O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
Η τέχνη του επηρέασε και επηρεάστηκε από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα των αρχών του 20ού αιώνα, όταν οι εντάσεις και οι ριζικές αλλαγές σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης έκφρασης διευκόλυναν την ανάδυση καλλιτεχνικών ρευμάτων που συγκρούστηκαν με την πραγματικότητα.
1

Το αναπόδραστο χειμωνιάτικο σκότος και το καλοκαιρινό πανταχού παρόν φως του Όσλο γέννησαν την τέχνη του Έντβαρντ Μουνκ. Αυτό είναι το πρώτο συμπέρασμα που εξάγει κανείς όταν κοιτάξει τους πίνακες του ίδιου και των νεότερων Γερμανών συνοδοιπόρων του.

 

Όμως ο Μουνκ δεν ήταν μόνο προϊόν και εκφραστής της γενέτειρας του. Η τέχνη του επηρέασε και επηρεάστηκε από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα των αρχών του 20ού αιώνα, όταν οι εντάσεις και οι ριζικές αλλαγές σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης έκφρασης διευκόλυναν την ανάδυση καλλιτεχνικών ρευμάτων που συγκρούστηκαν με την πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα ο γερμανικός εξπρεσιονισμός. 

Τι είδαν όμως στον Μουνκ όλοι αυτοί οι αρκετά νεότεροί του εικαστικοί; Μια σχεδόν εμμονική επιθυμία να χρησιμοποιήσει την τέχνη ως όχημα για την έκφραση των συναισθημάτων σε ακραίο βαθμό καθώς και ένα σύγχρονο περιεχόμενο, το οποίο στην αυγή ενός νέου αιώνα παρουσίαζε τις νέες αντιλήψεις σχετικά με το σεξ, τις ψυχικές διαταραχές, το απόκοσμο και μια ουτοπική πολιτική.

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Ο περιπατητής της νύχτας», 1923-24, αυτοπροσωπογραφία του Μουνκ σε προχωρημένη ηλικία

Ο Μουνκ γεννήθηκε το 1863 στο Όσλο από γονείς που ανήκαν στην μεσαία και ανώτερη τάξη και σπούδασε εκεί στην Σχολή Καλών Τεχνών. Ήδη από το 1886 ο ιμπρεσιονιστικής τεχνοτροπίας πίνακας του Το άρρωστο παιδί προξένησε σκάνδαλο στους συντηρητικούς καλλιτεχνικούς κύκλους της Νορβηγίας που τάσσονταν υπέρ του ακαδημαϊκού νατουραλισμού.

Απολαμβάνοντας την αναταραχή που προκαλούσε, έπειτα από το κλείσιμο της σόλο έκθεσης του στο Βερολίνο το 1892, αποφασίζει να εγκατασταθεί εκεί για να εκμεταλλευθεί όσο το δυνατόν περισσότερο την «Υπόθεση Μουνκ». Στην πόλη αυτή έζησε 16 χρόνια και εκεί φιλοτέχνησε κάποια από τους σπουδαιότερα έργα του, όπως τα Μαντόνα, Εφηβεία και τη διάσημη Κραυγή.

Ήδη από τότε λειτουργούσε ως μέντορας μιας ομάδας Γερμανών και Αυστριακών καλλιτεχνών στην οποία συμπεριλαμβάνονταν οι Έριχ Χέκελ, Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, Μαξ Μπέκμαν, Καρλ Σμιτ-Ροτλαφ, Έγκον Σίλε και Ριχαρντ Γκέρστλ.

Τι είδαν όμως στον Μουνκ όλοι αυτοί οι αρκετά νεότεροι του εικαστικοί; Μια σχεδόν εμμονική επιθυμία να χρησιμοποιήσει την τέχνη ως όχημα για την έκφραση των συναισθημάτων σε ακραίο βαθμό καθώς και ένα σύγχρονο περιεχόμενο, το οποίο στην αυγή ενός νέου αιώνα παρουσίαζε τις νέες αντιλήψεις σχετικά με το σεξ, τις ψυχικές διαταραχές, το απόκοσμο και μια ουτοπική πολιτική. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Κληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας –την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης– η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι μαύροι άγγελοι που στάθηκαν στο λίκνο μου. Eπάνω: Η εκδοχή του 1895 του πίνακα του Έντβαρντ Μουνκ «Η Κραυγή».
O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Λουόμενος άνδρας», 1918, Έντβαρντ Μουνκ

Ο Μουνκ επίσης ήταν αρκετά μεγάλος ώστε να διαθέτει μια βιωματική εμπειρία του Ρομαντισμού του 19ου αιώνα, κάτι που δεν ίσχυε για τους νεότερους του, και συνάμα μια μανία με τη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα, αποκυήματα της παιδικής του ηλικίας. Εξάλλου, ο ίδιος είχε δηλώσει: «Κληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας –την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης– η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι μαύροι άγγελοι που στάθηκαν στο λίκνο μου».

 

Οι νέοι καλλιτέχνες διδάχθηκαν από εκείνον κι αυτό είναι εμφανές σε έργα όπως ο Άνδρας σε πεδιάδα, μια ξυλογραφία του Χέκελ του 1917 και μια αυτοπροσωπογραφία του Έγκον Σίλε του 1910, που αντλούν έμπνευση από την Κραυγη. Η διαμονή του στη Γερμανία όμως άλλαξε και την δική του δημιουργία.

Όταν έφυγε από το Βερολίνο, έπειτα από ένα ψυχωτικό επεισόδιο που εικάζεται πως προκλήθηκε από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, πήρε στις βαλίτσες του και την έκθεσή του στον εξπρεσιονισμό, το στυλ του άλλαξε, χαλάρωσε κάπως. Η χρωματική του παλέτα φωτίστηκε, σαν να ανέτειλε ο ήλιος, ενώ πρόσθεσε στην εκφραστική του φαρέτρα και τη χαρακτική.

 

Τα χαρακτικά του έργα προδίδουν μια καινοτόμο ματιά. Ο Μουνκ δημιουργούσε έγχρωμα χαρακτικά έργα με το να κόβει ξύλινους κύβους, να τους χρωματίζει και να τους συνθέτει σαν ένα παζλ. Χρησιμοποιούσε τα φυσικά νερά του ξύλου ως εκφραστικό μέσο.

Σε μια σειρά ξυλογραφιών με τίτλο Προς το δάσος βλέπουμε τη διερευνητική ματιά του τρελού επιστήμονα που με κάποιον τρόπο παραθέτει διαφανή πέπλα χρώματος για να δημιουργήσει μαγευτικά φευγαλέες εικόνες. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Προς το Δάσος», σειρά ξυλοτυπιών του Μουνκ

Με την έλευση του Γ' Ράιχ, τα έργα του ίδιου του Μουνκ αλλά και των Γερμανών συνοδοιπόρων του θεωρήθηκαν εκφυλισμένη τέχνη και εξαφανίσθηκαν από τις γερμανικές εκθέσεις, γκαλερί και συλλογές. Με τη γερμανική εισβολή στη Νορβηγία τα έργα του κατασχέθηκαν και εκείνος έζησε στο στούντιο του ζωγραφίζοντας, ως το θάνατο του το 1944.  

 

Οι πίνακες στα τελευταία χρόνια της ζωής του είναι ένα παράξενο μείγμα τεχνικών και θεμάτων. Θυμίζουν οράματα μιας νεότερης ηλικίας, σαν φωτισμένα αμυδρά από το μούχρωμα. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Κορίτσι με κούκλα», 1910, Έριχ Χέκελ
O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Αυτοπροσωπογραφία με ανασηκωμένο γυμνό ώμο», Έγκον Σίλε.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 23.1.2018

Εικαστικά
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια