Μην έχοντας ενημερωθεί για την έκδοση, νόμισα πως πρόκειται για τη ζωντανή ηχογράφηση της πρόσφατης συναυλίας του Ηρωδείου, όπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μπροστά σε κοινό η κινηματογραφική σουίτα ''FacCIA di Spia'' του Μάνου Χατζιδάκι. Ευτυχώς, όμως, τελικά πρόκειται για το αυθεντικό soundtrack της ομότιτλης ταινίας του Gioseppe Ferrara από το 1975. Βέβαια, κακώς υπάρχει στο εξώφυλλο μόνο η σήμανση ''κινηματογραφική σουίτα'', αφού ναι μεν είναι τέτοια η φύση της συγκεκριμένης εργασίας του Χατζιδάκι, όμως κανονικά θα έπρεπε να βλέπαμε και την αναγραφή ''Original Soundtrack''. Ψιλά γράμματα - θα μου πεις -, αλλά πιστεύω πως έχουν σημασία για την εργογραφία του Μάνου Χατζιδάκι και τις εκδόσεις της, τις οποίες πάντα ο θετός γιος και κληρονόμος του κρατούσε σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο.
Πρόκειται πραγματικά για ένα αριστουργηματικό soundtrack στο σύνολο του με την πανέμορφη ''Μπαλάντα του Che'' να ξεχωρίζει πλάι στο ''Marche Revolution'', το εμβατήριο θέμα - λάιτ μοτίβ της ταινίας σε παραλλαγές.
Φοβάμαι πως το υψηλό αυτό επίπεδο απουσιάζει στην τωρινή έκδοση και δεν θα έπρεπε, καθώς έχουμε ένα μέχρι πρότινος ανέκδοτο και αρκετά ιδιαίτερο έργο του Χατζιδάκι: Ένα εξασέλιδο μόνο με ένα βιογραφικό του συνθέτη σε ελληνικά και αγγλικά, το οποίο έχουμε δει σε περισσότερα από 50 CD, δυο λόγια του Μάνου Χατζιδάκι περί κινηματογράφου και άλλα δυο λόγια για την ταινία ''FacCIA di Spia'' - ειδικά για την ταινία απουσιάζουν τα πάντα, πέραν της αναφοράς στον σκηνοθέτη: από την αφίσα (μήπως θα παραήταν spooky για εξώφυλλο δίσκου Χατζιδάκι;) μέχρι το κάστινγκ και τη διανομή των ρόλων. Σιγά το πράγμα, με ένα γκουγκλάρισμα αυτά πλέον βρίσκονται άνετα και από έγκυρα κινηματογραφικά sites.
Ευκαιρία λοιπόν να πούμε εδώ περισσότερα από δυο λόγια για την ταινία του Giuseppe Ferrara, τα οποία δε βρήκα στο διαδίκτυο, αλλά αποτελούν προϊόν δικής μου έρευνας και προσωπικών εκτιμήσεων:
Το 1974 ο Μάνος Χατζιδάκις, έχοντας ολοκληρώσει τη μουσική του για την ταινία ''Sweet movie'' του Dusan Makaveyef, δέχτηκε την πρόταση Ιταλών παραγωγών να μεταβεί στη γειτονική χώρα προκειμένου να γράψει μουσική για ένα πολιτικό θρίλερ που θα ήταν και η πρώτη ταινία του άγνωστου 42χρονου σκηνοθέτη Giuseppe Ferrara. Του Χατζιδάκι του άρεσε πολύ να δουλεύει στο εξωτερικό - θυμίζω την ταινία ''Heroes'' ή ''The Invincible Six'' (1970) του Jean Negulesco, για τις ανάγκες της οποίας είχε μεταβεί στο Ιράν. Αν και η ταινία του Ferrara επρόκειτο να είναι θρίλερ, όπως είπαμε, με αρκετά σκληρές στα όρια του splatter εικόνες, ο Χατζιδάκις αποδέχτηκε την πρόταση. Πιθανώς να τον ενδιέφερε το ότι το όλο κινηματογραφικό project στηνόταν μέσα στο πλαίσιο ενός έντονου αντιαμερικανισμού, διάχυτου σε ολόκληρη την Ευρώπη, εφόσον το θέμα ήταν τα εγκλήματα της CIA. Πιθανώς επίσης να τον ήλκυσε η παρουσία ενός χαρακτήρα - σύμβολο μέσα στην ταινία, του Che Guevara, που τον υποδύθηκε τελικά ο ηθοποιός Claudio Camaso. Μην ξεχνάμε, ήταν η ίδια ακριβώς περίοδος της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα με τον αμερικανικό κινηματογράφο ολότελα απομυθοποιημένο και τους δημιουργούς του ΝΕΚ πολιτικοποιημένους στο σύνολο τους. Γεγονός είναι πως ο Μάνος Χατζιδάκις πήγε στην Ιταλία και μαζί του πήρε ως μουσικό βοηθό τον 23χρονο Νίκο Κυπουργό. Η ταινία ονομάστηκε ''FacCIA di Spia'' με τα τρία τελευταία γράμματα της λέξης ''Faccia'' κεφαλαία, ώστε εν μέρει να γνωστοποιείται και το περιεχόμενο της από τον τίτλο της. Ο Χατζιδάκις αυτοπροσώπως μάλιστα, όταν παρουσίασε κάποτε από το Τρίτο Πρόγραμμα ολόκληρη τη μουσική του γι'αυτό το φιλμ, είχε χαρακτηρίσει παιγνιώδη και ευφυή τον τίτλο στο εναρκτήριο ζενερίκ. Για τη σύνθεση του soundtrack ο συνθέτης δούλεψε βασικά το πρώτο εξάμηνο του 1975, πηγαινοερχόμενος Ελλάδα - Ιταλία. Συνέθετε στην Ιταλία, ερχόταν στην Ελλάδα και ηχογραφούσε τα κομμάτια με το επιτελείο των δικών του μουσικών (Ν. Γκίνος, Β. Τενίδης, Β. Σκούρας, Σ. Άνθης, Σ. Ταχιάτης, Α. Ροδουσάκης, Α. Κρίθαρη και πολλοί άλλοι) και την άνοιξη του ίδιου έτους κάθισαν με τον Κυπουργό μπροστά στη μουβιόλα και ''φόρεσαν'' τις μουσικές πάνω στα πλάνα του Ferrara. Το ''FacCIA di Spia'' έκανε πρεμιέρα στην Ιταλία στις 21 Αυγούστου του 1975, ενώ στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο ''Τα εγκλήματα της CIA''. Δεν έχω γνώση κριτικών εκείνης της περιόδου, σε ιταλικά κινηματογραφικά sites ωστόσο βρήκα να αποδίδεται ο χαρακτηρισμός ''giallo'', συνδυασμός δηλαδή αστυνομικού φιλμ και ταινίας φρίκης. Διόλου τυχαίο ότι με μία προσεχτική ακρόαση της μουσικής του Χατζιδάκι από την παρούσα έκδοση, η εναρκτήρια σύνθεση θυμίζει θέμα του James Bernard για κάποια ταινία τρόμου της βρετανικής Hammer.
Πρόκειται πραγματικά για ένα αριστουργηματικό soundtrack στο σύνολο του με την πανέμορφη ''Μπαλάντα του Che'' να ξεχωρίζει πλάι στο ''Marche Revolution'', το εμβατήριο θέμα - λάιτ μοτίβ της ταινίας σε παραλλαγές. Ένα soundtrack σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου και από το θρυλικό ''Sweet movie'', από μουσικής άποψης τουλάχιστον, το οποίο ο Χατζιδάκις κράτησε στο αρχείο του ως το θάνατο του πιθανώς λόγω της ταινίας, για την οποία δημιουργήθηκε. Διότι, άλλο ήταν το ''Sweet movie'' που δικαίως έγραψε ιστορία στον παγκόσμιο κινηματογράφο και άλλο το ''FacCIA di Spia'', που αν δεν υπήρχε η μουσική του Χατζιδάκι, ουδείς θα το θυμόταν ειδικά στη χώρα μας. Τέλος, ένα soundtrack δίχως τραγούδια, μία κινηματογραφική σουίτα δηλαδή, που έδωσε την ευκαιρία στον συνθέτη να φτιάξει μια δωδεκάδα άκρως κινηματογραφικών θεμάτων, άλλοτε πιο λυρικά και άλλοτε πιο πομπώδη, κλείνοντας το μάτι περιστασιακά στον φίλο του, Nino Rota, όπως και στον Ennio Morricone.
Άξιζε, λοιπόν, αυτή η αναμονή 40 χρόνων και χαιρετίζουμε την επανεργοποίηση του δισκογραφικού Σείριου, εστιασμένου στην ανέκδοτη εργογραφία του Μάνου Χατζιδάκι, η οποία είναι τεράστια! Ευχής έργον είναι να εκδοθούν ακόμη τα soundtracks από τις ταινίες ''Steps'', ''Heroes'' και ''The Martlet's Tale'' - εκεί ν'ακούσεις ποπ μπόσα νόβες - καθώς και το σύνολο των ανέκδοτων ηχογραφήσεων του Χατζιδάκι με τη Φλέρυ Νταντωνάκη - από κομμάτια της ''Αμοργού'', των ''Λειτουργικών'' και της ''Εποχής της Μελισσάνθης'' μέχρι της ατελείωτης ''Όπερα για Πέντε''.
σχόλια