ΑΚΟΥΜΕ ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ «Γιατί κάθεται; Για να κάθεται, τα θέλει», «Είναι άξια της μοίρας της», «Μα καλά, τα παιδιά της δεν τα σκέφτεται;», «Αφού η ίδια δεν θέλει να βοηθήσει τον εαυτό της, πώς μπορούμε εμείς;», «Οι αδύναμες γυναίκες δίνουν κακό παράδειγμα και στις υπόλοιπες», «Αφού αυτή που ήταν δικηγόρος δεν μίλησε, σιγά να μη μιλήσουν οι άλλες» και λοιπά πικρά και άδικα σχόλια, γιατί, αφενός μεν, τα σχόλια από την ασφάλεια της πολυθρόνας μας δεν βοηθούν και δεν εξηγούν το πρόβλημα, αφετέρου το να φύγει μια γυναίκα από μια τέτοια σχέση δεν είναι καθόλου εύκολη ούτε προσωπική υπόθεση, όπως οι περισσότερες έρευνες πεδίου με πραγματικά περιστατικά μάς δείχνουν.
Το να εγκαταλείψει μια γυναίκα τον κακοποιητή σύντροφο δεν είναι προσωπική υπόθεση
Είναι μια συνθήκη πολυπαραγοντική. Πολλές γυναίκες αναφέρουν πως νιώθουν εγκλωβισμένες σε έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο δεν μπορούν να ξεφύγουν. Είναι ο αποκαλούμενος «κύκλος της βίας» και είναι ένας κύκλος στον οποίο ο θύτης οδηγεί το θύμα προκειμένου να κάμψει τις αντιστάσεις του, μέχρι το τελευταίο να παραιτηθεί.
Στα πρώτα στάδια του κύκλου της βίας το θύμα ελπίζει ακόμη ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν και δίνει ευκαιρίες στη σχέση. Μετά, κατά την κλιμάκωση, συνειδητοποιεί την αλήθεια, αλλά πιστεύει ότι αν προβάλει αντίσταση θα χειροτερέψει την κατάσταση.
Η κακιά στιγμή δεν είναι μία!
Ο «κύκλος της βίας» είναι πολλές κακές στιγμές που ξεκινούν από τη λεκτική βία, την υποτίμηση του θύματος, την αποξένωση από το περιβάλλον του, τη ζήλια, τον οικονομικό έλεγχο και καταλήγουν στις σωματικές βλάβες και συχνά στη γυναικοκτονία.
Στα πρώτα στάδια του κύκλου της βίας το θύμα ελπίζει ακόμη ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν και δίνει ευκαιρίες στη σχέση. Μετά, κατά την κλιμάκωση, συνειδητοποιεί την αλήθεια, αλλά πιστεύει ότι αν προβάλει αντίσταση θα χειροτερέψει την κατάσταση.
Κάποιες βρίσκουν τη δύναμη να εγκαταλείψουν τον κακοποιητή, οι περισσότερες όμως όχι, για πολλούς λόγους.
Δείτε εδώ τους 10 κυριότερους.
1. Φόβος για τη ζωή τους ή περαιτέρω κακοποίηση
Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο οι γυναίκες διστάζουν να φύγουν είναι γιατί φοβούνται για τη ζωή τους. Έχουμε δει πολλές περιπτώσεις γυναικών, με τελευταία παραδείγματα την Κυριακή στους Αγίους Αναργύρους και την Ενκελέιντα στο Μενίδι, οι οποίες κατάφεραν και ξέφυγαν, αλλά για πολλούς και διαφορετικούς λόγους και αδυναμίες του συστήματος δεν κατάφεραν να επιζήσουν. Τα περιστατικά αυτά δεν αναιρούν το γεγονός ότι πολλές γυναίκες που ακολούθησαν τον δρόμο της φυγής κατάφεραν και να επιζήσουν, αλλά η απειλή κατά της ζωής και ο τρόπος με τον οποίο τη βιώνει το θύμα είναι ο ισχυρότερος ανασταλτικός παράγων που κάνει τα θύματα να μένουν.
2. Φόβος για τη ζωή ή την κακοποίηση των παιδιών
Σε μια κακοποιητική σχέση τα παιδιά πολλές φορές εργαλειοποιούνται για τη χειραγώγηση του θύματος. Άλλοτε οι δράστες προχωρούν πέρα από την απειλή, κακοποιώντας πράγματι τα παιδιά συστηματικά, προκειμένου να έχουν υπό τον έλεγχό τους το θύμα. Η απειλή αυτή έχει ισχυρότερη επιρροή στο θύμα ακόμη και από την απειλή κατά της ίδιας του της ζωής. Αν τα παιδιά κινδυνεύουν, οι γυναίκες δεν θα εγκαταλείψουν τον κακοποιητή, παρά μόνο αν έχουν ένα ασφαλές και αποτελεσματικό σενάριο εξόδου.
3. Φόβος για την απώλεια της επιμέλειας των παιδιών
Η εργαλειοποίηση των παιδιών πολλές φορές επεκτείνεται και στην απειλή για αίτηση αφαίρεσης της επιμέλειας των παιδιών ή συνεπιμέλειας, ειδικά στις περιπτώσεις που οι γυναίκες δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητες.
4. Δεν έχουν πού να πάνε
Ακόμη και όταν οι γυναίκες έχουν αποφασίσει τη φυγή τους, οι ειδικοί τις συμβουλεύουν να καταφύγουν σε ένα ασφαλές σπίτι, ενός προσώπου που δεν γνωρίζει ο δράστης, προκειμένου να μην τις ακολουθήσει. Με δεδομένο όμως ότι οι ξενώνες κακοποιημένων γυναικών ή τα safe houses δεν επαρκούν για όλες τις περιπτώσεις κακοποίησης ή δίνουν μια λύση στην καλύτερη περίπτωση για περιορισμένο χρονικό διάστημα και με επίσης δεδομένο ότι τις περισσότερες φορές οι γυναίκες αυτές είναι απομονωμένες από φίλους και γνωστούς, είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί κάποιος συγγενής που δεν γνωρίζει ο δράστης.
5. Δεν έχουν οικονομική ανεξαρτησία (οικονομική βία)
Επιπλέον, για τις γυναίκες που δεν έχουν οικονομική ανεξαρτησία και δεν μπορούν να συντηρήσουν τον εαυτό τους ή τα παιδιά τους η φυγή φαντάζει ένα μεγάλο αδιέξοδο.
6. Δεν εμπιστεύονται το δικαστικό σύστημα και την αστυνομία
Η γραφειοκρατία, οι χρονοβόρες και κοστοβόρες διαδικασίες, από την υποδοχή ενός συμβάντος έμφυλης βίας στην αστυνομία μέχρι την επώδυνη ιατροδικαστική εξέταση και την απάνθρωπη δικαστική οδό που οδηγεί στη δευτερογενή θυματοποίηση των γυναικών, αποτρέπουν πολλές γυναίκες από την καταγγελία της βίας εναντίον τους και την αναζήτηση προστασίας από την αστυνομία και το κοινωνικό κράτος.
Πολλές, δε, αποτρέπονται από το να καταθέσουν μήνυση ή αμφισβητείται η μαρτυρία τους ή διώκονται αυτομάτως για ψευδή καταμήνυση από τον δράστη, η οποία συνήθως συνοδεύεται και από ασφαλιστικά μέτρα συνεπιμέλειας, όταν υπάρχουν παιδιά, με αποτέλεσμα από θύματα να βρίσκονται ξαφνικά διωκόμενες. Αποφεύγουν, κατά συνέπεια, να «μπλέξουν» σε έναν τέτοιο λαβύρινθο, από τον οποίο δεν είναι βέβαιο ότι θα βγουν αλώβητες.
7. Κοινωνικός στιγματισμός και κυρίαρχη πατριαρχία
Η στερεοτυπική αντίληψη για τον ρόλο του άνδρα και της γυναίκας μέσα στο σπίτι οδηγεί τη γυναίκα να πιστεύει ότι «φταίει» εκείνη για την κακοποιητική συμπεριφορά. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γυναίκες απευθύνθηκαν στους γονείς και συγγενείς τους και αποτράπηκαν από το να εγκαταλείψουν τον κακοποιητή. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει τη φράση «Τι του έκανες;» ή «Έλα, μωρέ, άντρας είναι, ξέφυγε μια φορά» ή «Το άξιζε» για αιτίες ασήμαντες, όπως, για παράδειγμα, αν δεν μαγείρεψε καλά το φαγητό. Αυτό έχει ως αποτελέσμα η γυναίκα να αυτοκατηγορείται, πιεσμένη από το κοινωνικό της περιβάλλον, και να νιώθει ντροπή που δεν κατάφερε η ίδια να ανταποκριθεί στον ρόλο της και «προκάλεσε» την οργή του συντρόφου. Σε αυτή την περίπτωση, η γυναίκα έχει υποκύψει πλήρως στον ρόλο του θύματος, συνεχίζει να προσπαθεί για να «βελτιώσει» τις φερόμενες ως αδυναμίες της και δεν είναι σε θέση να καταλάβει ότι η βία δεν δικαιολογείται σε καμία περίπτωση, και άρα να εγκαταλείψει τον σύζυγό της.
8. Έλλειψη ενσυναίσθησης/βοήθειας από το περιβάλλον
Ο μόνος τρόπος για να καταφέρουν οι γυναίκες να ξεφύγουν είναι το κοινωνικό τους περιβάλλον, συγγενείς, φίλοι, γνωστοί, γείτονες, να αντιληφθούν τι συμβαίνει και να επέμβουν προκειμένου να τις βοηθήσουν να σχεδιάσουν μια στρατηγική φυγής. Αυτό όμως δεν συμβαίνει συχνά. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει τη φράση «Φοβήθηκα μη μπλέξω» ή « Άκουσα τον καβγά, αλλά πίστεψα ότι ήταν ένα καβγαδάκι μεταξύ του ζευγαριού» ή «Εγώ κοιτάω τη δουλειά μου και δεν ανακατεύομαι στα ξένα σπίτια» ή «Φοβήθηκα μήπως μου κάνει και εμένα κακό».
Ο νόμος, όμως, πλέον δίνει στην αστυνομία δυνατότητα επέμβασης ακόμη και με ανώνυμη καταγγελία οποιουδήποτε και οποιασδήποτε.
9. Τα πράγματα θα αλλάξουν
Πολλές γυναίκες, συνήθως όταν είναι στα αρχικά στάδια του κύκλου βίας, υπομένουν τη βία πιστεύοντας ότι κάτι θα αλλάξει. Ότι, ίσως με την κατάλληλη θεραπεία και ψυχολογική στήριξη, ο δράστης θα αλλάξει. Σπάνια συμβαίνει όμως αυτό. Συνήθως η κακοποιητική συμπεριφορά είναι επαναλαμβανόμενη και κλιμακούμενη. Το θύμα όμως δεν μπορεί ή δεν θέλει να το γνωρίζει αυτό και κατά συνέπεια μένει και δίνει δεύτερες, μάταιες, ευκαιρίες στη σχέση.
10. Με αγαπάει
Και τέλος, η ταύτιση της βίας με την αγάπη, τόσο από την πλευρά του δράστη για τη χειραγώγηση του θύματος όσο και από την πλευρά του θύματος. Προσφάτως ακούσαμε γνωστό δικηγόρο να δηλώνει πόσο αγαπάει τη γυναίκα του μετά τον άγριο ξυλοδαρμό της. Πολλές φορές έχουμε ακούσει γυναίκες να δηλώνουν «Με αγαπάει κατά βάθος» ή «Ήταν η κακιά στιγμή. Όταν συνέρχεται, μου ζητάει συγγνώμη και λέει ότι με αγαπάει». Η αγάπη και η βία είναι έννοιες ασύμβατες. Οι γυναίκες, όμως, που βρίσκονται σε αυτή την έντονη ψυχολογική κατάσταση δεν μπορούν να δουν καθαρά.
Οι έρευνες μάς δείχνουν ότι 9 στις 10 γυναίκες δεν μπορούν για όλους ή για κάποιους από αυτούς τους λόγους να σπάσουν τον κύκλο της βίας.
Εμείς όμως μπορούμε. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βοηθήσουμε μια γυναίκα να διασωθεί από μια τραυματική και κακοποιητική σχέση.
Ο απλούστερος είναι να καλέσουμε τη Γραμμή SOS 15900, που δίνει τη δυνατότητα και σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άµεσα µε έναν φορέα αντιµετώπισης της έµφυλης βίας ή να αναζητήσουν συμβουλές για το πώς μπορούν τα ίδια να σταθούν δίπλα σε ένα θύμα έμφυλης βίας. Η γραμμή λειτουργεί σε 24ωρη βάση, 365 µέρες τον χρόνο. Μπορούν επίσης να στείλουν e-mail: [email protected].
Η ζωή και η ελευθερία τους είναι και στο δικό μας χέρι.
