούμε και τα δύο. Το όλον γίνεται κέλυφος για να μαζέψει όλα αυτά τα αντικείμενα και τα έργα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν πού είναι τοποθετημένο – έτσι εμπεριέχει και εμπεριέχεται. Έχοντας κάνει τις σπουδές μου στη Γαλλία τη δεκαετία του ’80, περίοδο κατά την οποία η «εγκατάσταση» ήταν κυρίαρχη, αυτό είναι κάτι που έχω δουλέψει κι έχω μάθει. Επομένως, με ενδιαφέρει η σχέση μου με τον χώρο, δηλαδή το μέρος όπου κάνουμε μια έκθεση ή μια παρουσίαση. Πάντα λαμβάνω υπ’ όψιν μου την ιστορία του χώρου, την αρχιτεκτονική του σύνθεση και το πού βρίσκεται, γιατί πιστεύω ότι, πάνω απ’ όλα, μια δουλειά πρέπει να εντάσσεται στο κοινωνικό πλαίσιο του χρόνου και του τόπου στον οποίο παρουσιάζεται.
Είτε πρόκειται για σύγχρονη γκαλερί είτε για παροπλισμένο χώρο, επεμβαίνετε πάντα;
Ναι. Παραδείγματος χάριν, το 2008 η εγκατάσταση «Living small» έγινε στο αίθριο του Μπενάκη στην Πειραιώς, όπου εγκατέστησα δύο μεγάλα θερμοκήπια. Το έργο πραγματοποιήθηκε μέσα σε αυτές τις εγκαταστάσεις.
Συνειδητοποιώ ότι όλα αυτά τα παλιά αντικείμενα κουβαλούν το καθένα τη δική του «μνήμη», αλλά έτσι στοιβαγμένα είναι σαν οι άνθρωποι να θέλουν να απαλλαγούν από την ιστορία τους, να σβήσουν τη μνήμη τους, όπως εσείς κάνετε με τα σβησμένα πρόσωπα των γλυπτών σας.
Ακριβώς!
Χρειάζεται ο καλλιτέχνης σήμερα όλα τα μέσα που του προσφέρονται για να εκφραστεί;
Οι ανάγκες της εποχής επιβάλλουν στον καλλιτέχνη να μπορεί να κινηθεί μέσα από πολλά μέσα. Σίγουρα η παιδεία και οι εμπειρίες του καθενός καθορίζουν αυτό που παρουσιάζει, υπό το πρίσμα μιας πρακτικής που επιβάλλεται. Στη δική μου περίπτωση, οι ανάγκες του χώρου ως αρχιτεκτονικού οικοδομήματος αντανακλούν τις ποιότητες της δικής μου δουλειάς που άπτονται της γλυπτικής, ακριβώς γιατί έχω παιδεία κλασικού γλύπτη. Αλλά με ενδιαφέρουν και τα σύγχρονα μέσα, καθώς όλοι οι καλλιτέχνες έχουμε την τάση να τα χρησιμοποιούμε όταν αυτό διευκολύνει την ταυτότητα του έργου, είτε αυτό είναι το βίντεο, είτε η φωτογραφία, είτε ό,τι μας παρέχεται σήμερα. Πιστεύω ότι ένας σύγχρονος καλλιτέχνης έχει την ευχέρεια να χρησιμοποιεί πολλά μέσα και από τη δική μου εμπειρία θα έλεγα ότι όταν ξέρεις πολύ καλά ένα είδος, προστατεύεσαι από τα υπόλοιπα, καθώς ξέρεις τι είναι λάθος και τι σωστό. Στο τέλος επιλέγεις ό,τι επιβάλλει περισσότερο η θεματική της εκάστοτε έκθεσης.
Μαρία Λοϊζίδου
"Cropping Up"
Kalfayan Galleries (Χάρητος 11, Κολωνάκι, Αθήνα)
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα:
Μετά τις σπουδές της στη École Nationale des Beaux-Arts στη Λυών, η εικαστικός Μαρία Λοϊζίδου, έζησε στο Παρίσι και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Λευκωσία. Το 2014 ήταν short-listed για το Curate Award των Fondazione Prada και Qatar Museum Authorities. Η Λοϊζίδου έχει εκθέσει διεθνώς σε πολυάριθμες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις (Μπιενάλε της Βενετίας, 1986, 2004, 2006, Μπιενάλε Καΐρου, 2010 κ.ά.), της έχει ανατεθεί η δημιουργία έργων σε δημόσιους χώρους (Futuroscope, Poitiers, 1991, Fatima, Πορτογαλία, 2007 κ.ά.), έχει εκπονήσει ποικίλα in situ πρότζεκτς σε μουσεία (Musée d’ Art Moderne de Saint Etienne, 2010; Beaux Arts de Lyon, 2005; Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, 2008; Bozar, Βρυξέλλες, 2012), και έχει λάβει μέρος σε πλήθος διαλέξεων και ομιλίων. Στις πρόσφατες εκθέσεις της περιλαμβάνονται: Yeosu International Art Festival 2014; A New Necessity - Community & Territory; “Curating Body, The Cached Space” (ατομική), Κυπριακό Μουσείο, Λευκωσία (2014); “Συλλογική Αυτοβιογραφία” (ατομική), Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (2013); 4η κ’ 2η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης; “Privileged Access” (ατομική), Kalfayan Galleries, Θεσσαλονίκη; “Living Small” (ατομική), Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2008). Το έργο της πραγματεύεται θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο μέσα στην καθημερινότητά του και απομονώνουν στιγμές συνδιαλλαγών του «άλλου», των σχέσεων γενικά που καταγράφουν και υποστηρίζουν τη δύναμη της ευθραυστότητας. Η συνεργασία της με την AA & U For Architecture, Art and Urbanism της επιτρέπει να εστιάσει σε ανάλογα θέματα διεπιστημονικού επιπέδου. Η Μαρία Λοϊζίδου εκπροσωπείται από τις Kalfayan Galleries, Αθήνα – Θεσσαλονίκη.
σχόλια