Το βράδυ της 20ής Νοεμβρίου 2010 ξεσπάει πυρκαγιά στον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό της Ουτρέχτης στην Ολλανδία. Η πόλη είναι ο κεντρικό κόμβος του δικτύου του σιδηροδρόμου και όλοι μας μπορούμε να φανταστούμε το χάος που δημιουργήθηκε εντός ολίγων, μόλις, λεπτών. Χιλιάδες ακινητοποιημένοι επιβάτες σε ολόκληρη την Ολλανδία περίμεναν οδηγίες απεγκλωβισμού τους. Όμως ο χρήστης του Τwitter @johantrip έστειλε το ακόλουθο tweet: «Σε 30'από τώρα, αναχωρώ για το Ρόττερνταμ. Προσφέρω τρεις θέσεις στο αυτοκίνητό μου σε εγκλωβισμένους στο σταθμό της Ουτρέχτης», συνοδεύοντάς το με το hashtag #lift. Μέσα σε δυο ώρες και μέσω του Twitter δημιουργήθηκε από τους χρήστες-πολίτες του εργαλείου ένα ευρύτατο δίκτυο μεταφοράς επιβατών που είχαν αποκλειστεί στους σιδηροδρομικούς σταθμούς της Ολλανδίας... Άπαξ και είχαν το εργαλείο, οι πολίτες έκαναν το σωστό, χωρίς να περιμένουν την κρατική παρέμβαση. Αυτή ήταν μόνο μία από τις πολλές εντυπωσιακές ιστορίες για τη χρήση, τη διάδοση και τα οφέλη των social media που ακούσαμε κατά τη χρονιά που μας πέρασε.
To γεγονός ότι ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ αναδείχτηκε ως «το πρόσωπο της χρονιάς» στη σχετική, δημοφιλή ψηφοφορία του περιοδικού ΤΙΜΕ δεν πρέπει να εντυπωσίασε κανέναν. Το δημιούργημά του μπήκε απόλυτα στη ζωή μας, λειτουργώντας εντυπωσιακά ως ουδέτερη ζώνη μεταξύ off line και on line ζωής. Μέχρι σήμερα κανένα άλλο εργαλείο του διαδικτύου δεν το είχε καταφέρει αυτό, σε τέτοιο βαθμό. Η διείσδυση των εργαλείων κοινωνικής δικτύωσης στη χώρα μας είναι ταχύτατη, όπως έδειξε και η σχετική έρευνα του Ινστιτούτου Επικοινωνίας, και ταχύτατη υπήρξε και η ανάπτυξη και διάδοση των ανάλογων υπηρεσιών social media ως ξεχωριστού κλάδου της επικοινωνίας και της διαφήμισης. Τα εργαλεία αυτά κάνουν πραγματικότητα το όνειρο κάθε επαγγελματία της επικοινωνίας: συγκεντρώνουν τον κόσμο σ 'ένα σημείο και όχι μόνον αυτό: σου δίνουν και τη δυνατότητα να διαπιστώσεις πώς ακριβώς ανταποκρίνονται στα δικά σου ερεθίσματα, να προλάβεις αντιδράσεις τους, να διορθώσεις κακές εντυπώσεις για τα προϊόντα και τις ιδέες που προωθείς. Είναι προφανές πως και τα λάθη διογκώνονται και διασπείρονται σαν πυρκαγιά, ωστόσο υπάρχει και ο παλαιός νόμος που θέλει στο διαδίκτυο τα πάντα να μεγαλοποιούνται αλλά και να ξεχνιούνται πολύ γρήγορα. Τη χρονιά που μας πέρασε συζητήσαμε πολύ για τα social media ως εργαλεία της επικοινωνίας, αλλά ελάχιστα για τις συνέπειες που θα έχει η χρήση τους στις κοινωνικές σχέσεις. Μπορούν αυτά να χτίσουν μια κοινωνία διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε κι αν ναι, μπορούμε να προβλέψουμε ποια θα είναι αυτή;
Όταν ο θεωρητικός του διαδικτύου Ρέινγκολντ περιέγραφε το 1991 στο βιβλίο του The Virtual Reality τον κόσμο που αναδυόταν μέσα από τις πρώτες κοινότητες χρηστών του διαδικτύου, είχε επισημάνει ότι όταν είμαστε συνδεδεμένοι, δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το αναπαράγουμε μοντέλα κοινωνικών σχέσεων στα οποία έχουμε εκπαιδευτεί off line. O Ρέινγκολντ είναι ίσως ο πρώτος που επεσήμανε ότι το διαδίκτυο είναι από τη φύση του social. Χθες που φυλλομετρούσα ξανά το βιβλίο που είχα διαβάσει έναν χρόνο μετά την έκδοσή του σκέφτηκα πως ο Ρέινγκολντ αφενός επιχειρούσε να καθησυχάσει τη φοβία που προκαλούσαν οι δεισιδαιμονίες που συνοδεύουν την τεχνολογική πρόοδο. Αφετέρου, ανέλυε όλα όσα ίσχυαν για όσους μεγάλωσαν σε περιβάλλον που ο ηλεκτρονικός υπολογιστής λειτουργούσε ως γραφομηχανή. Σήμερα, με τις γενιές που μεγαλώνουν σχεδόν εντός διαδικτύου, ποια κοινωνικά μοντέλα συμπεριφοράς διδάσκονται κι αναπαράγουν; Το gaming έχει να πει πολλά γι' αυτό, αλλά είναι θέμα γι' άλλη συζήτηση.
Προ ημερών, κοιτώντας τη βιντεοσκοπημένη ομιλία του καθ. Δημήτρη Αχλιόπτα στο TEDxAthens, όπου ανέλυε το tagging ως sharing των σκέψεων, των επιθυμιών μας, των αξιών μας και όλων αυτών που μας αρέσουν τέλος πάντων, σκεφτόμουν πως πασχίζουμε να απαλλαγούμε από τα κοινωνικά μοντέλα που μας έχουν επιβληθεί (οικογένεια, κοινωνική τάξη), προσπαθώντας όμως να τα αντικαταστήσουμε με νέες «οικογένειες», όπου η συγγένεια θα ορίζεται από ένα cloud tag. Αν αυτή η σκέψη είναι ακριβής, τότε θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι στο προσεχές μέλλον όλα όσα θα περιγράφουν και θα ερμηνεύουν τις σχέσεις μας εντός των social media έχουν ήδη γραφεί πολύ παλιά.
σχόλια