Ο Richie Hawtin είναι ευδιάθετος και φιλικός, «νομίζω είναι η δεύτερη φορά που μιλάμε, σωστά;», με ρωτάει με αμεσότητα. Τον ξαφνιάζω λέγοντάς του ότι είναι η τρίτη – η πρώτη ήταν το 2000 στο Freeze και τότε οι συνεντεύξεις γίνονταν τηλεφωνικά, με μια βεντούζα στο ακουστικό του τηλεφώνου, και με το καλωδιάκι να καταλήγει σε ένα κασετόφωνο. Γελάμε, επικροτούμε την εξέλιξη της τεχνολογίας και συγχαίρουμε ο ένας τον άλλο που είμαστε ακόμα εδώ, κάνοντας αυτό που αγαπάμε. «Δεν είναι δεδομένο». Βρίσκεται στο Βερολίνο και δείχνει ξεκούραστος, παρόλο το βαρύ πρόγραμμά του. Μόλις γύρισε από τη Νότια Αμερική, όπου παρουσίασε για πρώτη φορά στο κοινό το νέο του εγχείρημα, το DEX EFX XOX, μια ιδιοσυγκρασιακή εμπειρία ήχου και εικόνας που βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό. Πίσω του διακρίνω ένα MK2, βινύλια, βιβλία, hardware, καλώδια, οργανωμένα σε ράφια και μια πραγματικά τεράστια κονσόλα ήχου.
Τον ρωτάω αν μετά από αυτή την τεράστια καριέρα έχει κατασταλάξει στο αν η μουσική είναι το όχημα της προσωπικής του έκφρασης ή ένα βαθύ και εσωτερικό κάλεσμα από το οποίο δεν υπήρχε διαφυγή. «Σίγουρα πιστεύω πως η μουσική είναι ένα τεράστιο κομμάτι της ζωής μου και ο τρόπος σύνδεσής μου και επικοινωνίας μου με τους ανθρώπους. Όμως δεν είναι η μόνη διέξοδος».
«Όταν παίζεις μουσική σε ένα κλαμπ συμβαίνουν πολλά συγχρόνως: τα φώτα, πολλά οπτικά εφέ – ενδεχομένως πιο πολλά απ’ όσα πρέπει σήμερα. Πάντα με ενδιέφερε το πώς μπορείς να προσφέρεις μια εμπειρία, συνδυάζοντας πολλά ερεθίσματα που διεγείρουν τις ανθρώπινες αισθήσεις. Τα πρώτα στα οποία εστιάζω είναι τα αυτιά και τα μάτια. Κι όταν λέω μάτια δεν εννοώ μόνο οπτικά εφέ και φώτα αλλά και την έλλειψη φωτός. Θεωρώ πως είναι μοναδική η αίσθηση όταν βρίσκεσαι σε ένα σκοτεινό κλαμπ, υπάρχει ένα strobe light και έχεις κλειστά τα μάτια. Με συναρπάζει το πώς τα χρώματα συνδέονται με τις συχνότητες, ακόμα κι όταν τα μάτια σου είναι κλειστά μπορείς να νιώσεις τα φώτα. Δουλεύω ήδη ένα πρότζεκτ που θα βγει του χρόνου, και εντρυφώ βαθιά σε αυτό».
Το ξεχωριστό με την techno ήταν η έλλειψη ενός λεκτικού μηνύματος στον πυρήνα της και η χρήση των συχνοτήτων και των συναισθημάτων. Το να είσαι σε ένα dancefloor με τόσα διαφορετικά άτομα που τα ενώνει το συναίσθημα και όχι η γλώσσα είναι κάτι απίστευτα δυνατό.
«Πριν από τριάντα χρόνια οι DJs ή παραγωγοί περνούσαν πολύ χρόνο στα κλαμπ, στο στούντιο. Σήμερα προσπαθώ να αγγίξω το κοινό στο κέντρο των αισθήσεων. Ίσως να μην έχει άμεση σχέση, αλλά θα το πω: έχω μεγάλη λατρεία στο ιαπωνικό σάκε, επικοινωνείς ακόμα και μέσω της γεύσης. Είμαστε άνθρωποι, έχουμε δυο-τρεις αισθήσεις οι οποίες μας καθοδηγούν στη ζωή κι αυτές μας δείχνουν αν περνάμε καλά ή όχι. Λατρεύω να κοντρολάρω τους ανθρώπους ώστε να περνάνε καλά, λοιπόν».
Πόσο δύσκολο είναι, όμως, να καταφέρεις να κοντρολάρεις τις αισθήσεις τόσο πολλών ανθρώπων με διαφορετικό υπόβαθρο, που αντιδρούν διαφορετικά στα ερεθίσματα. «Πολύ δύσκολο», μου επιβεβαιώνει. «Ήμουν με έναν φίλο στο στούντιο και παλεύαμε να βρούμε έναν ήχο που να αρέσει και στους δύο. Δυο μυαλά αποκωδικοποιούν εντελώς διαφορετικά έναν ήχο, μια γεύση. Ένα άτομο λατρεύει την αίσθηση του κόκκινου, άλλο του μπλε, άρα διαλέγεις το ροζ, κάτι στη μέση. Το να ανακαλύπτεις έναν ήχο που διεγείρει τη δική σου ψυχή αλλά και των ανθρώπων που έχεις μπροστά σου είναι συναρπαστικό και συγχρόνως απαιτητικό».
Ο Richie μάλλον επαναπροσδιορίζει τα όρια σε οτιδήποτε κάνει, είτε ως πρωτοπόρος είτε επειδή αναγκαστικά πρέπει να εφεύρει κάτι καινοτόμο για να γεμίσει ένα κενό που τον περιορίζει. «Από παιδί είχα μεγάλη περιέργεια, βαριέμαι πάρα πολύ γρήγορα. Θεωρώ πως η ιδιοσυγκρασία μου είναι αυτή που με καθοδηγεί. Π.χ. η μια πλευρά μου χαίρεται που η techno είναι τόσο δημοφιλής σήμερα, αλλά την ίδια στιγμή, καθώς γίνεται τόσο κοινότοπη, με κάνει να ψάξω τα “απάτητα”, τα αντιδημοφιλή κομμάτια της. Τότε νιώθω ενθουσιασμό, ότι έχω βρει κάτι που δεν έχουν ανακαλύψει τα υπόλοιπα άτομα ακόμα. Μου αρέσει όταν οι άνθρωποι βιώνουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση κι αυτό δεν το επιτυγχάνεις αν δεν πας λίγο αριστερά ή δεξιά ή αν δεν προχωρήσεις μπροστά από το κοπάδι».
Στο Respublika διαβάζουμε πως ο Λούκας Τβαρκόβσκι έχει σκοπό να προκαλέσει τις νόρμες, κάτι που στο δικό μου μυαλό αντικατοπτρίζει αυτό που ουσιαστικά έκανε η techno, η ηλεκτρονική μουσική. Τον ρωτάω ποιο θεωρεί ως το πιο σημαντικό κοινωνικό αποτύπωμα που άφησε η σκηνή. «Κοιτάς κάποια events, όπως το Love Parade στο Βερολίνο, την υποστήριξη στην ατομικότητα, ειδικά σε χώρες με δύσκολες κοινωνικές συνθήκες. Δες το Bassiani στη Γεωργία που χρησιμοποιεί την techno για να επιφέρει κοινωνικές αλλαγές».
«Το ξεχωριστό με την techno ήταν η έλλειψη ενός λεκτικού μηνύματος στον πυρήνα της και η χρήση των συχνοτήτων και των συναισθημάτων. Το να είσαι σε ένα dancefloor με τόσα διαφορετικά άτομα που τα ενώνει το συναίσθημα και όχι η γλώσσα είναι κάτι απίστευτα δυνατό. Αυτό ένωσε τόσo πολλά “παράξενα” παιδιά που ένιωθαν απόκληρα στα ’90s. Δες εμένα που ήμουν ο απόλυτος φύτουλας τότε. Δεν ήμουν δημοφιλής ούτε στη μουσική ούτε στον χώρο της τεχνολογίας, αλλά εκεί βρήκα τον ασφαλή χώρο μου. Θα το έχεις παρατηρήσει, τα τελευταία πέντε-οκτώ χρόνια η techno έχει καλοδεχτεί τους πάντες και προσπαθεί να το δείξει σε όλο τον κόσμο, τύπου “κοίτα πόση διαφορετικότητα σε επίπεδο φύλου, κοινωνικής θέσης, ιδεολογίας”. Όσο είσαι θετικό πλάσμα και δεν έχεις βλαμμένες ιδέες, το dancefloor μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους κι αυτό μπορεί να μεταφερθεί και στη ζωή».
Richie Hawtin - DEX EFX X0X
Του αναφέρω πως πρόσφατα είδα ένα meme που έλεγε πως «η χορευτική μουσική ήταν μια underground κουλτούρα κι ένας ασφαλής χώρος για τα άτομα που δεν χωρούσαν στο mainstream. Σήμερα έχει κατακλυστεί από τα παιδιά που προσπαθούσαμε να αποφύγουμε τότε». Χαμογελάει με νόημα. «Ναι και όχι. Υπάρχουν δύο επίπεδα, ένα που χαρακτηρίζεται από μια ανεξάρτητη ιδιοσυγκρασία, που είναι πιο αισθητή από ποτέ, πολύ κοντά στη λογική των ’90s, και δέχεται τη διαφορετικότητα. Μετά υπάρχει και η εμπορική πλευρά, που έχει υποδεχτεί άτομα που αλλού θα εξοστρακίζονταν αμέσως. Και τι να κάνουμε, να παρατήσουμε την techno επειδή έγινε δημοφιλής; Όχι, γιατί στη μη εμπορική της υπόσταση είναι ακόμη ένα κίνημα γεμάτο αισιοδοξία, έτοιμο να αγκαλιάσει τα άτομα που ψάχνουν καταφύγιο. Μου θυμίζει το punk ή την jazz, που στο επίκεντρό τους κράτησαν μια φωτιά που επεκτείνεται πιο πέρα».
Του εκμυστηρεύομαι ότι με εντυπωσιάζει το gatekeeping εν έτει 2024, αν και το καταλαβαίνω – έχει μπει πολύ σκουπίδι στη φάση και είναι δύσκολο το ξεσκαρτάρισμα. Όμως, εξακολουθώ να πιστεύω πως είναι καλό για τα νέα παιδιά: κάποια από αυτά που θα μπουν επειδή είναι της μόδας, ίσως ψάξουν τι κρύβεται πίσω από το mainstream. «Δύσκολα θα μπει κάποιος κατευθείαν στα βαθιά», συμφωνεί. «Όλα μας, ακόμα κι εγώ, βρίσκουμε τη διέξοδο μέσα από κάτι άλλο. Οδηγήθηκα στο πιο industrial μέσω της electronic pop των Erasure και των New Order. Είναι δύσκολο να φτάσεις στην επίκριση και να επιδείξεις ποιο άτομο είναι εδώ για τους λάθος λόγους. Και στα ’90s και στα ’00s υπήρχε δημοφιλής και εμπορικός ήχος, δεν τον λέγαμε “techno”, όπως λέμε τα πάντα σήμερα. Τα επίπεδα είναι τόσο πολλά πια που η ερώτηση είναι “πόσο βαθιά θέλεις να πας”. Έχει ξεφύγει από τη διεθνοποίηση, έχει να κάνει με την εξέλιξη της τεχνολογίας, τη δημιουργία των κοινωνικών δικτύων. Σήμερα, αν φτιάξεις ένα ωραίο τραγούδι ή έναν περίεργο ήχο που θα χρησιμοποιηθεί σε ένα ενδιαφέρον ή αστείο βιντεάκι, σε έχουν μάθει παντού».
Πιάνουμε κουβέντα για το TikTok και την αρνητική χροιά που του δίνουν κυρίως οι boomers. Του αναφέρω πως trend-άρει εδώ και καιρό εκεί το «O Superman» της Laurie Anderson και ότι δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπω νέα παιδιά στα σχόλια να ψάχνουν πληροφορίες γι’ αυτό το τραγούδι – εντυπωσιάζεται ευχάριστα. Η συζήτηση επανέρχεται στην techno, αφού συγκαταλεγόταν πάντα στα άτομα που προσπάθησαν επισταμένως να τη φέρουν σε ένα μεγαλύτερο ακροατήριο. Τον ρωτάω αν αυτό που βλέπει σήμερα αντιστοιχεί στο όραμά του. «Αυτή είναι μια εξαιρετική ερώτηση. Δεν μπορώ να εξηγήσω τι ακριβώς φανταζόμουν. Αυτό που ήθελα ήταν να τη σέβονται και να την εκτιμούν, όπως έκαναν με την jazz, π.χ. Όταν πιάνεις ένα keyboard ή ένα drum machine είναι σαν να πιάνεις ένα drum set ή ένα κλαρινέτο. Για να φτάσεις εκεί πρέπει να αγγίξεις τη μαζικότητα. Πρέπει να πω, όμως, πως υπάρχουν στιγμές που αναρωτιέμαι μήπως έχει παραγίνει η φάση. Πρέπει να καλιμπράρω το πού βρίσκομαι εγώ σε αυτή την εξίσωση. Σίγουρα δεν νιώθω πια ως ο ιεραπόστολος που οφείλει να εντάξει ανθρώπους στον κόσμο μας αλλά ως ο ιεραπόστολος που θα οδηγήσει πιο βαθιά τα άτομα που θέλουν να εντρυφήσουν στο είδος».
Acid King (Full Tilt Mix)
Το ζητούμενο είναι αν αυτό θα συνεχίσει ή αν θα ξεπεραστεί, όπως συμβαίνει και με τη μόδα. Πιστεύει πως είμαστε στην κορύφωση, θα επέλθει η πτώση. «Θα προχωρήσουν στο επόμενο hype κι αυτό συνδέεται με τη μετά-Covid εποχή – όλοι παρακολουθούσαν online DJ sets τότε. Σκεφτόμουν προχθές πως όταν εμείς ξεκινήσαμε να κάνουμε techno, ουσιαστικά φτιάχναμε το soundtrack του μέλλοντος. Τώρα ζούμε σε αυτό το μέλλον. Ίσως να μην έχουμε ιπτάμενα αυτοκίνητα, αλλά η τεχνολογία υπάρχει. Ιδιωτικές εταιρείες σχεδιάζουν ταξίδια στο φεγγάρι, άλλοι ετοιμάζονται να στείλουν ανθρώπους στον Άρη. Αν, λοιπόν, αυτό είναι το μέλλον που φανταζόμασταν, η techno είναι η μουσική του σήμερα, δεν θα παρέλθει τόσο εύκολα».
Συγκρίνοντας το παρόν με το παρελθόν, αστειευόμαστε με το πόσο DIY ήταν η σκηνή παλιά. «Αυτό που θυμάμαι πιο έντονα είναι η ανυπαρξία των ιντερνετικών πόρων, οι περιορισμένες πληροφορίες που είχαμε στη διάθεσή μας. Έπρεπε να πας σε μια βιβλιοθήκη, να βρεις βιβλία γι’ αυτές τις “μηχανές”, πώς να φτιάξεις μουσική χρησιμοποιώντας τες. Τα πάντα ήταν DIY, ακόμα και η ιδέα του να έχεις μια δισκογραφική. Βλέπαμε τη Mute ή τη Factory, αλλά δεν ήταν πολλές οι δισκογραφικές ούτε μπορούσες να ψάξεις online πώς τις λειτουργούσαν. Έπρεπε, λοιπόν, να στήσεις τα πάντα από το μηδέν. Αν ήθελες να μάθεις για το επιχειρείν, έπρεπε να πας στο πανεπιστήμιο».
«Με θυμάμαι στο πανεπιστήμιο να σπουδάζω Πολιτικές Επιστήμες και να σχεδιάζω λογότυπα για δισκογραφικές, δεν ήξερα καν τον όρο “γραφίστας” τότε. Άρα, έπρεπε να φτιάξουμε το λογότυπο, να βρούμε τα όργανα για να γράψουμε, να φτιάξουμε τα beats, να τελειώσουμε το κομμάτι, να κάνουμε το edit, το master, να βρούμε πώς θα τυπώσουμε βινύλια. Και τώρα πού έχουμε τα βινύλια, πώς θα βρούμε τα άτομα που θα τα αγοράσουν; Η UPS μεταφέρει πράγματα σε όλο τον πλανήτη! Όλα έπρεπε να τα ξέρουμε και να τα υλοποιούμε. Μετά, υπήρχε το δίκτυο των ανθρώπων – άλλοι έκαναν μουσική, άλλοι είχαν δισκάδικα, στέλναμε fax όλη τη μέρα. Μια τόσο μικρή, μα τόσο όμορφη βιοτεχνία. Αντλούσα χαρά γράφοντας μουσική αλλά και συγκεντρώνοντας 400 βινύλια που έβαζα σε κούτες, τα φόρτωνα στο αυτοκίνητο, τα πήγαινα στη μεταφορική, κολλούσα τα αυτοκόλλητα… το λάτρευα όλο αυτό! Όλοι αυτοί οι δίσκοι έφταναν παντού στον πλανήτη και ο κόσμος άκουγε τη μουσική μας».
Richie Hawtin “The Tunnel” (2005)
Τα μάτια του λάμπουν πραγματικά καθώς αναπολεί αυτές τις στιγμές. Προσπαθώ να εντοπίσω αν κάτι του προκαλεί τον ίδιο ενθουσιασμό σήμερα. «Πολύ δύσκολη ερώτηση. Είναι δύσκολο να είσαι DIY το 2024, τα πάντα είναι στα χέρια σου. Ενθουσιάζομαι όταν είμαι στο στούντιο, λατρεύω να κάνω ένα απλό search για ένα plug-in και να βρίσκω κάποιο άτομο στο YouTube που μου λέει τα πάντα γι’ αυτό, λατρεύω τους πόρους που υπάρχουν, να ακούω promos – καμιά φορά ακούω μέχρι και 10.000 μέσα σε δύο μέρες, κι εκεί που είμαι “βαρετό, βαρετό, βαρετό”, ξαφνικά “όπα, τι σκατά είναι αυτό εδώ!”. Κοινώς, μου αρέσει να έχω αυτό που προσπαθώ εγώ να δώσω”».
Ο Richie Hawtin επισκέπτεται την Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια, έχει παίξει σε πολλά εμβληματικά κλαμπ. Τώρα, όμως, η συνθήκη είναι άλλη. «Κάθε set μου είναι διαφορετικό, αφουγκράζομαι τον χώρο, τη διάθεση του κοινού. Ναι, έχω κάνει πολλές εμφανίσεις σε κλαμπ και μεγάλους χώρους στην Ελλάδα, αλλά αυτό θα είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο για μένα και για όλα τα άτομα που θα είναι εκεί. Θα ανέβουμε μαζί σε μια άλλη “σκηνή”».
Τον ακούω να μιλάει και δεν μπορώ να καταλάβω αν έχει αφομοιώσει το τι έχει προσφέρει απλόχερα στο κοινό. Ο Richie Hawtin άλλαξε την κοσμοθεωρία μου, τον τρόπο που άκουγα μουσική, ανέβασε τον πήχη στις συχνότητες που έφταναν στα αυτιά μου, άνοιξε τους ορίζοντές μου. Είναι πρωτοπόρος, σημείο αναφοράς και ξέρω πως δεν είμαι η μόνη στον πλανήτη που νιώθει έτσι. «Νιώθω απέραντη ευγνωμοσύνη που κατάφερα να κάνω όλη αυτήν τη διαδρομή, που ταξίδεψα παντού, άγγιξα τους ανθρώπους με την τέχνη μου. Το να επικοινωνώ και να ζω την εμπειρία αυτού του κόσμου με τον οποίο συμβιώνουμε πραγματικά μου κόβει την ανάσα. Είμαι ευγνώμων που μου επιτρέπεται να ανεβαίνω ακόμα στη σκηνή και να κάνω ό,τι θέλω. Υπάρχουν περίοδοι κατά τη διάρκεια της καριέρας σου που νιώθεις δύναμη ή αδυναμία. Η συγκεκριμένη στιγμή είναι πολύ ενδιαφέρουσα για μένα γιατί μπορώ να νιώσω την ιστορία της ηλεκτρονικής μουσικής και κουλτούρας, βλέποντας τη δική μου γραμμική πορεία εκεί μέσα. Αυτό μου δίνει την αυτοπεποίθηση να πηγαίνω προς τα εμπρός και να μη με νοιάζει ποιος ξέρει την techno και ποιος όχι. Μπορώ να εστιάσω στα περίεργα κομμάτια της, ελπίζοντας πως θα υπάρχουν άνθρωποι εκεί που θα ανακαλύψουν αυτό που κάνω».
Respublika - Rave party με τον Richie Hawtin και τη Sama' Abdulhadi
Σάββατο 15/6 προς ξημερώματα Κυριακής 16/6
Terra Vibe Park, Μαλακάσα
Οι πόρτες ανοίγουν από τις 00:30 - Ώρα έναρξης από τις 2:00 π.μ., ξημερώματα Κυριακής
Προπώληση: 35 € - Πόρτα: 40 €
Προπώληση έως 31 Μαΐου για group 4+ ατόμων: 28 € (περιορισμένος αριθμός εισιτηρίων)
Μπορείτε να προγραμματίσετε τη μετακίνησή σας, από και προς τη Μαλακάσα με τα λεωφορεία της Apollon Travel Services, με τιμή εισιτηρίου 12€. Κλείστε εισιτήρια εδώ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
