ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

Η Ελλάδα των δανείων και των χρεοκοπιών.

Η Ελλάδα των δανείων και των χρεοκοπιών. Facebook Twitter
0

«Διανύουμε συγκυρία μεγίστης εθνικής ευθύνης», είπε ο Παπαδήμος. «Οι όποιες διαφωνίες είναι ήσσονος σημασίας μπροστά στην πρόκληση της διάσωσης της οικονομίας. Βρισκόμαστε ουσιαστικά όχι υπό την επιτήρηση της τρόικας, αλλά υπό την επιτήρηση της Ιστορίας». Με άλλα λόγια, αυτό σημαίνει ότι, για άλλη μια φορά, στην ίδια χώρα διαπράττονται ακριβώς τα ίδια σφάλματα. Λέμε χώρα, ενώ θα έπρεπε να μιλήσουμε για προτεκτοράτο. Προτεκτέ σημαίνει προστατεύω. Στα εκατόν ογδόντα περίπου χρόνια που το κρατίδιο απέκτησε σύνορα, σημαία, βασιλιάδες και πολιτικούς, νόμισμα και κόμματα, οικονομία και παιδεία, φυλακές και πανεπιστήμια, το κύριο στοιχείο αφορούσε την ξένη προστασία.

Η αρχή είναι η δυστυχία και ενίοτε η ευτυχία του παντός. Όταν κατακλύστηκε ο Μοριάς από ετοιμοπόλεμους Ρωμιούς που πάτησαν πόδι στη χώρα για να διεκδικήσουν τα πολιτικά πρωτεία, κανείς δεν φανταζόταν την εξέλιξη των πραγμάτων. Εμφανίζεται, λοιπόν, μια σειρά ερωτήσεων. Γιατί η Ελληνική Επανάσταση ήταν η μόνη που δεν είχε «αρχηγό»; Γιατί ο Κάνινγκ δήλωσε ότι «μας χρειάζεται μια Ελλάδα»; Τι ακριβώς φρονούσαν οι Φαναριώτες για την απελευθέρωση της Ελλάδας; Όσον αφορά την προστασία, αυτή τουλάχιστον παραμένει προφανής. Η Βρετανία είχε ανάγκη ένα προγεφύρωμα προς Ανατολάς, οπότε μια χώρα-νησί σαν την Ελλάδα ήταν πρώτης τάξεως προτεκτοράτο. Δεν είναι τυχαίο ότι άφησαν τον Αγώνα ν’ αποτύχει και κατόπιν παρενέβησαν. Άλλωστε, δεν αναμείχθηκαν στα ελληνοτουρκικά αυθαίρετα. Ανέμεναν τον Ιμπραήμ, κι όταν ο Μοριάς κάηκε και η Επανάσταση πνίγηκε στο αίμα, εμφανίστηκαν ως σωτήρες. Το «αίτημα προστασίας» προς τη Μεγάλη Βρετανία ήταν, θα λέγαμε, η ιδρυτική πράξη του κρατιδίου, καθότι με αυτή βρέθηκε στα βαθιά νερά.

Ο Γιώργος Ρωμαίος αφιερώνει το βιβλίο του στην Ελλάδα των δανείων και των χρεοκοπιών. Λόγω της επικαιρότητας, ο αναγνώστης θα απολαύσει το γενικό σχήμα και τις λεπτομέρειες, οι οποίες συχνά είναι πιο ενδιαφέρουσες.

Α) Τα δάνεια της ανεξαρτησίας (1924-25) που οδήγησαν σε εμφύλιο και στην πρώτη χρεοκοπία.

Β) Η δεύτερη χρεοκοπία αφορά τη βασιλεία του Όθωνα με ιστορικό διάκοσμο την προσάρτηση της Θεσσαλίας.

Γ) Η τρίτη χρεοκοπία συμπυκνώνεται στην ιστορική φράση του Τρικούπη «Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν». Τότε επεβλήθη ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος που ασκήθηκε επί μισόν αιώνα.

Δ) Το 1932 σήμανε το πολιτικό τέλος του Ελ. Βενιζέλου και άνοιξε τον δρόμο στη δικτατορία του Μεταξά.

Η τελευταία χρεοκοπία είναι βέβαια αυτή που ζούμε τώρα και πιθανότατα θα κρατήσει περισσότερο από τις άλλες, με άγνωστες για την ώρα συνέπειες. Εκείνο, πάντως, που πρέπει να ξέρει ο αναγνώστης είναι ότι η βρετανική «παρέμβαση» δεν έγινε αυθαιρέτω δικαιώματι, αλλά κατόπιν ικετευτικής προτάσεως των αγωνιζομένων. Το Ελληνικόν ΄Εθνος θέτει εκουσίως την ιεράν παρακαταθήκην της ιδίας ελευθερίας, ανεξαρτησίας και πολιτικής του υπάρξεως υπό την μοναδικήν υπεράσπισιν της Α.Μ. του Γεωργίου του Δ’. Η παρούσα πράξις να διευθυνθή εις την κυβέρνησιν της Αυτού Βρετανικής Μεγαλειότητος. Με άλλα λόγια, είμαστε μια χώρα που πάντα είχε τον τρόπο να «μεγαλοπιάνεται» λόγω παρελθόντος και φυσικά λόγω γεωγραφικής θέσεως.

Η ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι θυμίζει σε πολλά τη σημερινή κατάσταση. Το δίδυμο Τρικούπη-Δηλιγιάννη, μάλιστα, ταυτίζεται χρονικά με τον μετασχηματισμό των κυρίαρχων οικονομικών και κοινωνικών δομών της χώρας. Εμφανίζεται η ντόπια βιομηχανία αλευρόμυλων και νηματουργείων. Αθήνα και Πειραιάς αυξάνουν τον πληθυσμό τους - από 36.000 το 1853, σχεδόν διπλασιάστηκε μέσα σε μια εικοσαετία. Όσο για τις εξαγωγές της σταφίδας (το κατεξοχήν τότε εξαγώγιμο προϊόν), από2.800 τόνους το 1852 άγγιξαν τις 54.000 το 1887. Ένα το κρατούμενο: μέχρι το 1875, το ένα τέταρτο του μη αγροτικού ενεργού πληθυσμού ζούσε, και μάλιστα «πλούσια», από το κράτος. Έχουμε και λέμε: δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι 10.000, στρατιωτικοί 20.000, εισπράκτορες φόρων 10.000. Εύστοχα ο Ρωμαίος παραπέμπει στον Γκομπινό και στον Κάρολο Τσέστον. «Δεν παρατηρείται πουθενά αλλού το φαινόμενο μιας ολόκληρης κοινωνίας που να λειτουργεί πάνω στη βάση του γεγονότος ότι μόνο το κράτος διαθέτει χρήματα, τα οποία πρέπει να αποσπαστούν με τη μορφή παροχής υπηρεσιών». «Μία εκ των τάσεων του ελληνικού πνεύματος, ήτις δέον να ληφθή υπ’ όψιν παρά παντός επιθυμούντος να εξετάση την κατάστασιν της χώρας από οικονομικής απόψεως, είναι ο πόθος ον οι Ελληνες έχουσιν, όπως αποφεύγουσιν την απότισιν των φόρων».

Ο Τρικούπης ενσάρκωνε τον πολιτικό του μέλλοντος, ο Κουμουνδούρος (και κατόπιν ο Δηλιγιάννης) αντλούσαν τους ψηφοφόρους τους από τις δυνάμεις της συντήρησης. Ωστόσο, οι «χρυσοκάνθαροι» και οι «χαβιαρόχανοι», ήτοι οι μεγαλοεπιχειρηματίες Έλληνες που δραστηριοποιούνταν στην Πόλη, τη Μασσαλία και την Οδησσό, μετακινούμενοι στον ελληνικό χώρο, μονοπώλησαν, φυσικά, τις επενδύσεις στα μεγάλα έργα υποδομής και στα παιχνίδια του Χρηματιστηρίου που ιδρύθηκε το 1876. Συγγρός, Ζάππας, Ζαρίφης, Ζωγράφος κ.ά. αντιμετώπιζαν τον κρατικό μηχανισμό τόσο ως πηγή πλουτισμού όσο και ως μεσάζοντα για την προώθηση των συμφερόντων τους. Είναι εξόχως χαρακτηριστικό ότι οι παρακινήσεις του Τρικούπη για επενδύσεις και ίδρυση επιχειρήσεων σκόνταφταν στα ακλόνητα επιχειρήματα των χρυσοκάνθαρων. Μια επιχείρηση είναι αμφιβόλου κέρδους (μόνο 6%), ενώ η αγορά κρατικών ομολόγων αποδίδει 12% χωρίς άλλες σκοτούρες. Τα καυστικά σχόλια του Ροΐδη χαρακτήριζαν τους ομογενείς «σπείρα μεγαροκτιστών», που σαν άλλοι Ηρακλειδείς επέδραμον εις την Αθήνα εκ του Χαβιαροχάνου (την Κωνσταντινούπολη). Ψωμάρπαγες, σαρκοβόροι και μάλιστα τρεφόμενοι εκ κρέατος αυτοχθόνων...».

Ο Τρικούπης έλεγε (όπως πολλοί άλλοι) ότι ήθελε να κάνει την Ελλάδα «μικρά Αγγλία». Αντίθετα, ο Δηλιγιάννης πρέσβευε τον «ειρηνικό εθνικισμό» που πήγαζε από την εξάρτηση της χώρας. Πράγματι, το τρικουπικό αγγλικό μοντέλο εφαρμόστηκε κατά το δυνατόν σε όλους τους τομείς. Ειδικά στο ζήτημα των φόρων, ο Μεσολογγίτης πολιτικός ήταν ασυμβίβαστος, ενώ ο Δηλιγιάννης ταύτισε το όνομά του με το σύνθημα «κάτω οι φόροι». Όσο για τον πόλεμο του 1897, θα δώσει τη χαριστική βολή στα σχέδια του Δηλιγιάννη και θα επαναφέρει τον Τρικούπη. Σημειωτέον ότι το μέγα ζήτημα του κοινοβουλευτισμού ήταν (όπως και σήμερα) η αποδοχή της ευρείας περιφέρειας που θα περιόριζε τον ρόλο των κομματαρχών και το ρουσφέτι!

Οι σελίδες που αφιερώνει ο Ρωμαίος στην πτώχευση της χώρας λόγω της πολιτικής του Τρικούπη είναι μεστές και διαφωτιστικές για την κατάσταση της χώρας. Με τη φορολογική του πολιτική και τον προστατευτισμό του ο Τρικούπης οδήγησε τα πράγματα σε αδιέξοδο. Κατά τον Ζολώτα, δημιουργήθηκαν πολλές μικρές και ελλιπείς βιομηχανικές μονάδες με πρόσωπα ακατάρτιστα, «τα οποία εν περιπτώσει άρσεως των υψηλών δασμών θα απολέσουν αυτομάτως την υπόστασίν των». Στα 1887 δήλωνε στη Βουλή: «Επειδή η Ελλάς είναι κράτος πτωχόν, έπεται ότι και ο Έλλην είναι πτωχός. Αλλά τα δύο ταύτα είναι πάντη αδιάφορα. Η Ελλάς βεβαίως είναι κράτος μικρόν και κράτος πτωχόν, αλλ’ ουδεμίαν έχομεν απόδειξιν οτι ο Έλλην είναι πενέστερος του πολίτου άλλου κράτους. Οι πλείστοι των Ελλήνων είναι γαιοκτήμονες, διότι ο πληθυσμός του κράτους σχετικώς προς τον κτηματικόν πλούτον αυτού είναι πολύ μικρότερος κι επομένως η αναλογία του κτηματικού πλούτου προς έκαστον πολίτην είναι μεγαλυτέρα παρ’ ημίν ή αλλαχού διότι αυτή η γη είναι παρθένος παρ’ ημίν, ενώ αλλαχού είναι εξαντλημένη... Ηκούσθη ποτέ Έλλην μεταβαίνων εις ξένην χώραν προς καλλιέργειαν κτημάτων ή ως εργάτης δημοσίων έργων;». Με την μετανάστευση που ξεκίνησε λόγω του σταφιδικού, ο Τρικούπης θ’ αναδειχτεί σε προφήτη από την ανάποδη.

Σε γενικές γραμμές ο τρικουπισμός κατέληξε σε χρεοκοπία, οπότε η αναζήτηση δανείων, η γνώμη των ξένων και οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές θυμίζουν έντονα τη σημερινή κατάσταση. Κατέφθασαν στην Ελλάδα ο Άγγλος Νταφ, ο Γάλλος Ορνστέιν και ο Γερμανός Στάεβι. Το σχόλιο της γαλλικής εφημερίδας «Temps» τα λέει όλα: «Η διαγωγή μερικών πολιτικών κύκλων και της Αυλής θυμίζει τη μερίδα εκείνη των αρχαίων Αθηναίων που έδιναν σήματα από την κορυφή του Υμηττού στους Πέρσες, για να τους καθοδηγήσουν πού ήταν το καταλληλότερο έδαφος για την απόβασή τους!». Επίσης, ο Ρωμαίος έχει αλιεύσει και τα «γκρικ στατίστικ» της εποχής. Ο αντιπρόσωπος της Αυστρίας είχε ζητήσει στατιστικές πληροφορίες από το υπουργείο Οικονομικών. Ανάλογες πληροφορίες ζήτησε και ο Άγγλος αντιπρόσωπος. Όταν όμως έγινε η παραβολή των δύο πινάκων, οι αριθμοί του πρώτου ήταν τερατωδώς διάφοροι εκείνων του δευτέρου.

Βιβλίο
0

ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ