Ο Μπόρχες με κρητική μαντίλα

Ο Μπόρχες με κρητική μαντίλα Facebook Twitter
Ναι μεν ισχύει ότι η ποίηση είναι η αμοιβαιότητα των δακρύων, αλλά ισχύει επίσης ότι όποιος δεν εκρήγνυται συχνά-πυκνά σε γέλωτες δεν μπορεί να είναι ευνοούμενος, και φορέας, της συγκίνησης. Ο Μπόρχες γελούσε, λοιπόν, και με το παραπάνω.
0

Σελίδα 44. Όπου βλέπουμε όντως τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες με κρητική μαντίλα, στον Αερολιμένα Χανίων, το έτος 1984. Η ιστορία είναι πασίγνωστη στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ και οι εκδοχές της, όπως συμβαίνει με κάθε θρυλική ιστορία, είναι πολλές, όλες με δυνατούς κόκκους αληθείας. Η πιο θελκτική λέει ότι ένα μεσημέρι του 1983, ενώ συζητούσαν για την πιθανολογούμενη αυτοκτονία του Μπόρχες (βασιζόμενοι σε ένα πρόσφατο κρυπτικό κείμενό του), τρεις Έλληνες μπορχεσιανοί άκουσαν έναν τέταρτο Έλληνα μπορχεσιανό να αναφωνεί: «Ο Μπόρχες στον καθρέφτη!». Είναι περιλάλητη η σχέση του Αργεντινού μετρ με τα κάτοπτρα (όπως, άλλωστε, με τους λαβυρίνθους και το σκάκι) και το να δεις τον Μπόρχες στον καθρέφτη του Ζόναρς, ενόσω μιλάς γι' αυτόν που δεν τον έχεις δει ποτέ (ούτε κι αυτός, βεβαίως, καθόσον, σαν τον Όμηρο, τυφλός), είναι θαύμα θαυμάτων. Ο Μπόρχες πράγματι βρέθηκε στην Πανεπιστημίου εκείνη τη χρονιά και, το επόμενο έτος, αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ στην Κρήτη, όπου και φωτογραφήθηκε φορώντας πράγματι την κρητική μαντίλα. Τον φωτογράφισε η σύζυγός του, η Μαρία Κοδάμα. Η φωτογραφία κοσμεί τη σελίδα 44 του εικονογραφημένου και πολυπρισματικού βιβλίου Μπεθ / Ένα κυλιόμενο αρχείο για τον Μπόρχες (εκδ. Πατάκη), που υπογράφει, για τρίτη φορά, ο ποιητής Δημήτρης Καλοκύρης (Ρέθυμνο,1948). Ο οποίος περιγράφει τη συνάντηση με τον Μπόρχες στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», τον περίπατό τους στην πλατεία Συντάγματος, τις συζητήσεις τους, τον καφέ που ήπιαν στο κλασικό ζαχαροπλαστείο της Πανεπιστημίου. Σημειώνει ο Καλοκύρης: «Μιλάει αδιάκοπα. Πότε πότε σταματά να πιει μια γουλιά καφέ, λίγο νερό. "Το χαίρεται να μιλάει, ενθουσιάζεται" μας λέει συνωμοτικά η Μαρία. "Τι βρίσκεται από πάνω μας;" ρωτάει ο Μπόρχες. Του περιγράφουμε το ταβάνι και την αίθουσα του καφενείου. "Είχα προς στιγμήν την εντύπωση πως είμαστε en plein air" – και γύρισε την κουβέντα στον Δάντη. Δάντης και Μάρκο Πόλο, Δάντης και Όμηρος. Κάποια στιγμή περνάει έξω από το ζαχαροπλαστείο, απόμακρος, ο Μιχάλης Κατσαρός».

Σελίδα 52. Όπου βλέπουμε τον Μπόρχες στο Ρέθυμνο. Εκεί τον φωτογράφισε η Ελένη Καλοκύρη (η οποία τον είχε φωτογραφίσει και στην Πανεπιστημίου, το 1983, βλ. σ. 25 στο Μπεθ). Τον βλέπουμε σκασμένο στα γέλια δίπλα στον, επίσης σκασμένο στα γέλια, αείμνηστο ποιητή και μεταφραστή του Μπόρχες Τάσο Δενέγρη. Ναι μεν ισχύει ότι η ποίηση είναι η αμοιβαιότητα των δακρύων, αλλά ισχύει επίσης ότι όποιος δεν εκρήγνυται συχνά-πυκνά σε γέλωτες δεν μπορεί να είναι ευνοούμενος, και φορέας, της συγκίνησης. Ο Μπόρχες γελούσε, λοιπόν, και με το παραπάνω. Ομοίως και ο Δενέγρης. Ο Καλοκύρης αρχειοθετεί τα γέλια, γελώντας και ο ίδιος. Σημειώνει στο κείμενο «Αμφί πτερύγων ανέμων – Ημερολόγιο;/ Νυχτολόγιο;/ Με τον τρόπο του Γ.Σ.;/ Τις πταίει» (σσ. 53-65), όπου μιλάει για τη διάλεξη που έδωσε με θέμα τον Μπόρχες σε ειδικό συνέδριο στο Μπουένος Άιρες: «Στην αρχή αυτοσχεδίασα με βάση ένα ρεπορτάζ που είχα ακούσει το προηγούμενο βράδυ στην τηλεόραση: ρωτούσαν κόσμο στον δρόμο για τον συγγραφέα. Ένας ταξιτζής είχε απαντήσει με ετοιμότητα: "Ο Μπόρχες; Είναι ο Μαραδόνα της λογοτεχνίας!". Ο φιλολογικός πάγος της αίθουσας ράγισε».

Σελίδα 80. Όπου βλέπουμε τον συγγραφέα του Πιερ Μενάρ και του Ειρηναίου Φούνες, με τον αιώνιο λαιμοδέτη του και το μαύρο ή σκούρο γκρι κοστούμι του να χαμογελάει διάπλατα, πάλι στο Ρέθυμνο. Η φωτογραφία, αυτήν τη φορά, είναι της Μαργαρίτας Βασιλά. Το γέλιο του είναι απροσχεδίαστο, αυθόρμητο, παιδικό. Γελάνε και τα μάτια του μέσα στον λαβύρινθο του σκότους – ενός σκότους που επέτρεψε στον Μπόρχες να δει καλύτερα από κάθε άλλον συγγραφέα ότι η πρωτοπορία προϋποθέτει τη γόνιμη καταβύθιση στην παράδοση. Στην αμέσως επόμενη, την 81η σελίδα, ο Καλοκύρης μας πληροφορεί ότι η πρώτη δημοσίευση κειμένων του Μπόρχες στα ελληνικά «οφείλεται στον Ηρακλειώτη ποιητή και χαλκέντερο μεταφραστή Άρη Δικταίο (1919-1983)» και έγινε από τα ιταλικά! Το 1947, στο τεύχος 7 του περιοδικού «Κύκλος», δημοσιεύεται το ένα νεανικό ποίημα του Αργεντινού, που εμφανίζεται «ιταλοποιημένος» ως «Giorgio Luigi Borges»! Η ιστορία είναι μπορχεσιανή, καθότι στο κείμενο του Δικταίου για τον συγγραφέα μας «πρωταγωνιστεί» ο μάλλον ανύπαρκτος, ίσως μπορχεσιανά επινοημένος από τον Δικταίο, «Ιταλός μελετητής του Μπόρχες, Cesare Macari!». Η δεύτερη εμφάνιση του Μπόρχες στα ελληνικά γράμματα ήρθε το 1964, δεκαεπτά χρόνια μετά την πρώτη, και οφείλεται στον Νάνο Βαλαωρίτη που μεταφράζει από τα αγγλικά το κείμενο Οι δύο που ονειρεύτηκαν και το δημοσιεύει στο θρυλικό περιοδικό «Πάλι». Μισό αιώνα και τρία χρόνια μετά, έχουμε στα χέρια μας όλα σχεδόν τα δοκίμια και τα πεζογραφήματα του Μπόρχες, μεγάλο μέρος των ποιημάτων του, «έναν εντυπωσιακό αριθμό εκδόσεων, σχολιασμένων λεπτομερώς ίσως όσο σε καμιά άλλη γλώσσα», όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Καλοκύρης.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μαργκερίτ Ντιράς: Ζωή σαν μυθιστόρημα»

Το Πίσω Ράφι / To βιβλίο για τη Μαργκερίτ Ντιράς που προκάλεσε σάλο στη Γαλλία

Η προσωπικότητα που αναδύθηκε για τη συγγραφέα του «Εραστή» μέσα από το βιβλίο της δημοσιογράφου Λορ Αντλέρ είναι αμφιλεγόμενη, καθώς η πολιτική και προσωπική διαδρομή της εμφανίζουν αρκετά σκοτεινά σημεία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ