ΓΙΑ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ που θα διαβάσετε στο κείμενο αυτό, ενόψει νέων τραγικών για το ισραηλινό κράτος και το παλαιστινιακό ζήτημα –παραφράζοντας τον Πικάσο όταν ρωτήθηκε για το έργο «Γκουέρνικα»– μπορεί να ειπωθεί πως «δεν τις έγραψα εγώ, μα τις έγραψαν αυτοί». Το ζήτημα πάντως απαιτεί υπευθυνότητα, διότι δεν φλέγονται Ιερουσαλήμ και Λωρίδα της Γάζας μόνο τώρα, πάντα φλέγονταν.
Από το 1948, που δικαίως ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ, μέχρι σήμερα πολλά έχουν συμβεί. Το κράτος του Ισραήλ οικοδομεί σιγά-σιγά μια πανίσχυρη πολεμική μηχανή και έτσι καταφέρνει να διεκδικεί και να κερδίζει αρκετά εδάφη. Με στρατιωτικούς όρους βρίσκονται σε συνεχή πολεμική ετοιμότητα από τη μία, και από την άλλη, όπως μας έδειξε και ο Πόλεμος των Έξι Ημερών του 1967, «μία από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές νίκες στην Ιστορία»2, το οπλισμένο σαν αστακός Ισραήλ είναι πιο ισχυρό από όλους τους αραβικούς στρατούς μαζί.
H Γάζα, χωρίς υπερβολή, είναι «το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης του 21ου αιώνα». Η Δυτική Όχθη ακολουθεί από κοντά. Αυτό πρέπει να αλλάξει, διότι αυτή η κατάσταση, πρώτα απ’ όλα, εξευτελίζει τους εν ζωή Εβραίους και μετά ακυρώνει τη βαρυσήμαντη ιστορική τους πορεία, που συνεισέφερε πληθώρα επιτευγμάτων στην επιστήμη, στα γράμματα και τις τέχνες.
Θα μπορούσε αυτή η τρομερή «ισχύς» να οδηγεί στην έπαρση και την αλαζονεία ακόμη και τους σοφούς Εβραίους; Γιατί συμβαίνει αυτό, παρότι οι Εβραίοι ιστορικά έχουν υποστεί τα πάνδεινα και το Ισραήλ είναι ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος;
Ίσως χρειάζεται να ανατρέξουμε στην Πολωνία, που είναι πλέον τόπος προσκυνήματος για τους Εβραίους όπου γης. Αν κάποιος έχει την τύχη να ρωτήσει διάφορους ξεναγούς στη Βαρσοβία, στην Κρακοβία και στο Άουσβιτς «τι λένε οι Εβραίοι που έρχονται εδώ για όσα συνέβησαν;», θα απαντήσουν πως απορούν τρομαγμένοι «γιατί θανατώθηκαν τόσο εύκολα τόσο πολλοί;», «γιατί δεν εξεγέρθηκαν πριν να είναι πολύ αργά;», «γιατί δεν πήραν τα όπλα;»3. Αυτές οι εύλογες απορίες των επισκεπτών στο Ισραήλ θα μπορούσαν να μετουσιώνονται σε εμμονή; Βλέπουν παντού κίνδυνο;
Οι Ισραηλινοί σήμερα, χωρίς να το θέλουν, καταστρέφουν έναν ολάκερο λαό, οδηγώντας τον στο χείλος του γκρεμού και της αβύσσου, και τον κατακρεουργούν. Στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, το 2014, οι εικόνες που έβγαιναν έξω από τη Λωρίδα της Γάζας εκείνες τις ημέρες είχαν ραγίσει καρδιές. Ήταν τόσο σκληρές, με νεκρά παιδιά, την αιματοχυσία, το αιματοβαμμένο χώμα, τα σκοτωμένα ζώα, μια βιβλική καταστροφή.
Την ίδια στιγμή, τότε, το πρωτοφανές 87% των Εβραίων «πολιτών-στρατιωτών», σύμφωνα με το CNN, υποστήριζε τις επιχειρήσεις στη Γάζα για την εξόντωση της Χαμάς και την καταστροφή των τούνελ. Το «ίδιο έργο» συνεχίζεται και τώρα, λιγότερο από μια δεκαετία αργότερα.
Ένας από τους ελάχιστους γνωστούς δημοσιογράφους στο Ισραήλ που εναντιώνονται στον πόλεμο είναι ο Gideon Levy. Στο παρελθόν, και μέχρι που έφυγαν από τη ζωή, ο συγγραφέας Άμος Οζ (1939-2018) αντιτάχθηκε επίσης σε κάθε μορφή καταπίεσης ή πολέμου που διεξήγαγε το Ισραήλ, όπως και ο Αμερικανοπαλαιστίνιος διανοούμενος Έντουαρντ Σαΐντ (1935-2003). Ο παλαιστινιακός λαός, από την άλλη, οι Παλαιστίνιοι και οι άλλοι Άραβες ηγέτες δεν είναι διόλου άμοιροι ευθυνών για αυτά τα χάλια και για το ότι δεν έχει βρεθεί λύση επί τόσες δεκαετίες.
H Γάζα, χωρίς υπερβολή, είναι «το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης του 21ου αιώνα». Η Δυτική Όχθη ακολουθεί από κοντά. Αυτό πρέπει να αλλάξει, διότι αυτή η κατάσταση, πρώτα απ’ όλα, εξευτελίζει τους εν ζωή Εβραίους και μετά ακυρώνει τη βαρυσήμαντη ιστορική τους πορεία, που συνεισέφερε πληθώρα επιτευγμάτων στην επιστήμη, στα γράμματα και τις τέχνες. Από την Ιστορία μπορούν να αναφερθούν μερικά ονόματα, όπως: Μαρξ, Αϊνστάιν, Αϊζενστάιν, Κάφκα, Φρόιντ, Μαγιακόφσκι, Άρεντ, Πόπερ, Βίτγκενσταϊν, Tσβάιχ, Άννα Φρανκ, Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν, η Σχολή της Φρανκφούρτης, Φίλιπ Ρόθ, Ρουθ Μπάντερ Γκίνσμπεργκ κ.λπ.
Το Ισραήλ έχει ηθικό καθήκον απέναντι στους Παλαιστίνιους να τους φερθεί πολιτισμένα και να τους βοηθήσει. Οι Εβραίοι είναι σοφοί, αλλά το κράτος του Ισραήλ διαπνέεται από λογικές εποχών που σήμερα θα είχαμε την τάση να τις θεωρούμε οριστικά ξεπερασμένες, καθώς κυριαρχείται από αρχέγονα ένστικτα και εμμονές. Το κράτος του Ισραήλ, όπως συμπεριφέρεται, «εξυπηρετεί και συνάμα βλάπτει» τα συμφέροντα των Εβραίων.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε τη δήλωση της τέταρτης Ισραηλινής πρωθυπουργού Golda Meir: «Μετά το Ολοκαύτωμα, οι Εβραίοι έχουν δικαίωμα να κάνουν ό,τι θέλουν»4. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Είναι καιρός αυτή η θλιβερή κατάσταση να αλλάξει. Και εφόσον θεωρούμε, πως το Ισραήλ έχει αναδυθεί μέσα «από τα πονεμένα σπλάχνα των Εβραίων», οι ίδιοι έχουν και τη μεγαλύτερη ευθύνη ώστε να μη συνεχίσει να φλέγεται το σπίτι τους, η γειτονιά τους, η Μέση Ανατολή. Να μην καίγεται και η προσφορά τους στον ανθρώπινο πολιτισμό.
_____________________________________
[1] Asia Khatun, «There’s nothing complicated about what’s happening in Palestine» (Jacobin, 2021).
[2] Max Hastings, «Six Days that shook the world» (Daily Mail, 2007).
[3] Από έρευνα και συζητήσεις στην Πολωνία, μεταξύ 2010-2012, για το βιβλίο μου The Black Birds of Warsaw που έχει σχέση με το Ολοκαύτωμα (σε διαδικασία editing για να εκδοθεί στην Αμερική). Και το Ολοκαύτωμα εναντίον των Εβραίων είναι η μεγαλύτερη εκδοχή του κακού. «Εκφράζει επίσης την ιδέα ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι περιττοί», θα πει η ψυχαναλύτρια Τζούλια Κρίστεβα.
[4] Gideon Levy, «Denial is not a reason for arrest» (Haaretz, 2006).
*O Δημήτρης Ελέας σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Λονδίνο και είναι συγγραφέας και πολιτικός ακτιβιστής που ζει στη Νέα Υόρκη. Το e-mail του είναι: [email protected].
