Η βιογραφία του Πολ Ρόμπσον, «του πιο διάσημου νέγρου του 20ού αιώνα», μόλις κυκλοφόρησε

Η βιογραφία του Πολ Ρόμπσον, «του πιο διάσημου νέγρου του 20ού αιώνα», μόλις κυκλοφόρησε Facebook Twitter
Ο Πολ Ρόμπσον παρακολουθεί έναν αγώνα ποδοσφαίρου με συναδέρφους του ηθοποιούς από την παράσταση Οθέλλος (1949). Φωτο: Farm Services Administration / Library of Congress
0

Όταν ο διάσημος σκηνοθέτης Στιβ Μακουίν ανακοίνωσε ότι θέλει να κάνει μια ταινία για τη ζωή και το έργο του Πολ Ρόμπσον, «του πιο διάσημου νέγρου του 20ού αιώνα», όλοι άρχισαν να αναρωτιούνται ποια είναι αυτή η επιβλητική προσωπικότητα που λίγοι πια θυμούνται.

Νέγρος, ευφυής, πολύγλωσσος –μιλούσε γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, κινεζικά, εφίκ (αφρικανική διάλεκτος), γίντις, αρχαία ελληνικά και λατινικά–, καταξιώθηκε ταυτόχρονα ως μουσικός, ηθοποιός και παίκτης του αμερικανικού ποδοσφαίρου.

Υπήρξε θύμα του μακαρθισμού, αφού εκείνη την περίοδο μπήκε στη μαύρη λίστα, ενώ του αφαιρέθηκε και το διαβατήριο. Στο πλευρό του βρέθηκε μέχρι τέλους η σύζυγός του Εσλάντα, η οποία όχι μόνο υποστήριζε τις κινήσεις του αλλά ανέχτηκε και τα παραστρατήματα του πανύψηλου και άκρως γοητευτικού Ρόμπσον.

Τον κυνήγησαν ανελέητα για τα φιλοκομμουνιστικά, διεθνιστικά, αντιπολεμικά και αντιφασιστικά του αισθήματα, ενώ πέθανε διπολικός, ύστερα από τις απανωτές διώξεις. Φίλοι του υπήρξαν από τον Άγγλο Μπέρναρντ Σο, ο οποίος τον μύησε στον ριζοσπαστισμό, έως τον Πάμπλο Πικάσο και τον Πάμπλο Νερούδα.

Αναμφίβολα, ήταν μια προσωπικότητα που οι Αμερικανοί θα χαρακτήριζαν «μεγαλύτερη από τη ζωή (larger than life)», όπως διαφαίνεται από τη συγκλονιστική βιογραφία που έγραψε ο ιστορικός Τζέραλντ Χορν και κυκλοφορεί σε μετάφραση Ειρήνης Γαϊτάνου από τις εκδόσεις Οξύ με τον τίτλο Πολ Ρόμπσον: Ο επαναστάτης καλλιτέχνης.


Γεννημένος στα τέλη του 19ου αιώνα από έναν σκλάβο που είχε καταφέρει να δραπετεύσει, δεν υπήρξε τίποτα στο οποίο να μη διαπρέψει: σπούδασε Νομικά στο Κολούμπια, ενώ γνώρισε τον Σαίξπηρ καλά από τα πανεπιστημιακά του χρόνια και τον συνέδεσε με την αφροαμερικανική μουσική, αφού τα ακούσματά της, κατά τη γνώμη του, παρέπεμπαν σε μια ποίηση άμεσα συνδεδεμένη με εκείνη των Σκωτσέζων βάρδων των Εβρίδων! Ήταν, άλλωστε, ο μοναδικός νέγρος που ερμήνευσε τον Οθέλο μετά τον μεταφραστή του Σαίξπηρ, Ίρα Άλντριτζ, στις βρετανικές σκηνές και αργότερα στο Μπρόντγουεϊ. Δεν έπαψε να αγωνίζεται μέχρι τέλους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, βρέθηκε στο μέτωπο του Ισπανικού Εμφυλίου και ταξίδεψε μέχρι την Ουαλία για να ξεσηκώσει με τη μαγική φωνή του τους απεργούς ανθρακωρύχους.

Ο βιογράφος του παραθέτει συχνά στις σελίδες τα λόγια των διασήμων που αναφέρθηκαν στην καταλυτική επίδραση που άσκησε στη μάχη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανοίγοντας τον δρόμο στον Μάλκολμ Χ και στον δρα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ. Μία από αυτούς είναι η Ντόρις Λέσινγκ, η οποία θεώρησε ότι οι αμερικανικές κυβερνήσεις τού φέρθηκαν με αδιανόητη σκληρότητα. Υπήρξε θύμα του μακαρθισμού, αφού εκείνη την περίοδο μπήκε στη μαύρη λίστα, ενώ του αφαιρέθηκε και το διαβατήριο. Στο πλευρό του βρέθηκε μέχρι τέλους η σύζυγός του Εσλάντα, η οποία όχι μόνο υποστήριζε τις κινήσεις του αλλά ανέχτηκε και τα παραστρατήματα του πανύψηλου και άκρως γοητευτικού Ρόμπσον.


Ο βιογράφος του Τζέραλντ Χορν επιμένει πως η δημοτικότητά του, που γέμιζε ασφυκτικά τα στάδια, όπως το περίφημο στάδιο Λούισον, και μάγευε τον κόσμο, οφειλόταν στο γεγονός πως ήταν ο μοναδικός πολυτάλαντος και πολύγλωσσος Αφροαμερικανός που μπορούσε να εισάγει τους ομοίους του «σε γλώσσες και κουλτούρες με τις οποίες δεν ήταν εξοικειωμένοι, διεθνοποιώντας τη συνείδησή τους και διευκολύνοντάς τους να συμμετάσχουν με περισσότερη προθυμία σε μια αντιφασιστική εκστρατεία. Είχαν παρατηρηθεί αντιεβραϊκές κινήσεις στο Χάρλεμ, αποτέλεσμα της επιρροής του φασισμού, αλλά ο Ρόμπσον τις απαξίωνε, διαβεβαιώνοντας ότι «κανένας νέγρος αντισημίτης δεν θα τολμούσε να εμφανιστεί μπροστά μου».


Το Χάρλεμ ήταν, άλλωστε, η φτωχική αυτοκρατορία του, καθώς συνέβαλε καταλυτικά στη λεγόμενη «αναγέννησή» του. Επίσης, σύχναζε στο Σαβόι του Μανχάταν, όπου άρχισε τότε να διαμορφώνεται η μπίμπομπ, ενώ έκανε παρέα με την Έλα Φιτζέραλντ, τον Τσάρλι Πάρκερ, τον Ντιουκ Έλινγκτον. Ωστόσο, δεν αγνόησε ποτέ τον μόχθο του απλού νέγρου εργάτη, ο οποίος υφίστατο τεράστιο ρατσισμό, κάνοντας προσπάθειες για τη σύσταση της Εθνικής Ένωσης Νέγρων Εργατών στο Σινσινάτι και την αναγνώριση των στοιχειωδών δικαιωμάτων στη διαβίωση, στην εκπαίδευση και στην εργασία. Πέθανε στις αρχές του '76 – το αστέρι του, που απόθεσε ο Σίντνεϊ Πουατιέ στη Λεωφόρο της Δόξας, δεσπόζει ακόμα, δίνοντας το παράδειγμα στους πάντες. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά: «Ο καλλιτέχνης πρέπει να παίρνει θέση. Διαλέγει να πολεμήσει για την ελευθερία ή για τη σκλαβιά. Προσωπικά, έχω κάνει την επιλογή μου».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ