Πριν από λίγο καιρό επισκέφτηκα τον Σταύρο Ξαρχάκο με αφορμή το longform story του LIFO.gr για τη Φλέρυ Νταντωνάκη. Δε θα φανταζόμουν τότε ό,τι με τον μεγάλο συνθέτη θα συζητούσαμε αρκετή ώρα όχι για τη Βίκυ Μοσχολιού ή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, αλλά για τους Vanilla Fudge και τον ντραμίστα τους, Carmine Appice, που εκτιμούσε ιδιαίτερα. Όταν, κατά την ίδια επίσκεψη, ο Ξαρχάκος μού έδειξε τη δισκοθήκη του, παρατήρησα ό,τι πράγματι διέθετε πάρα πολλά αμερικανικά και αγγλικά βινύλια της ψυχεδελικής περιόδου 1967 - 69. Εντυπωσιάστηκα! Κάνοντας να φύγω, μου χάρισε ένα CD με ένα περίεργο εξώφυλλο. ''Τι ειν' αυτό;'' τον ρώτησα. Μου εξήγησε πως πρόκειται για δύο συνθέσεις του, οι οποίες δεν κυκλοφόρησαν ποτέ στην Ελλάδα και πως δεν είχαν καμία σχέση με ότι έκανε τότε εδώ. Μιλάμε για δύο αυτόνομα έργα στην ουσία, γραμμένα το 1968 το ένα και το 1972 το άλλο, στο Παρίσι. Μάλιστα, μου σύστησε να τα ακούσω κατά μόνας με ένα ουισκάκι αν είναι εφικτό.
Έβαλα κατ'ευθείαν στο σπίτι μου να ακούσω το άγνωστο αυτό CD του Σταύρου Ξαρχάκου και η έκπληξη ήταν, ομολογουμένως, τεράστια. Και δεν γινόταν διαφορετικά, αφού αν θα θέλαμε να παρομοιάσουμε τη συγκεκριμένη μουσική του με κάποια άλλη, αυτή θα ήταν το freak out άλμπουμ ''The Parable of Arable Land'' (1967) των Τεξανών Red Krayola.
Το ''Ecce Homo'' διατηρεί ατόφιο το πνεύμα της εξέγερσης του παρισινού Μάη. Όχι με ηλεκτρικές κιθάρες, όπως ενδεχομένως να περίμενε κανείς, αλλά με υπόκωφους κρότους, εκρήξεις, ατονάλ πιάνο, σιτάρ, κρουστά, καμπανάκια, electronics, παιδικές φωνές, ''θαμμένα'' χορωδιακά φωνητικά, απόηχους ουρλιαχτών, ψήγματα από την ασιατική παράδοση - την ινδική και την κινέζικη κυρίως - και με απόλυτη free form διάθεση.
Δυστυχώς το ένθετο της έκδοσης είναι φτωχό. Ένα μικρό κείμενο μόνο στα γαλλικά για το πώς γράφτηκαν οι δύο συνθέσεις μαζί με ένα βιογραφικό του συνθέτη. Καμία δηλαδή πληροφορία για τους μουσικούς που συμμετείχαν στις ηχογραφήσεις - ξένοι όλοι τους, σύμφωνα με τον Ξαρχάκο -, κάτι που είναι κρίμα, εφόσον στο πρώτο κομμάτι ακούμε έως και σιτάρ.
Για την ιστορία, λοιπόν, να πούμε ότι ο Ξαρχάκος βρέθηκε στο Παρίσι τον περιβόητο Μάη του ΄68. Εκεί γνώρισε τον ζωγράφο Χρήστο Αντωνόπουλο, που σπούδαζε στην Ecole des Beaux Arts - πρόκειται για τον ζωγράφο Αντωνόπουλο που φυλακίστηκε στη Λάρισα το 2002 για χρέη προς το ΙΚΑ με τα παιδιά του να οργανώνουν έκθεση έργων του στην Αθήνα για την αποφυλάκιση του. Οι δύο άντρες βρήκαν κοινό παρανομαστή στις κουβέντες τους τα επεισόδια του Μάη του ΄68 στη Γαλλία και τη στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα. Κάποια στιγμή ο Αντωνόπουλος κάλεσε τον Ξαρχάκο στο ξενοδοχείο όπου διέμενε για να του δείξει μερικά από τα έργα του. Ο συνθέτης ενθουσιάστηκε και εμπνεόμενος από τις ζωγραφικές του φίλου του, έγραψε δύο έργα μέσα σε μία πενταετία. Τίτλοι τους: ''Ecce Homo'' (1968) και ''Memorabilia'' (1972). Το πρώτο διαρκούσε 20', 50'' και το δεύτερο 51 ολόκληρα λεπτά!
Ποτέ δεν είδαν το φως της δημοσιότητας. Ο Ξαρχάκος, όμως, τα φύλαξε στο αρχείο του και μόλις το 2009, με αφορμή μία έκθεση έργων του Χρήστου Αντωνόπουλου στο Musee des Beaux Arts de Tournai στο Βέλγιο, τα εξέδωσε σε ένα συλλεκτικό CD δικής του παραγωγής, το οποίο προφανώς απευθυνόταν στους επισκέπτες της έκθεσης. Πάντως, το εν λόγω CD πρέπει να τυπώθηκε στη χώρα μας, εφόσον στη γραφιστική δουλειά βλέπουμε τα ονόματα των Γιάννη Κομνηνού - Λουκά Μελά και στην εκτύπωση του γνωστού Μιχάλη Ορφανού.
Το ''Ecce Homo'' διατηρεί ατόφιο το πνεύμα της εξέγερσης του παρισινού Μάη. Όχι με ηλεκτρικές κιθάρες, όπως ενδεχομένως να περίμενε κανείς, αλλά με υπόκωφους κρότους, εκρήξεις, ατονάλ πιάνο, σιτάρ, κρουστά, καμπανάκια, electronics, παιδικές φωνές, ''θαμμένα'' χορωδιακά φωνητικά, απόηχους ουρλιαχτών, ψήγματα από την ασιατική παράδοση - την ινδική και την κινέζικη κυρίως - και με απόλυτη free form διάθεση. Ένα αμιγώς ψυχεδελικό έργο εν ολίγοις, πρωτόγνωρο για την εργογραφία ακόμη και του πιο pop Ξαρχάκου της περιόδου ''Κορίτσια στον ήλιο''. Όλα αυτά στο 20λεπτο ''Ecce Homo'', το πρώτο μέρος δηλαδή του CD.
Στο δεύτερο μέρος, το σχεδόν ωριαίο ''Memorabilia'' του 1972, ενώ ακούγεται σαν τη συνέχεια του ''Ecce Homo'', η μουσική του Ξαρχάκου εμπλουτίζεται με κάποια πιο ''έντεχνα'' στοιχεία: Βιολί, φλάουτο, αφρικανικά κρουστά, χορωδίες από γρηγοριανά μέλη, ανδρικές φωνές που μιμούνται οργασμό και που μοιραία παραπέμπουν στο θρυλικό κομμάτι με την Ειρήνη Παπά από το ''666'' των Aphrodite's Child, μερικά πιο έντονα ηλεκτρονικά samples και ένα μυστικιστικό κλίμα, πάντα δοσμένο με την ίδια free form τάση.
Σ' αυτό το ακραίο πειραματικό ύφος δεν επανήλθε ποτέ ο Ξαρχάκος. Ο ίδιος ωστόσο θεωρεί πως ο πιο εξηλεκτρισμένος ήχος που χαρακτήρισε κάποια κομμάτια του με τον Νίκο Ξυλούρη τα αμέσως επόμενα χρόνια (''Ράβε - ξήλωνε'', ''Πως να σωπάσω'') αποτέλεσε και την rock πλευρά του στο πλαίσιο του ελληνικού ''έντεχνου'' ή και του ''πολιτικού'' τραγουδιού της εποχής. Ευχής έργον είναι να εκδοθούν και τα τραγούδια του από το pop μιούζικαλ ''Δώδεκα μήνες καλοκαίρι'' με τη Φλέρυ Νταντωνάκη, τον Γιώργο Μούτσιο και τον Βλάσση Μπονάτσο. Εκεί να ακούσεις ψυχεδέλεια! Τύφλα νά'χουν ο Ρωμανός με τα ''Δυο μικρά γαλάζια άλογα'' και ο Διονύσης Σαββόπουλος με ''Το περιβόλι του τρελλού''!
σχόλια