Η Αθήνα στα χέρια μας

Η Αθήνα στα χέρια μας Facebook Twitter
0

ΕINAI KAI AYTH MIA επτάλοφος πόλη. Δεν είναι η Ρώμη, ούτε η Κωνσταντινούπολη. Είναι η Αθήνα, με την Ακρόπολη, τον λόφο Μουσών ή Φιλοπάππου, τον Άρειο Πάγο, την Πνύκα, τον λόφο Νυμφών ή Αστεροσκοπείου, τον Λυκαβηττό και, στην έβδομη θέση, τα Τουρκοβούνια ή τον Αρδηττό. Στην πραγματικότητα, οι λόφοι της Αθήνας ξεπερνούν τους είκοσι. Ο καθένας «έχει το δικό του ξεχωριστό διαχρονικό αφήγημα».

Για παράδειγμα, ο λόφος του Αρδηττού «είναι το κρυμμένο μυστικό της Αθήνας, με το εκτεταμένο δίκτυο στοών μέσα στα σπλάχνα του». Αλλά και με τον ναό της Αγροτέρας Αρτέμιδος, «ξεχασμένο από τους περισσότερους, αλλά όχι απ’ αυτούς που θέλησαν, χωρίς επιτυχία πριν από μερικά χρόνια, να οικοδομήσουν σε αυτή την προνομιακή θέση με θέα την Ακρόπολη».

Ο αρχιτέκτονας Βασίλης Σγούτας, γεννημένος το 1934 και έχοντας πίσω του μια οικογενειακή παράδοση στην αρχιτεκτονική που φτάνει στον δέκατο ένατο αιώνα, γράφει για την πόλη του. Γράφει για αλήθειες «που συχνά μένουν κάτω από το χαλί», αναδεικνύει αρνητικές πτυχές της πόλης, ρίχνει φως σε αθέατα σημεία της, μιλάει για τα έργα που γίνονται ή προγραμματίζονται, παρουσιάζει πλευρές της πολεοδομικής και κοινωνικής λειτουργίας της.

Ο αρχιτέκτονας Βασίλης Σγούτας, γεννημένος το 1934 και έχοντας πίσω του μια οικογενειακή παράδοση στην αρχιτεκτονική που φτάνει στον δέκατο ένατο αιώνα, γράφει για την πόλη του. Γράφει για αλήθειες «που συχνά μένουν κάτω από το χαλί», αναδεικνύει αρνητικές πτυχές της πόλης, ρίχνει φως σε αθέατα σημεία της, μιλάει για τα έργα που γίνονται ή προγραμματίζονται, παρουσιάζει πλευρές της πολεοδομικής και κοινωνικής λειτουργίας της.

Γράφει, ας πούμε, για την αθηναϊκή Ριβιέρα, τα έργα ανάπλασης που εκτελούνται ή προγραμματίζονται από τον Πειραιά έως το Σούνιο: «Οι περιτοιχίσεις και οι περιφράξεις αναπόφευκτα θα αποκλείουν όλο και περισσότερο την πρόσβαση στη θάλασσα… Σε ορισμένα σημεία των χερσαίων ζωνών η ανέγερση κτηρίων, σε πολλές περιπτώσεις υψηλών, θα υποβαθμίσει ή και θα εξαφανίσει την οπτική επαφή με τη θάλασσα. Όπως στη Μαρίνα Αλίμου, όπου τα προβλεπόμενα κτήρια θα καταστούν τοίχος ύψους 16 μέτρων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τον αέρα και τη δροσιά του πρώην παραθαλάσσιου προαστείου του Αλίμου».

Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι, για τον συγγραφέα, έργο μοναδικό και καινοτόμο. Στα πολλά «συν» του συγκαταλέγει το τεχνολογικό επίτευγμα του πρωτοποριακού και αισθητικά πανάλαφρου στέγαστρου, το κανάλι, την αρχιτεκτονική τοπίου, την εξωστρέφεια του σχεδιασμού της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Αναρωτιέται όμως γιατί η Βιβλιοθήκη είναι εκτεθειμένη στον ανατολικό και μεσημβρινό ήλιο. Επίσης, ποιες συνθετικές και αρχιτεκτονικές προτεραιότητες κυριάρχησαν ώστε να χτιστεί αυτός ο ψηλός συμπαγής τοίχος από σκυρόδεμα που απομονώνει τη Λυρική Σκηνή από τη θάλασσα. «Χωροθετήθηκε σε λάθος θέση η Όπερα;» γράφει.

Βασίλης Σγούτας Ένας Αθηναίος για την πόλη του Εκδόσεις Πλέθρον Σελ.: 200
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Βασίλης Σγούτας, Ένας Αθηναίος για την πόλη του, Εκδόσεις Πλέθρον, Σελ.: 200

Η νεραντζιά είναι το δέντρο της Αθήνας, γράφει ο Βασίλης Σγούτας. «Διάσπαρτες στο κέντρο της πόλης, στις γειτονιές και σε πιο απόμακρους δήμους, ανθεκτικές όσο λίγα δέντρα, οι βαθυπράσινες νεραντζιές με τα πορτοκαλιά νεράντζια δίνουν χρώμα στους δρόμους για πολλούς μήνες τον χρόνο».

Η Αθήνα είναι πλούσια σε μεσογειακή χλωρίδα και ποικιλία φυτών. Ο κατάλογος της Υπηρεσίας Πρασίνου του δήμου Αθηναίων περιλαμβάνει περισσότερα από 90.000 δέντρα και θάμνους. Ο συγγραφέας παρατηρεί ότι τα δέντρα θα μπορούσαν να ήταν περισσότερα, με επιλογή ειδών που να εξασφαλίζουν, χωρίς φειδώ, τη σκιά κατά το καλοκαίρι. «Με μεγάλα πλατύφυλλα φυλλοβόλα δέντρα, αλλά και με μεγάλα αειθαλή δέντρα, όπως οι χαρουπιές».

Βέβαια, τα δέντρα βρίσκονται υπό συνεχή απειλή. Ιδιαίτερα αν έχουν την ατυχία «να βρίσκονται σε πεζοδρόμια μπροστά από καταστήματα, όπου έχεις τη βεβαιότητα ότι ο θάνατός τους δεν είναι πάντα φυσικός». Για παράδειγμα, σε πεζόδρομο του Κολωνακίου με σειρά από χαρουπιές, μία απ’ αυτές εξαφανίστηκε επειδή βρισκόταν κάτω από την τέντα εστιατορίου. Στη θέση της φυτεύτηκε δάφνη «ελεγχόμενου ύψους».

Η Αθήνα αδιαφορεί για τα μηχανάκια της. Οι μηχανές και τα μηχανάκια που κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα, υπακούοντας επιλεκτικά σε κανόνες, είναι ο μεγάλος απών από κάθε πολεοδομική και άλλη μελέτη.

Ο συγγραφέας μάς λέει πώς καμία πολιτική ή δημοτική αρχή δεν έχει δείξει πως επιθυμεί να ρυθμίσει, πόσο μάλλον να επιλύσει το θέμα των δίτροχων σε δρόμους και πεζοδρόμια. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει κοινωνικό αντίβαρο. Παρά την κυκλοφοριακή ζούγκλα, στην οποία «συμβάλλουν» και τα μηχανοκίνητα δίτροχα, χάρη σε αυτά ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της πόλης έχει «ρόδα», όπως έλεγαν παλιά.

Η οδός Πειραιώς αποτελεί γόνιμο έδαφος για καινοτόμο αρχιτεκτονική χωρίς αισθητικούς φραγμούς, γράφει ο Βασίλης Σγούτας. Από το μακρινό 1995 και τη μελέτη του ΥΠΕΧΩΔΕ για την ανάπλασή της και την ανάδειξη της ταυτότητάς της η Πειραιώς αναπτύσσεται και σήμερα είναι ένα «πολυπυρηνικό» κύτταρο. Συνυπάρχουν κτίρια πολιτισμού με κατοικία, ψυχαγωγία, εμπορικές χρήσεις και βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

«Ένας γραμμικός όμως άξονας», παρατηρεί ο συγγραφέας, «δεν αρκεί, όσο σημαντικά κι αν είναι τα μεμονωμένα κτήρια που κατασκευάζονται. Για να έχει πραγματική ζωντάνια, θα πρέπει να έχει οργανική σύνδεση με την ενδοχώρα του, όπως γίνεται στο Γκάζι».

Η Πειραιώς είναι σίγουρο ότι μας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις. Όπως στον Ταύρο. «Όταν αρχίσουν να υλοποιούνται τα σχέδια για την ανάπλαση της μεγάλης και πλούσιας σε διατηρητέα κτίσματα έκτασης των Νέων Σφαγείων». Και ποιος ξέρει; Ίσως μια μέρα η Πειραιώς αποτελέσει, κατά τον συγγραφέα, την αφετηρία για την ανάδειξη της Ιεράς Οδού μέχρι τα Ελευσίνια Ιερά.

Η Αθήνα στα χέρια μας Facebook Twitter
Ο Βασίλης Σγούτας δεν βρίσκει καθόλου κολακευτική τη σύγκριση της Αθήνας με άλλες πρωτεύουσες.

Ο μικρός αριθμός αρχιτεκτονικών διαγωνισμών που προκηρύσσονται γίνεται ο καθρέφτης των χαμένων ευκαιριών για την πόλη, παρατηρεί ο συγγραφέας. Ο Βασίλης Σγούτας δεν βρίσκει καθόλου κολακευτική τη σύγκριση με άλλες πρωτεύουσες. «Έχουν επικρατήσει άλλοι τρόποι ανάθεσης έργων, πολλές φορές για λόγους οφθαλμοφανείς και για τον πιο ανίδεο. Η προκήρυξη νέων αρχιτεκτονικών διαγωνισμών γίνεται πια αλά καρτ».

Ο συγγραφέας μάς θυμίζει πόσες ευκαιρίες έχουν χαθεί για την Αθήνα χωρίς τους διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, όπως αυτός που δεν πραγματοποιήθηκε για τον χώρο του Σκοπευτηρίου της Καισαριανής. Υπάρχει όμως ακόμα μία απώλεια: «Με λιγότερους διαγωνισμούς, λιγοστεύουν και οι πιθανότητες να αναδειχτούν νέοι αρχιτέκτονες, που είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της φιλοσοφίας τους».  

Στο πλούσιο βιβλίο του ο Βασίλης Σγούτας θίγει κι άλλα θέματα: τις όψεις των κτιρίων, τα εγκαταλελειμμένα, την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, την αυθαίρετη δόμηση, το Ελληνικό, τα πεζοδρόμια, την προσβασιμότητα, τον Εθνικό Κήπο, την πράσινη αρχιτεκτονική, τις επιβαλλόμενες κατεδαφίσεις, τη μητροπολιτική διακυβέρνηση, δεκάδες όψεις του του κοινωνικού, λειτουργικού, πολεοδομικού, συγκοινωνιακού φαινομένου που λέγεται «Αθήνα».

Η κριτική του γίνεται πάντα με θετική προοπτική. Κι όταν κλείνουμε το βιβλίο, έχοντας ανακαλύψει τόσες άγνωστες πλευρές της πόλης, έχοντας δει την Αθήνα με άλλο μάτι, αισθανόμαστε τυχεροί που ζούμε σε αυτήν.

Βέβαια, στον επίλογό του ο συγγραφέας βάζει τους Αθηναίους ενώπιον των ευθυνών τους. «Δεν σταματάμε να ασκούμε πιέσεις, ατομικά και συλλογικά, για το καλό της πόλης στην οποία ζούμε. Στα χέρια μας είναι η Αθήνα, δική μας είναι η πόλη αυτή».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς, αλήθεια, φτιάχτηκε η σύγχρονη Αθήνα;

Βιβλίο / Πώς, αλήθεια, φτιάχτηκε η σύγχρονη Αθήνα;

Η χαοτική εικόνα της σύγχρονης Αθήνας έχει βαθιές ρίζες που φτάνουν έως τη στρεβλή φαντασίωση των Ευρωπαίων και των ετεροχθόνων για την νεοκλασική της όψη που δεν έλαβε υπόψη τη λαϊκή της ταυτότητα και ξερίζωσε βίαια τη στενή της σχέση με την Ανατολή, σύμφωνα με την ανατρεπτική μελέτη του Γιάννη Τσιώμη «Η Αθήνα ξένη στον εαυτό της».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η παρεξηγημένη «ανώνυμη» αρχιτεκτονική της καθημερινότητας

Design / Η παρεξηγημένη «ανώνυμη» αρχιτεκτονική της καθημερινότητας

O καθηγητής αρχιτεκτονικής Δημήτρης Φιλιππίδης αποτυπώνει στο βιβλίο του «Ανώνυμη αρχιτεκτονική - Μια άρρητη παρουσία» όλα εκείνες τις αρχιτεκτονικές δημιουργίες που προσπερνάμε καθημερινά.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
Οι μοναδικοί περιστεριώνες της Τήνου, όπως τους κατέγραψε ο Ελβετός αρχιτέκτονας Manuel Baud-Bovy

Βιβλίο / Οι μοναδικοί περιστεριώνες της Τήνου, όπως τους κατέγραψε ο Ελβετός αρχιτέκτονας Manuel Baud-Bovy

Εξερευνώντας το νησί, ο Manuel Baud-Bovy αντίκρισε ορισμένα ασυνήθιστα κτίσματα, για τα οποία ποτέ του δεν είχε ακούσει τίποτα, με το καθένα να ξεπερνά το προηγούμενο σε ομορφιά και περηφάνια.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το κρητικό φαγητό είναι πολιτισμικός πλούτος, κληρονομημένη γνώση, καταστάλαγμα εμπειριών, και πηγή έμπνευσης

Βιβλίο / Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μαργκερίτ Ντιράς: Ζωή σαν μυθιστόρημα»

Το Πίσω Ράφι / To βιβλίο για τη Μαργκερίτ Ντιράς που προκάλεσε σάλο στη Γαλλία

Η προσωπικότητα που αναδύθηκε για τη συγγραφέα του «Εραστή» μέσα από το βιβλίο της δημοσιογράφου Λορ Αντλέρ είναι αμφιλεγόμενη, καθώς η πολιτική και προσωπική διαδρομή της εμφανίζουν αρκετά σκοτεινά σημεία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ