Οι φωτογραφίες της Σοφίας Τολίκα μοιάζουν σαν να κρατούν φυλαγμένο ένα μυστικό. Σου δημιουργούν την αίσθηση ότι αποκαλύπτει μέσα από τον φωτογραφικό της φακό όσα χρειάζεται για να κεντρίσει την περιέργεια του θεατή. Και μετά pause. Δουλειά πιάνει η φαντασία. Αυτό ίσως είναι το μεγαλύτερο ατού των εικόνων της. Ας ακούσουμε τι έχει να πει στην συνέντευξη που παραχώρησε στο LIFO.gr
— Γιατί έγινες φωτογράφος;
Δε θα ‘λεγα ότι αισθάνθηκα ότι έγινα κάποια στιγμή φωτογράφος. Η φωτογραφία ήρθε και με βρήκε τυχαία το 2005 μέσα από ένα ταξίδι και την παρότρυνση φίλων και από τότε έγινε τρόπος ζωής για μένα. Φωτογραφίζω συχνά, μελετώ το έργο άλλων φωτογράφων, ενημερώνομαι και διαβάζω όσο περισσότερο μπορώ για αυτή. Στο ερώτημα γιατί φωτογραφίζω, θα απαντούσα αρχικά με τη φράση του Garry Winogrand: “φωτογραφίζω για να δω πώς είναι τα πράγματα φωτογραφημένα”· από μία περιέργεια δηλαδή για το πώς μεταμορφώνεται ο κόσμος γύρω μου, μέσα από το φως και τη σκιά. Φωτογραφίζω όμως, ακόμα, για να εξωτερικεύσω τον εσωτερικό μου κόσμο, να ανασύρω προσωπικά μου βιώματα ή ακόμα για να αφηγηθώ, μέσα από τις εικόνες μου, μια ιστορία.
— Έχεις σπουδάσει πολιτικός μηχανικός. Πώς οι σπουδές σου έχουν επηρεάσει την φωτογραφική σου ματιά στον κόσμο;
Νομίζω ότι με έχουν επηρεάσει αρκετά οι σπουδές μου ως προς τον τρόπο που φωτογραφίζω - το βλέπω τώρα πιο καθαρά από πριν. Αρχικά, και μόνο που εξασκώ το επάγγελμα του μηχανικού και βιοπορίζομαι από αυτό, με βοηθάει να κρατάω τη σχέση μου με τη φωτογραφία ανόθευτη και ουσιαστική. Το γεγονός, επίσης, ότι το επάγγελμά μου είναι πολύ τεχνικό, συγκεκριμένο και απαιτεί καθαρή σκέψη, με βοηθάει στο να χρησιμοποιώ τη φωτογραφία στον αντίποδα, όταν την έχω ανάγκη, ελεύθερα και δημιουργικά κρατώντας ουσιαστικά μια ισορροπία ανάμεσα στους δύο αυτούς κόσμους: στη λογική και στη φαντασία.
— Ένας από τους λόγους που μου αρέσει πολύ η φωτογραφία σου με τους χαρταετούς είναι γιατί μου δημιουργεί την αίσθηση ότι εσύ βρίσκεσαι κάπου κρυμμένη και παρατηρείς τους ανθρώπους χωρίς αυτοί να έχουν την δυνατότητα να σε δουν. Θυμάσαι πώς τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία;
Ναι, τη θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά εκείνη τη μέρα. Ήταν Καθαρά Δευτέρα, το 2009. Εκείνη τη μέρα ήμουν άσχημα ψυχολογικά και περιφερόμουν στους δρόμους με τη φωτογραφική μου μηχανή. Κάποια στιγμή βρέθηκα στο στρατόπεδο Κόδρα στην Καλαμαριά, όπου γινόταν ένας πανζουρλισμός από μουσική, γλέντια, τραπέζια με νηστίσιμα και κόσμο που προσπαθούσε να πετάξει χαρταετό. Βρέθηκα κάτω από το λόφο όπου επιχειρούσαν και έκανα μερικά κλικ. Μου φαινόταν το κάδρο μου σαν σκηνή θεάτρου με ηθοποιούς εκείνους τους ανθρώπους, μικρούς και μεγάλους και σκηνικά, τους πολύχρωμους αετούς τους. Στην πραγματικότητα όμως ήταν σαν να έβλεπα τη ζωή να περνά από μπροστά μου και εγώ να μην μπορώ να κάνω τίποτα για αυτό, παρά μόνο να τη φωτογραφίζω.
— Ένα top5 με τους αγαπημένους σου φωτογράφους και ένα σύντομο σχόλιο για τον καθένα;
1.
Bernard Plossu
2.
Dolorès Marat
3.
Rinko Kawauchi
4.
Francesca Woodman
5.
Harry Callahan
— Έχεις αισθανθεί ποτέ ότι δεν σου δίνονται οι ίδιες ευκαιρίες που δίνονται στους άντρες συναδέλφους σου μόνο και μόνο επειδή είσαι γυναίκα;
Όχι, δεν έχω αισθανθεί κάτι τέτοιο. Βέβαια, βοηθάει και το είδος της φωτογραφίας με το οποίο ασχολούμαι, που είναι καθαρά βιωματικό/καλλιτεχνικό. Συνήθως, η δυσκολία που έχω είναι το αν θα δεχτεί κάποιος να τον φωτογραφίσω. Αλλά αυτό έχει να κάνει περισσότερο με τον τρόπο που τον προσεγγίζω εγώ παρά με το φύλο μου.
— Ζεις στην Θεσσαλονίκη. Εάν είχες την δυνατότητα να εξαφανίσεις το οτιδήποτε ενοχλεί την αισθητική σου στην πόλη τι θα ήταν αυτό και γιατί;
Είναι αλήθεια ότι με ενοχλούν πλέον πάρα πολλά πράγματα στην καθημερινότητά μου και φαντάζομαι ότι το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες ελληνικές πόλεις, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη. Τα σκουπίδια που συχνά ξεχειλίζουν απ’ τους κάδους, τα σπασμένα και βρώμικα πεζοδρόμια, τα αυτοκίνητα που είναι παρκαρισμένα πάνω στις διαβάσεις, το ότι πρέπει να κάνω συνεχώς «σλάλομ» για να φτάσω στον προορισμό μου, το ότι υπάρχει ελάχιστος δημόσιος χώρος στην πόλη μου· ναι, με ενοχλούν όλα αυτά πολύ. Από την άλλη βέβαια, την αγαπώ πολύ την πόλη μου και προσπαθώ να είμαι αισιόδοξη ότι κάποια μέρα, θα αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο.
— Παρατηρώντας τις φωτογραφίες σου από το άλμπουμ Homes Sweet Homes μου δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι θες να σχολιάσεις τον μικροαστικό τρόπο ζωής με χιούμορ ίσως για να ξορκίσεις τα αρνητικά του. Ισχύει; Ποιος ήταν ο στόχος αυτής της σειράς φωτογραφιών;
Ο στόχος αυτής της σειράς δεν ήταν πολύ ξεκάθαρος στην αρχή και διαμορφώθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Συμφωνώ σε μεγάλο βαθμό με τα λόγια της Diane Arbus, η οποία ισχυρίζεται ότι η ίδια ποτέ δεν επιλέγει ένα θέμα για αυτό που νομίζει ή αισθάνεται για εκείνο. Διαλέγει ένα θέμα και τελικά το τι αισθάνεται ή σημαίνει αυτό για εκείνη, ξεδιπλώνεται σιγά-σιγά, μόλις το δουλέψει αρκετά.
Έτσι και το Homes Sweet Homes, αρχικά ξεκίνησε ως μια απόπειρα για να δω τι σημαίνει το σπίτι, ποια είναι η έννοια του «σπιτιού» για μένα και στην πορεία αποκαλύφθηκε ότι είναι όλα αυτά, τα θετικά και τα αρνητικά που συμβαίνουν σε ένα σπίτι: το παιχνίδι, η μητρότητα, η νοσταλγία, η απουσία, τα ίχνη στο χώρο, η μοναξιά, οι οικογενειακές συγκεντρώσεις. Σίγουρα, μέσα από το φακό έχω το προνόμιο να εντοπίσω και να παρατηρήσω όλα τα σουρεαλιστικά και παράδοξα που συμβαίνουν σε μια σύγχρονη ελληνική οικογένεια, αλλά τα βλέπω και τα αντιμετωπίζω πάντα με αγάπη, χιούμορ και με αποδοχή.
— Ποιος είναι κατά την γνώμη σου ο μεγαλύτερος συμβιβασμός που δεν θα ανεχόσουν να κάνεις ως φωτογράφος;
Δεν ξέρω. Δε μου έχει τύχει κάτι τέτοιο μέχρις στιγμής, μάλλον επειδή δε βιοπορίζομαι από τη φωτογραφία, ώστε να υπάρχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις από τα έργα μου.
— Τι συμβουλή θα έδινες στον 16χρονο εαυτό σου εάν τον συναντούσες σήμερα;
Να πηγαίνει ταξίδια, να διαβάζει βιβλία, να κάνει πολλούς φίλους, να βγαίνει και να ακούει καλή μουσική!
— Τα μελλοντικά σου σχέδια;
Δεν συνηθίζω να κάνω μακροπρόθεσμα σχέδια, ωστόσο θα ήθελα να ασχοληθώ ακόμα περισσότερο με το φωτογραφικό βιβλίο, όπως και με το βίντεο, με τα οποία ήδη έχω κάνει κάποια πράγματα. Επίσης, στα σχέδιά μου είναι να ασχοληθώ και με τη διδασκαλία της τέχνης στα παιδιά και για το λόγο αυτό σπουδάζω τα τελευταία χρόνια ξανά στο Α.Π.Θ., αλλά σε άλλη σχολή αυτή τη φορά, στο Τμήμα Νηπιαγωγών, ώστε να αποκτήσω την απαιτούμενη κατάρτιση.
Όλες οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από την φωτογράφο για αποκλειστική χρήση από το LIFO.gr Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευσή τους χωρίς την άδεια της.
Info
