ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΣΗ της ποίησης στη σύγχρονη εποχή; Μπορεί ένα παραμύθι να εκφράσει προβληματισμούς του σήμερα και του αύριο; Η Κατερίνα Παούρη είναι εκπαιδευτικός και πρόσφατα έγραψε μια ποιητική συλλογή που φέρει τον τίτλο «Τα οστά της μνήμης» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διάττων.
Συγχρόνως, διακρίθηκε με ένα παραμύθι της στην πρωτοβουλία του τμήματος των Ηνωμένων Εθνών για την Ισότητα των Φύλων και την ενδυνάμωση των Γυναικών, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η δημιουργία μιας συλλογής είκοσι οκτώ παραμυθιών με τίτλο «Awake not sleeping: Reimagining fairy tales for a new generation». Συγγραφείς, ακτιβιστές και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών ένωσαν τις φωνές τους και μέσω της δύναμης της αφήγησης θέλησαν να μιλήσουν για θέματα ελευθερίας, ισότητας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επηρεασμένη από τη «Χιονάτη», έγραψε μια ιστορία για την ομορφιά και μια διαφορετική εκδοχή για τη σχέση μητέρας - κόρης.
Με αυτή την αφορμή τη συναντώ ένα πρωινό στο κέντρο της Αθήνας. Καταφθάνει με τα πολυσέλιδα σημειωματάριά της. Γράφει κάθε στιγμή και τα ποιήματά της είναι απόρροια εμπειριών, προβληματισμών, σκέψεων και ερωτημάτων. Το στοιχείο της μνήμης είναι πολύ έντονο στους στίχους της. Στη συνομιλία μας διακρίνω μια δημιουργική προσωπικότητα με διεισδυτική ματιά για διάφορα θέματα της πραγματικότητας.
Φαίνεται πως αγαπώ τη σιωπή, γιατί τότε ακούω καλύτερα. Μάλλον χρειαζόταν η γραφή για να το δω καθαρά. Πώς αλλιώς άλλωστε θα έρθουν οι λέξεις στην επιφάνεια; Στη σιωπή υπάρχει χρόνος και διάρκεια για να στοχαστείς.
Μετά τη συνάντησή μας την περίμεναν οι μαθητές της στο Μαράσλειο. Το σχολείο για την ίδια είναι περιβάλλον μάθησης, τόπος συνάντησης και κυρίως κοινωνικός δεσμός, ένα παράθυρο ανοιχτό στον κόσμο. «Στην τάξη συζητώ διαρκώς με τους μαθητές για τα πάντα. Εκπλήσσομαι καθημερινά με τις απορίες, τις φιλοσοφικές ερωτήσεις τους, ενώ οι απαντήσεις τους δεν σταματούν ποτέ να με ξαφνιάζουν», μου λέει με ένα χαμόγελο ικανοποίησης.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για την ποίηση, τα παραμύθια, την εκπαίδευση αλλά και τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
— Τι εποχή είναι αυτή που ζούμε;
Ζοφερή, θα έλεγα. Ή μπορούμε να θέσουμε κι εμείς το ερώτημα «γιατί νοσεί η πόλις;». Άραγε, ποια είναι η απάντηση στο ερώτημα που κατατρέχει τον Οιδίποδα; Τι κάνουμε εμείς που, ενώ μάτια έχουμε, δεν βλέπουμε; Είναι αλήθεια ότι ζούμε σε μια γκρίζα εποχή που μας βαραίνει καθημερινά. Πανδημία, πόλεμος, βία, κατακλύζουν τη ζωή μας.
— Ποια είναι η θέση της ποίησης στη σύγχρονη εποχή;
Η ποίηση για μένα προσωπικά είναι μια σταθερά. Η υπενθύμιση της αρχής και μια πυξίδα για τον κόσμο. Αν η θέση της στη σημερινή εποχή έχει μετακινηθεί, αυτό είναι ένα ακόμα σημάδι των καιρών που ζούμε.
— Τι είναι η ποίηση για σας;
Συντροφιά, νοήματα μέσα στην απλότητα.
— Τι χρειάζεται για να γραφτεί ποίηση; Ένα δυνατό συναίσθημα; Μια ανεξίτηλη εμπειρία;
Δεν ξέρω. Πάθος, αέναο ψάξιμο μέσα στις λέξεις και διάβασμα. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό αυτό που κάνει μια εμπειρία ανεξίτηλη. Τι είναι αυτό που θα εγγραφεί μέσα μας, σε τέτοιο βαθμό μερικές φορές που θα καθορίσει το είναι μας; Μόνο εκ των υστέρων το συνειδητοποιείς. Ρεταλάκια ανεξίτηλων στιγμών μάς συνθέτουν.
— Ποιους ποιητές ή ποιήτριες αγαπάτε και γιατί;
Αγαπώ αρκετούς ποιητές και ποιήτριες που σε διάφορες περιόδους μού έχουν μιλήσει. Όμως ο Έντγκαρ Άλαν Πόε είναι ο πιο αγαπημένος πάντα, σε όλες τις εποχές. Να, για παράδειγμα, μια ανεξίτηλη εμπειρία. Και η «Οκτάνα» του Ανδρέα Εμπειρίκου.
— Στα ποιήματά σας φαίνεται να σας απασχολεί ιδιαίτερα το θέμα της σιωπής. Θα θέλατε να μας το εξηγήσετε; Είναι η σιωπή όμορφη σαν καλοκαιρινή ραστώνη;
Το συνειδητοποίησα αφού τα έγραψα. Φαίνεται πως αγαπώ τη σιωπή, γιατί τότε ακούω καλύτερα. Μάλλον χρειαζόταν η γραφή για να το δω καθαρά. Πώς αλλιώς άλλωστε θα έρθουν οι λέξεις στην επιφάνεια; Στη σιωπή υπάρχει χρόνος και διάρκεια για να στοχαστείς.
— Έχετε γράψει επίσης και ένα παραμύθι στα αγγλικά που διακρίθηκε από τον ΟΗΕ. Τι σημαίνει αυτό για σας προσωπικά;
Είναι μια μεγάλη πρόκληση το να χρησιμοποιήσω τη δομή και την παράδοση ενός τόσο αγαπημένου αφηγηματικού είδους, όπως το παραμύθι, και να σκεφτώ στο πλαίσιο αυτής της νέας εκδοχής «τι είναι αυτό που συνθέτει τη σχέση μάνας-κόρης», «τι θέλει να αφήσει ως κληρονομιά», «τι συμβολίζει ο καθρέφτης». Φυσικά, όταν έμαθα πως επιλέχθηκε, ένιωσα χαρά. Το παραμύθι και η ποιητική συλλογή είναι τα πρώτα γραπτά μου που φτάνουν στον έξω κόσμο. Είναι μια κίνηση προς τα έξω, αλλά ταυτόχρονα σε στρέφει πάλι προς τον εαυτό σου. Ένιωσα και μεγάλη χαρά γιατί το παραμύθι ήταν μέρος μιας συλλογικής πρωτοβουλίας.
— Στον κόσμο του παραμυθιού όλα είναι εφικτά;
Ναι. Ακριβώς έτσι πρέπει να είναι στα παραμύθια. Μέσα από τους κινδύνους και τις προκλήσεις που πάντα υπάρχουν και μερικές φορές φαντάζουν αξεπέραστοι το παραμύθι σε μαθαίνει να αγωνίζεσαι και να αντιμετωπίζεις τον φόβο.
— Τι είναι αυτό που σας ώθησε να γίνεται εκπαιδευτικός;
Με συγκινεί η προσπάθεια που κάνει κάθε παιδί και με συναρπάζει πάντα η είσοδός του στη σχέση του με τη γνώση και τον κόσμο. Μήπως αυτό δεν είναι ένας σεβασμός απέναντι σε ένα πλάσμα ξεχωριστό και πολύτιμο, το οποίο προσπαθεί να τα καταφέρει και να βρει τη θέση του;
— Έχει αξία το επάγγελμα του εκπαιδευτικού σήμερα, σε μια περίοδο κυριαρχίας του διαδικτύου και της τεχνολογικής επανάστασης;
Κατά τη γνώμη μου, ναι, γιατί η μάθηση «ανθίζει» στο πλαίσιο της σχέσης με τον Άλλο. Αποτελεί μια σύνθετη λειτουργία και η επιθυμία για γνώση περνάει μέσα από την ομάδα. Πόσο ανάγκη έχουμε να ξαναβρούμε τους άλλους σήμερα;
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Την αγάπη. Πάντα. Και το θάρρος.