Η αδυναμία είναι δύναμη

Η αδυναμία είναι δύναμη Facebook Twitter
Επεξεργασία: Ατελιέ/ LIFO
0

1. Ο οίστρος της ζωής. Το έψαλλε ο Ανδρέας Εμπειρίκος το πώς κάνουμε οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου. Και ο Σαββόπουλος, στοχαζόμενος ενστικτωδώς, όπως όλοι μας, και με έμφαση στο «ενστικτωδώς», διατεινόταν πώς κάνουμε γεγονός αναστάσιμο το πτώμα. Όσοι ξέρουν από blues, ξέρουν από χαρμολύπη. Και όσοι από χαρμολύπη νογάνε, σίγουρα έχουν στη δισκοθήκη τους το «Happy Sad» του λυρικού Tim Buckley. Στην εποχή του άκρατου μπαρόκ, ο μέγας Λα Ροσφουκώ τόνιζε ηδυπαθώς για τη δοτική ερωμένη «η ατέλειά της είναι που την κάνει τέλεια». Παραλλαγές και σχόλια όλα αυτά, και η ζωή μας όλη, στην αντίληψη του Αριστοτέλους περί δυνάμεως και αδυναμίας, αλλά και στο «Θανάτω θάνατον πατήσας», αποτελούν, ιδίως σήμερα, γόνιμες απαντήσεις στη μονόπαντη αντιποιητική στάση απέναντι στα πράγματα που τα θέλει όλα άσπρα ή μαύρα, καλά ή κακά, χαρούμενα ή κατηφή, εγγράμματα ή αγράμματα, και πάει λέγοντας. Κάθε πανηγύρι το σκιάζει, ευτυχώς (!), η μνήμη του αίματος, ο μανδύας του θανάτου, το μαύρο περιβραχιόνιο του πένθους. Λέω ευτυχώς γιατί έτσι η γιορτή και ο χορός έχουν νόημα βαθύ, γίνονται ξόρκια στον θάνατο, απογειώνονται και γειώνονται εναλλάξ, μας θυμίζουν ότι είμαστε όχι μόνο θνητοί αλλά και αθάνατοι, όχι μόνο αθάνατοι αλλά και θνητοί.

2. Εργασία του πένθους και επινοητικότητα. 
Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον και λίαν επίκαιρο πόνημα του Γιώργου Τζιρτζιλάκη Υπο-νεωτερικότητα και εργασία του πένθους (εκδ. Καστανιώτη) διαβάζω σε υποσημείωση, όπου παρατίθεται απόσπασμα από άλλο πόνημα που παραπέμπει σε ένα τρίτο το οποίο μας θυμίζει ένα τέταρτο (!): «Ανατρέχω σε μια καταγεγραμμένη περιγραφή της έκθεσης στη Βενετία: "Λόγω απεργιών, τα έργα που θα εξέθεταν ο Δανιήλ και ο Κανιάρης δεν έφτασαν ποτέ. Έτσι αναγκάστηκαν για πρώτη φορά in situ. Προσπάθησαν να δημιουργήσουν επί τόπου έναν "χώρο" με δεδομένη τη συγκεκριμένη αίθουσα. Ο Νίκος (Κεσσανλής) ξεδίπλωσε ένα άσπρο πανί, το "γλυπτό" του, και το έργο ήταν έτοιμο. Ο Δανιήλ και ο Κανιάρης ξεχύθηκαν στις αγορές για να βρουν τα υλικά τους, για τις Κούκλες του Κανιάρη και τα Μαύρα Κουτιά του Δανιήλ. Εργάστηκαν για μερικές ημέρες και η έκθεση ήταν έτοιμη», Λίνα Τσίκουτα, «Χρονολόγιο», στο Άννα Καφέτση (επιμέλεια), Βλάσης Κανιάρης, Αναδρομική, Αθήνα, 1999, σ. 392, και «Pierre Restany, Προτάσεις για μια Νέα Ελληνική Γλυπτική» (1994) στο Γιώργος Τζιρτζιλάκης (επιμέλεια), Νίκος Κεσσανλής, Αθήνα 1997, σ. 206-210. Στο κείμενο αυτό ο Restany σημειώνει ότι οι τρεις «εκπατρισμένοι» Έλληνες καλλιτέχνες «τοποθετούν την καλλιτεχνική δημιουργία στο επίπεδο της τελευταίας στιγμής» (σ. 206). Η έκθεση για την οποία γίνεται λόγος έγινε πριν από μισό αιώνα, το 1964, στο θέατρο La Fenice στη Βενετία, και διατηρεί κομβική σημασία, όχι μόνο διότι αποτελεί μία από τις πρώτες συλλογικές installations παγκοσμίως και επαναφέρει το ready made και τη δόξα του Marcel Duchamp στη συζήτηση, αλλά και γιατί συνιστά επιτομή και απόγειο της επινοητικότητας και ετοιμότητας όλων όσοι καταγόμαστε από τον πολυμήχανο Οδυσσέα και ομνύουμε στη διαλεκτική του Έγελου. Όλο το βιβλίο του Τζιρτζιλάκη είναι ένα πλέγμα από τέτοιες ιστορίες που μας κάνουν να σκεφτούμε τι θα πει να είσαι Έλληνας σήμερα, να περιπλανιέσαι και να δημιουργείς σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης και υπό την πίεση της τελευταίας στιγμής.


3. Κομμάτια κι αποσπάσματα. Ο Τζιρτζιλάκης επιχειρεί να μας παρουσιάσει μια ατελή αρχαιολογία της ελληνικής πρωτοπορίας που γίνεται σήμερα οδοδείκτης και κρίσιμη πρόταση. Μας καλεί να δούμε κατάματα το κατάχαμα για να μάθουμε ν' αντικρίζουμε δημιουργικά τον ουρανό. Μας καλεί να θυμηθούμε ότι το μαύρο/άσπρο καλό είναι να μας γοητεύει μονάχα στον κινηματογράφο, και ότι προκαλεί σκληρύνσεις και φανατισμούς το να μην αντιλαμβανόμαστε τις διαλεκτικές αποχρώσεις στα πάντα. Μας θυμίζει ότι στα ρεμπέτικα συναντάμε κατά κόρον τις λέξεις εκείνες με τις οποίες έχει μεταφραστεί από τον Καζαντζάκη, τον Κακριδή, και τον Μαρωνίτη το «ομηρικό πένθος»: καημός, βάσανο, λύπη, βάρος στην ψυχή. Μας θυμίζει ότι έγραφε ο Πεντζίκης: «Το πένθος σημαίνει νίκη και περίτρανη χαρά» και τίποτα δεν μας εμποδίζει να βρούμε το αντίστοιχο τούτης της ρήσης στον αριστουργηματικά χαρμολυπικό και διαλεκτικό στίχο του Γιάννη Παπαϊωάννου: «Βαδίζω και παραμιλώ / γι' αυτήν τη συμφορά μου / Χωρίσαμε και έχω βρει / ο δόλιος τη χαρά μου».


4. Ας σκεφτούμε: Κατακείμενος όρθιος και υπόγειο υπερώο (Νίκος Καρούζος), χαροποιό πένθος, κλαυσίγελως, ιλαροτραγωδία, τραγέλαφος, οιονεί γαλήνη, φιλαπόδημη εντοπιότητα. Ας ξαναπούμε μαζί με τον Ιωάννη της Κλίμακος: «Τα δάκρυα του θανάτου γεννούν φόβο. Ο φόβος γεννά την αφοβία, κι έτσι προβάλλει η χαρά». Και ας επιμείνουμε: η προβληματική του αρχείου και, προπάντων, του ποιητικού μοντάζ, όπως τη διακόνησε ο Πεντζίκης, είναι ο τρόπος να δημιουργούμε τέχνη που μπορεί από το φρέαρ να πάει στον ουρανό, από το καταγώγιο στο μέλαθρο, από το σοκάκι στο highway, και από τη γειτονίτσα στη μητρόπολη.

radiobookspotting.blogspot.gr/

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Έχει πέσει στα χέρια σας καμπίσιο κόμικ;

Βιβλίο / Έχει πέσει στα χέρια σας καμπίσιο κόμικ;

Όταν υπάρχει θέληση, πείσμα και μεράκι, η περιφέρεια «τα σπάει». Ο Μέλανδρος Γκανάς, «ψυχή» των Εκδόσεων του Κάμπου, μιλά για το σπιρτόζικο εκδοτικό πολυ-εγχείρημα από τη Λάρισα που αγαπά τα κόμικς και ό,τι σχετίζεται με αυτά, με αφορμή την επέτειο των 15 χρόνων τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Λουίς Μπουνιουέλ: Οι κόντρες με τον Νταλί, η αγάπη για τον Λόρκα, η λατρεία για το σινεμά

Βιβλίο / Λουίς Μπουνιουέλ: Οι κόντρες με τον Νταλί, η αγάπη για τον Λόρκα, η λατρεία για το σινεμά

Οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες, ο ερωτικός πόθος που διαπερνούσε κάθε του κίνηση, μια ζωή συνώνυμη με τις μεγάλες αλλαγές του 20ού αιώνα και μια συνταγή για σωστό ντράι Μαρτίνι αποτυπώνονται στην αξεπέραστη αυτοβιογραφία του Λουίς Μπουνιούελ, «Η τελευταία μου πνοή», που κυκλοφορεί σε νέα έκδοση.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Στην Εκκλησία είναι ευπρόσδεκτοι και οι διαζευγμένοι και οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα»

Βιβλίο / «Στην Εκκλησία είναι ευπρόσδεκτοι και οι διαζευγμένοι και οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα»

Στην αυτοβιογραφία του ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια, στους πειρασμούς, στον Αλέξη Τσίπρα, στο ποδόσφαιρο αλλά και στις ταινίες και τα βιβλία που τον καθόρισαν. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Yellowface»: «Κλέφτες» συγγραφείς, τα άπλυτα της εκδοτικής βιομηχανίας και τα προσωπεία στον δρόμο προς τη δόξα

Βιβλίο / Ένα μυθιστόρημα για τα «άπλυτα» και τα μυστικά της εκδοτικής βιομηχανίας

Το «Yellowface» της Ρεμπέκα Κουάνγκ είναι μια καυστική σάτιρα της εποχής μας που, πέρα από τα κακώς κείμενα στην εκδοτική βιομηχανία, σχολιάζει και ασκεί κριτική και σε άλλες όψεις της σύγχρονης ζωής, όπως η cancel culture, οι υπερβολές της πολιτικής ορθότητας, το hate speech στο ίντερνετ, η δολοφονία χαρακτήρων, το πώς κατασκευάζονται και προωθούνται συγκεκριμένα αφηγήματα και φαλκιδεύεται η αλήθεια.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Όταν τα «υποψιασμένα κορμιά» κυριαρχούσαν στους ομοφυλόφιλους έρωτες 

Βιβλίο / Όταν τα «υποψιασμένα κορμιά» κυριαρχούσαν στους ομοφυλόφιλους έρωτες 

Η κυκλοφορία του βιβλίου-ντοκουμέντου «Ανδρικές ομοερωτικές σχέσεις στη μεταπολεμική Ελλάδα» πυροδότησε μια συζήτηση με τον Κώστα Γιαννακόπουλο για έναν «αλλιώτικο» έρωτα, που παρέμενε ισχυρός ακόμα και σε καιρούς όπου κανείς δεν τολμούσε να προφέρει το όνομά του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ποιοι ήταν στ' αλήθεια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες;

Βιβλίο / Ποιοι ήταν στ' αλήθεια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες;

Η πανεπιστημιακός και «celebrity historian» Μαίρη Μπίαρντ αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, αποκαλύπτοντας άγνωστες λεπτομέρειες – όπως ότι ο Νέρωνας, που έχει μείνει στην ιστορία ως πυρομανής και μεγαλομανής, ήταν επίσης ριζοσπάστης φιλότεχνος.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάτρικ Λι Φέρμορ «Η εποχή της δωρεάς»

Το πίσω ράφι / Το «χωριατόπουλο χωρίς χαλινάρι» που εξελίχθηκε σε ρομαντικό ταξιδιωτικό συγγραφέα

Ο Πάτρικ Λι Φέρμορ και το συναρπαστικό χρονικό της νεανικής του περιπλάνησης στην Ευρώπη, πριν αρχίσει να ακούει στο όνομα «Μιχάλης» στην Κρήτη και «Παντελής» στη Μάνη, προτού γίνει ο «ξένος» που διαφήμισε την Ελλάδα όσο ελάχιστοι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
H «Διεθνής» της Alt-right, τα γνωρίσματα, τα μέσα, οι στόχοι και το αποτύπωμά της στην Ελλάδα  

Βιβλίο / H «Διεθνής» της Alt-right, τα μέσα, οι στόχοι και το αποτύπωμά της στην Ελλάδα  

Οι διαστάσεις του αντιεμβολιαστικού αντι-κινήματος, η πολιτικοποίηση της θρησκείας, ο ακροδεξιός κυβερνοχώρος, οι αντιδράσεις απέναντι στη λεγόμενη woke ατζέντα: Μια επίκαιρη συζήτηση με τους συγγραφείς του βιβλίου «Η Εναλλακτική Δεξιά στην Ελλάδα».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ