Στραβίνσκυ για μια βροχερή Κυριακή

Στραβίνσκυ για μια βροχερή Κυριακή Facebook Twitter
Ο Στραβίσνσκι στην εξορία: Ο εξέχων Ρώσσος εμιγκρές θεωρείτο ανύπαρκτος για την Σοβιετική Ένωση.
0

 

Ο Στραβίνσκυ ήταν γιος ενός φημισμένου μπάσου τραγουδιστή της όπερας της Αγίας Πετρούπολης και μελέτησε από πολύ μικρός πιάνο και σύνθεση. Τελειώνοντας το σχολείο γράφτηκε, κατόπιν παρότρυνσης των γονιών του, στη Νομική Σχολή της Αγίας Πετρούπολης από την οποία προφανώς δεν αποφοίτησε ποτέ. Το 1903 (21 ετών) ξεκινά ιδιαίτερα μαθήματα σύνθεσης με τον συνθέτη Nikolai Rimsky-Korsakov κι έτσι τα πρώτα του έργα εμφανίζουν επιρροές από το συνθετικό στυλ του δασκάλου του καθώς επίσης κι από τους Skryabin, Tchaikovsky, Debussy και Dukas. Το 1905 αρραβωνιάζεται την πρώτη του ξαδέρφη Yekaterina Gavrilovna Nosenko ("Katya") και παρόλη την αντίθεση της Ορθόδοξης Εκκλησίας για το γάμο μεταξύ συγγενών πρώτου βαθμού, το ζευγάρι παντρεύεται ένα χρόνο αργότερα, και θα αποκτήσει τέσσερα παιδιά.

 Αυτή η εκλεκτική περίοδος προετοιμασίας, κατά την οποία ο Stravinsky συλλέγει τρόπον τινά τις βασικές ψηφίδες της μουσικής του συνείδησης, ολοκληρώνεται το 1910 οπότε και εγκαταλείπει οριστικά τη Ρωσία. Όμως παρόλο που απομακρύνεται πλέον από την πατρίδα του, τα επόμενα χρόνια θα εμπνέεται για τα έργα του από τα λαϊκά παραμύθια της.

Το 1910 εγκαθίσταται στην Ελβετία και θα παραμείνει εκεί για 10 χρόνια. Την ίδια χρονιά δέχεται και τις πρώτες παραγγελίες από τον ιμπρεσάριο Sergei Diaghilev για τρία μπαλέτα: πρώτα το «Πουλί της Φωτιάς», έπειτα τον «Πετρούσκα» κι ύστερα την «Ιεροτελεστία της Άνοιξης» για την οποία το σίγουρο είναι ότι το ακροατήριο της πρεμιέρας δέχτηκε έναν τεράστιο αιφνιδιασμό εξαιτίας της σκληρότητας της μουσικής και της αντιστοίχως εκκεντρικής χορογραφίας του Vaslav Nijinsky. Η αχαλίνωτη ρυθμική δύναμη στην Ιεροτελεστία της Άνοιξης, ήταν μια από τις μεγάλες μουσικές επαναστάσεις της περιόδου πριν τον Ιο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν ωστόσο μόνο μια από τις πλείστες εντυπωσιακές καινοτομίες που ο Stravinsky έμελε να επιφέρει στα μουσικά πράγματα.

Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης

Ακολουθούν «Το Αηδόνι», «Οι Γάμοι», «Η Ιστορία του Στρατιώτη», «Ο Πουλτσινέλα»…

Το 1920 μετακομίζει στο Παρίσι όπου και θα μείνει για τα επόμενα 10 χρόνια. Τα έργα που θα γραφτούν μέσα στις επόμενες 3 δεκαετίες (1920-1950) αποτελούν τη «Νεοκλασική Περίοδο» της συνθετικής του διαδρομής. Ωστόσο νεοκλασικά στοιχεία εντοπίζονται ήδη στα προηγούμενα έργα του, όπως αντίστοιχα ρωσικά φολκλορικά στοιχεία θα εξακολουθήσουν να εμφανίζονται και αργότερα.

Στραβίνσκυ για μια βροχερή Κυριακή Facebook Twitter
Ο Στραβίνσκι διευθύνει, Βερολίνο 1929

Ο όρος «Νεοκλασικισμός» εκπροσωπούσε ένα ευρύ κίνημα από το 1910 έως το 1950, οι συνθέτες του οποίου αναβίωναν, μιμούνταν και αναπροσάρμοζαν το στυλ, τα είδη και τις φόρμες της προ-ρομαντικής μουσικής, και ιδιαίτερα εκείνης του 18ου αιώνα, που έμεινε γνωστή ως Κλασική.

Παρόλ’ αυτά ο νεοκλασικισμός για τον Stravinsky σήμαινε τον δανεισμό του στυλ, των μορφών και των ιδεών ολόκληρης της Δυτικής Μουσικής των τελευταίων τριών αιώνων [π.χ. «Oedipus Rex», 1926-7, με αναφορές στις μορφές του Handel αλλά και του Verdi (!), «The Dumbarton Oaks», 1937-8, που παραπέμπει στα Βρανδεμβούργια κοντσέρτα του J.S.Bach κ.ο.κ.]   

Η ρωσική επανάσταση του 1917 κατέστησε αδύνατη μια ενδεχόμενη επιστροφή του Stravinsky στην πατρίδα του και επίσης του απέκλεισε τη δυνατότητα να αντλήσει χρήματα από εκεί προκειμένου να υποστηρίξει οικονομικά την οικογένεια του. Έτσι κατά τη διαμονή του στη Γαλλία αναγκάζεται να κερδίζει τα προς το ζην όχι μόνο συνθέτοντας, αλλά εμφανιζόμενος ο ίδιος ως εκτελεστής ή αρχιμουσικός σε διάφορες συναυλίες και ηχογραφήσεις.

Εκτός από τις οικονομικές δυσκολίες η παρισινή περίοδος της ζωής του ήταν πολυτάραχη κι από πολλές άλλες πλευρές. Η κατάσταση της υγείας της συζύγου του [η οποία είχε προσβληθεί από φυματίωση ήδη από την εποχή που έμεναν στην Ελβετία] συνεχίζει να επιβαρύνεται.

Το 1921 ο Stravinsky γνωρίζει και συνδέεται ερωτικά με την χορεύτρια Vera de Bosset, η οποία είναι επίσης παντρεμένη. Εις το εξής ο Stravinsky θα ζει διπλή ζωή μέχρι το θάνατο της Katya το 1939. Ένα χρόνο πριν (το 1938), πεθαίνει επίσης από φυματίωση η μεγαλύτερη κόρη του, ενώ μετά τον θάνατο της Katya θα νοσηλευθεί και ο ίδιος για 5 μήνες σε νοσοκομείο, προσβεβλημένος από την ίδια ασθένεια. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του χάνει και τη μητέρα του.

Μετά το ξέσπασμα του ΙΙου Παγκοσμίου Πολέμου τον Σεπτέμβρη του 1939, ο Stravinsky αλλάζει τόπο διαμονής για ακόμη μια φορά, κατευθυνόμενος προς τις Η.Π.Α. όπου θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του.

Με τη Βέρα, ως κάτοικοι της Αμερικής πλέονΤον Ιανουάριο του 1940 τον ακολουθεί η Vera [η οποία έχει ήδη πάρει διαζύγιο από τον σύζυγό της] και τον επόμενο Μάρτιο το ζευγάρι παντρεύεται και εγκαθίσταται στο Hollywood. Η γειτνίαση με τη Μέκκα του κινηματογράφου έφερε και προτάσεις για τη σύνθεση κινηματογραφικής μουσικής οι οποίες όμως τελικά ναυάγησαν.

Ο Stravinsky συνεχίζει να συνθέτει γράφοντας αρκετά έργα με έντονες αναφορές στα διάφορα αμερικάνικα στυλ, όπως το Ebony Concerto το οποίο αφιέρωσε στον jazz κλαρινετίστα Woody Herman και την μπάντα του.

[Ebony Concerto]

Το τελευταίο μεγάλο νεοκλασικό έργο του Stravinsky ήταν η όπερα «The Rake’s Progress».

Η στροφή του Stravinsky προς τον σειραϊσμό εξέπληξε όλους όσοι τον θεωρούσαν «ορκισμένο αντίπαλο» του Schönberg. Το 1948 γνωρίζει και ορίζει ως βοηθό του τον αρχιμουσικό και συγγραφέα Robert Craft ο οποίος ήταν θιασώτης του δωδεκάφθογγου συστήματος και μυεί τον Stravinsky στη μουσική του Schönberg και του Webern. Ο Stravinsky απορρόφησε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τον τρόπο λειτουργίας του δωδεκάφθογγου συστήματος, το διήθησε μέσα από τα ιδιαίτερα μουσικά του φίλτρα και σύντομα παρουσίασε το νέο του ιδίωμα.

Το μεγαλύτερο μέρος του όψιμου έργου του αποτελείται από σειραϊκά έργα: «Cantata», «Canticum Sacrum», «Agon», «Threni», «The Flood»…  

Στραβίνσκυ για μια βροχερή Κυριακή Facebook Twitter
Ο Στραβίσνσκι το 1959

Η ικανότητά του σε μια προχωρημένη ήδη ηλικία [ήταν ήδη 68 ετών!] να παραμένει ανοικτός σε νέες ιδέες και να μεταλλάσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από αυτές, έμεινε παροιμιώδης. Όπως και στην περίπτωση του νεοκλασικισμού κατάφερνε πάντα να οικειοποιηθεί μοναδικά το κάθε μουσικό μέσο που του προσφερόταν. Ο ίδιος έχοντας απόλυτη επίγνωση αυτού του χαρίσματός του, έλεγε αστειευόμενος στον βοηθό του: «Μάλλον φέρω μια σπάνια μορφή κλεπτομανίας!»  

Ίσως κανένας άλλος συνθέτης δεν είχε ποτέ τόση αυτοπεποίθηση να «κλέψει» ξένα στοιχεία χωρίς να φοβηθεί ούτε μια στιγμή μήπως η μουσική του προσωπικότητα αλλοιωθεί ή βυθιστεί τελικά μέσα από αυτή τη διαδικασία.

Το 1969 ο Stravinsky μετακομίζει με τη σύζυγό του στη Νέα Υόρκη όπου πεθαίνει 2 χρόνια αργότερα. Η νεκρώσιμος ακολουθία έγινε στη Νέα Υόρκη αλλά κατόπιν επιθυμίας της Vera, η ταφή γίνεται στο ελληνορθόδοξο κοιμητήριο που βρίσκεται στο νησάκι San Michele της Βενετίας, λίγα μέτρα πιο πέρα από το μνήμα του φίλου του και συνεργάτη Sergei Diaghilev.      

Στραβίνσκυ για μια βροχερή Κυριακή Facebook Twitter
Φωτογραφημένος το 1967

Ανήμερα των γενεθλίων του Igor Stravinsky στις 17 Ιουνίου του 1911  γίνεται στην Αγία Πετρούπολη η πρεμιέρα της ορχηστρικής φαντασίας  Feu d'Artifice [Πυροτεχνήματα]. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα έργα του Stravinsky το οποίο προοριζόταν ως γαμήλιο δώρο επ’ ευκαιρία των γάμων της κόρης του δασκάλου του στη σύνθεση Nikolai Rimsky-Korsakov. Τα «Πυροτεχνήματα» ανήκουν σ’ εκείνα τα έργα που βοήθησαν τη φήμη του νεαρού τότε Igor να εξαπλωθεί τάχιστα. Λέγεται ότι ο ιμπρεσάριος Sergei Diaghilev παρήγγειλε στον Stravinsky τη σύνθεση του μπαλέτου «The Firebird» εντυπωσιασμένος από την εξαίρετη ενορχήστρωση των «Πυροτεχνημάτων».

 

 Fireworks (New York Philharmonic Orchestra conducted by Igor Stravinsky in 1947)

 

Kαι επίσης στις 17 Ιουνίου του 1970 γίνεται στο Λος Άντζελες η πρώτη concert performance του μπαλέτου Agon. Η κανονική παράσταση ανέβηκε τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους στη Νέα Υόρκη σε χορογραφία George Balanchine.  Ο Agon ανήκει στα έργα που συνέθεσε ο Stravinsky αφότου υιοθέτησε (και) το δωδεκάφθογγο σύστημα. Το μπαλέτο δεν αφηγείται κάποια ιστορία αλλά απλώς αποτελείται από μια σειρά χορευτικών κομματιών στα οποία οι χορευτές ανταποκρίνονται αναλόγως. Αρκετά από αυτά τα κομμάτια βασίζονται σε γαλλικούς αυλικούς χορούς του 17ου αιώνα: sarabande, galliard και bransle.

Agon (Los Angeles Festival Symphony Orchestra conducted by Igor Stravinsky)

 

Και ένα απόσπασμα από το ανέβασμα του "Ιεροτελεστία της Άνοιξης" από την Πίνα Μπάους:

 

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κοντσέρτο του Αρανχουέθ: Ποιος μπορεί να μείνει ασυγκίνητος από αυτό το κοντσέρτο;

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Ποιος μπορεί να μείνει ασυγκίνητος από το Κοντσέρτο του Αρανχουέθ;

Σχεδόν έναν αιώνα μετά τη δημιουργία του το «Κοντσέρτο του Αρανχουέθ» του Χοακίν Ροντρίγκο παραμένει η μουσική στην οποία όλοι με κάποιο τρόπο παραδινόμαστε. Η Ματούλα Κουστένη αποκρυπτογραφεί τη μελαγχολία, τη σπαρακτική μελωδία, τη δύναμη της κιθάρας και τη μοναδική του ενέργεια.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Μας αφορά σήμερα η Lady Gaga;

The Review / Μας αφορά σήμερα η Lady Gaga;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και ο δημοσιογράφος Γιάννης Τσιούλης aka Cartoon Dandy συζητούν για την πορεία και τα τελευταία βήματα στη μουσική και κινηματογραφική βιομηχανία μιας από τις μεγαλύτερες ποπ σταρ της τελευταίας 15ετίας και για το πόσο relevant είναι σήμερα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
10 χρόνια μετά, ακόμη μας στοιχειώνει το «Ταπεινοί Και Πεινασμένοι»

Μουσική / Το «Ταπεινοί Και Πεινασμένοι» του ΛΕΞ ακόμη μας στοιχειώνει

Πέρασαν 10 χρόνια από την κυκλοφορία του πρώτου προσωπικού δίσκου του «Τ.Κ.Π.», που δεν ήταν απλώς ένα σημείο τομής για την εγχώρια ραπ σκηνή. Ήταν κάτι που σε άρπαζε και σε προσγείωνε με το ζόρι στην καθημερινότητα.
ΚΩΣΤΑΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ
Η Bipolia δεν φοβάται να παίζει μουσική στον δρόμο

Μουσική / Η Bipolia δεν φοβάται να παίζει μουσική στον δρόμο

«Είναι σίγουρα πιο χαλαρά στην Κυψέλη, πιο γειτονιά σε σχέση με την Ερμού»: Η νεαρή μουσικός φέρνει αναζωογονητική αύρα στα ελληνικά ροκ και ποπ δεδομένα με το ντεμπούτο άλμπουμ της και τις εμφανίσεις της στους δρόμους της Αθήνας.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
«Βλάσφημο, σατανιστικό, πορνογραφικό»: Η ιστορία του θρυλικού ‘666’, του άλμπουμ που σήμανε το τέλος των Aphrodite’s Child

Μουσική / «Βλάσφημο, σατανιστικό, πορνογραφικό»: Η ιστορία του θρυλικού «666», του άλμπουμ που σήμανε το τέλος των Aphrodite’s Child

Οι εξωφρενικές ιδέες του Νταλί, τα λάγνα φωνητικά της Ειρήνης Παπά και οι διαμάχες του Βαγγέλη Παπαθανασίου με τη δισκογραφική εταιρεία ήταν μόνο μερικά από τα επεισόδια της δημιουργίας ενός μνημειώδους άλμπουμ που επανακυκλοφορεί αυτές τις μέρες σε deluxe έκδοση.
THE LIFO TEAM
«Μόλις νιώσεις σιγουριά ως γυναίκα, θα προσπαθήσουν να σε σπρώξουν προς τα κάτω»

Μουσική / «Μόλις νιώσεις σιγουριά ως γυναίκα, θα προσπαθήσουν να σε σπρώξουν προς τα κάτω»

Aφήνοντας πίσω της την προηγούμενη ζωή της ως νοσοκόμα, μετά από παρότρυνση των ασθενών της να κυνηγήσει τα όνειρά της, η παραγωγός και καλλιτέχνιδα Kelly Lee Owens μιλά για την τελευταία της δουλειά, τις σημαντικές συνεργασίες της και τη μουσική που διαμορφώνει συνειδήσεις και επηρεάζει συναισθήματα.
ΦΩΦΗ ΤΣΕΣΜΕΛΗ
Η σπουδαία επανεκκίνηση της Καμεράτα ως Ορχήστρα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών

Μουσική / Η συγκινητική επανεκκίνηση της Καμεράτας

Τέσσερα χρόνια, δύο νομοθετικές παρεμβάσεις, τρεις υπουργικές αποφάσεις και μία εκκαθάριση χρειάστηκαν ώστε να μπορέσει η Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής να κάνει restart και να επανέλθει ως Ορχήστρα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Beyoncé εναντίον Beatles: Τα βραβεία Grammy ξεπέρασαν κάθε όριο φαιδρότητας

Μουσική / Beyoncé εναντίον Beatles: Τα βραβεία Grammy ξεπέρασαν κάθε όριο φαιδρότητας

Η υποψηφιότητα ενός ξεχασμένου και μάλλον αδιάφορου κομματιού του Τζον Λένον για το βραβείο του δίσκου της χρονιάς φαίνεται να συμπυκνώνει όλη την σύγχυση και την έλλειψη σοβαρότητας που διακρίνει τον κουρασμένο μηχανισμό κύρους των Grammy.
THE LIFO TEAM
Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος αφηγείται τη ζωή του στη LIFO

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος αφηγείται τη ζωή του στη LIFO

Δημοσιογράφος, στιχουργός. Θα ήταν ευχαριστημένος αν, απ’ όλα τα τραγούδια του, έμενε στην ιστορία το τετράστιχο: «Το απομεσήμερο έμοιαζε να στέκει, σαν αμάξι γέρικο, στην ανηφοριά».
ΣΤΑΥΡΟΣ ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΗΣ
Stilpon: Η επιστροφή ενός Έλληνα κοσμοπολίτη του σύγχρονου ροκ

Μουσική / Stilpon: Η επιστροφή ενός Έλληνα κοσμοπολίτη του σύγχρονου ροκ

Ο Στίλπων Νέστωρ μαζί με εκλεκτούς καλεσμένους παρουσιάζουν αυτή την Πέμπτη στην Αθήνα τη νέα του δουλειά που έχει τίτλο «The Second Cloud Commission» και αποτελεί το απόγειο μιας δημιουργικής πορείας στο σύγχρονο ροκ που διανύει τέσσερις δεκαετίες.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Το κονσέρτο που σφράγισε μια βαθιά φιλία

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Το κονσέρτο που σφράγισε μια βαθιά φιλία

Η Ματούλα Κουστένη βουτά στα άδυτα μιας βαθιάς φιλίας, αυτής των Γιόζεφ Γιόακιμ και Γιοχάνες Μπραμς, που στηρίχτηκε στην καλλιτεχνική ιδιοφυΐα και τη χημεία αυτών των δύο μουσικών, αφήνοντας ένα μοναδικό ενθύμιο, το Κοντσέρτο για Βιολί και Ορχήστρα που υπογράφει -ποιος άλλος;- o Γιοχάνες Μπραμς.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ