ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

Το Brexit στη βρετανική λογοτεχνία

Το Brexit στη βρετανική λογοτεχνία Facebook Twitter
Βιρτζίνια Γουλφ
0

  

Η Βρετανία δεν ήταν ποτέ αθώα: γνώρισε βαθιά τον πόνο που κρύβεται πίσω από τα πιο ακραία όνειρα και επέτρεψε φευγαλέα τη χαρά που πάντα εξαντλούταν σε εμπειρικές θέσεις (γι αυτό και δεν υπάρχουν βρετανικά ανέκδοτα αλλά τσιτάτα). Επεδίωκε ανέκαθεν την αυστηρότητα και την ακρίβεια-ακόμα και μέσα από την αλληγορία- καταδικάζοντας τις εξωραϊστικές υπερβολές των παραμυθάδων της γηραιάς Ηπείρου. Για παράδειγμα, «Ο άρχοντας των μυγών» του Γκόλντινγκ-επανακυκλοφόρησε πρόσφατα από Καστανιώτη-που γαλούχησε γενιές και γενιές και διδάχτηκε ως βασικό ανάγνωσμα στα περισσότερα σχολεία της δεκαετίας του 60, δεν αναφέρεται τυχαία σε έναν φόνο. Επικαλείται δε μια σάπια γουρουνοκεφαλή που αντικρίζουν ως βασικό τρόπαιο μια ομάδα αγοριών που βρίσκονται επιζώντες σε ένα νησί. Το πεσιμιστικό μήνυμα σχετικά με την ανθρώπινη φύση δεν βγαίνει τυχαία από τις σελίδες ενός παιδικού μυθιστορήματος που δύσκολα θα έμπαινε στο curriculum ενός ευρωπαϊκού κράτους έστω ως αναφορά. Επιπλέον το πιο αντιπροσωπευτικό ίσως βιβλίο του νομπελίστα Γκόλντινγκ επιβεβαιώνει περίτρανα τις θεωρίες του Χομπς για την άγρια ανθρώπινη φύση και για τον νόμο που επιβάλλεται αναγκαστικά και όχι γιατί το θέλει η κοινωνία. Εμπειρισμός αδυσώπητος και ακήρατος που δεν φοβάται να κάνει κόσκινο οποιαδήποτε αισιόδοξη θεωρία και το «άνθρωπος ζώο πολιτικό» του Αριστοτέλη. Αλλά ποιο παιδικό ανάγνωσμα ενίσχυσε ποτέ στην Αγγλία τον εξωραϊσμό; Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων ονοματίζει τους παιδικούς εφιάλτες και μάλλον αναφέρεται σε μικρές υπάρξεις που μαστίζονται θανάσιμα από τη μελαγχολία. Πάντα αιματοβαμμένη και γοητευτικά μελαγχολική η βρετανική αφήγηση έμπλεξε αρμονικά τους εφιάλτες με τα παιδικά όνειρα. Μοναδική παρηγοριά το γεγονός ότι τα παιδιά αντίκριζαν το άνοιγμα της θάλασσας αφού ήξεραν ότι ζούσαν σε νησί-και από εκεί μπορούσαν να κατακτήσουν τον κόσμο. 

 

Πάντοτε αλλόκοτοι και πάντοτε ξένοι, πάντοτε δύσπιστοι με οτιδήποτε ευρωπαϊκό, οι Βρετανοί αποφάσισαν να φύγουν ίσως γιατί δεν ήταν ποτέ εκεί ή γιατί ήθελαν πάρα πολύ να παραμείνουν αυτό που όλοι οι άλλοι ονειρεύονται.

 

Απόδειξη της νησιώτικης ανοιχτοσύνης το φλεγματικό χιούμορ που αντιστρατευόταν κάθε απόπειρα να πάρει ο Βρετανός τον εαυτό του στα σοβαρά-κάτι που δεν συγχώρησαν ποτέ σε κανέναν Ευρωπαίο. Η ακύρωση της βρετανικής ταυτότητας ακόμα και της Βασιλείας αναφαίνεται στις πιο σοφές αναφορές του Σόμερσετ Μομ αλλά και στις εμπνευσμένες θεατρικές στιγμές του Έντουαρντ Μποντ (η λογοτεχνία δεν νοείται ποτέ στους Εγγλέζους χωρίς το θέατρο). Το σαρωτικό κύμα της αποδόμησης έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη στο Σουίνινγκ Λόντον και στις πιο ακραίες εκδοχές μιας πρωτεύουσας που αρνήθηκε από πολύ νωρίς τον αστικό εαυτό της. Τα πορσελάνινα σερβίτσια του Μπλούμπσμπερι έσπασαν κάτω από τους ηχηρούς ήχους των αναρχικών μουσικών στίχων και αν κάτι άφησε ζωντανό η πιο επιφανής παρέα της ομώνυμης περιοχής είναι ότι η Βιρτζίνια Γουλφ, προτού χώσει τις πέτρες στις τσέπες της βουτώντας στα νερά, πρόλαβε να γράψει τα σαρωτικά «Κύματα» και το ανατρεπτικό «Ορλάντο». Το οριακό είναι άλλωστε πάντα μετρημένο στους Βρετανούς και δεν επιτρέπει να περισσεύσει τίποτα. Συντρίβει δε με έναν τρόπο υπόγειο και δηκτικό: απόδειξη ότι ο ίδιος ο θεοσεβούμενος Έλιοτ -που αν και Αμερικανός μίλησε βαθιά στην καρδιά των Εγγλέζων- τόλμησε να εξοντώσει τον μέσο πάστορα παρομοιάζοντας τον με ιπποπόταμο (από το γνωστό ποίημα) θέτοντας μάλιστα την αστική του ταυτότητα στο χειρουργικό τραπέζι στον «Προύφροκ».

 

Κανείς Βρετανός δεν φοβήθηκε ποτέ να τα βάλει με την εξουσία-κι είναι αυτός ίσως ο λόγος που ένιωσε, λάτρεψε και ανέδειξε ως εθνικό ποιητή τον Σαίξπηρ. Ακόμα και το κέντρο της εξουσίας που ήταν πάντα το Λονδίνο έφτασε να αποδομείται από τις περιγραφές του Ντίκενς που λέγεται πως είναι υπεύθυνος για τις αναμορφωτικές μεταρρυθμίσεις που έλαβαν χώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Άλλωστε οι Βρετανοί διάβαζαν λογοτεχνία γιατί επεδίωκαν μέσα από τις ιστορίες την αποκάλυψη ή την ανατροπή. Σε κάθε αστυνομική ιστορία, που τόσο λάτρευαν, ενυπήρχε κάτι ανείπωτα κρυφό ενώ η αλήθεια στα γοτθικά μυθιστορήματα αποκαλύπτεται μέσα από μια φονική τάξη που επαναφέρει τον κύκλο του θανάτου και του πένθους. Σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές ιστορίες, στις βρετανικές νικάνε οι κακοί, και το αίμα ποτίζει κάθε νοερή φαντασία-Σαίξπηρ και πάλι Σαίξπηρ. Με τα μάτια ανοιχτά και τους εφιάλτες να επανέρχονται σε κάθε τους κίνηση οι Βρετανοί θα αντικρίσουν από νωρίς το φθαρμένο γόητρο της Αυτοκρατορίας στην πλέον αδυσώπητη, σκληρή και μελαγχολική καθημερινότητά τους. Κάτι ήξερε κι ο Κιουρέισι  όταν επανέφερε τους καταθλιπτικούς ήρωες στα προάστια του άλλοτε φτωχού ανατολικού Λονδίνου. Δες τι συμβαίνει με τους πίνακες του Φράνσις Μπέικον. Έφτασε να διαλύει τους φίλους του πάνω στον καμβά και την ίδια στιγμή να τα πίνει μαζί τους σαν να μην υπάρχει αύριο. Αυτοί είναι  λοιπόν οι Εγγλέζοι: πάντοτε αλλόκοτοι και πάντοτε ξένοι, πάντοτε δύσπιστοι με οτιδήποτε ευρωπαϊκό, αποφάσισαν να φύγουν ίσως γιατί δεν ήταν ποτέ εκεί ή γιατί ήθελαν πάρα πολύ να παραμείνουν αυτό που όλοι οι άλλοι ονειρεύονται. Και τι ζωή, όμως, χωρίς αυτούς να κάμεις;

0

ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ