Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Ο Ίων Δραγούμης, 1915 περίπου. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα

Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση

0

Τρία μπαούλα με κόκκους πιπεριού για να διώχνει τα έντομα, με ρητή εντολή-επιθυμία του Φίλιππου Δραγούμη να μην ανοιχτούν προτού περάσει «μια γενιά». Ήρθε η νέα χιλιετία και η επιμελητική ομάδα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών είχε ενδοιασμούς ‒ να ανοιχτούν ή όχι;

Είχαν περάσει ήδη 80 χρόνια από τη δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη, ας ανοιγόντουσαν επιτέλους τα αρχεία που ο αδελφός του είχε παραχωρήσει στο εκλεκτό ίδρυμα το 1959, ώστε να στηθεί και μια μεγάλη έκθεση, αντάξιά του. Να αποκαλυφθεί και να αναγνωριστεί ένα από τα γνωστότερα πρόσωπα της νεότερης ελληνικής ιστορίας, που τόσα λίγα ξέρουμε γι' αυτό και ελάχιστοι γνωρίζουν πραγματικά τη διαδρομή του και τη σημασία της συνεισφοράς του. Η πλειονότητα τον ταυτίζει με δύο μεγάλους του έρωτες, την Πηνελόπη Δέλτα και την τραγωδό Μαρίκα Κοτοπούλη, ενώ οι Βορειοελλαδίτες με τον Μακεδονικό Αγώνα – άλλωστε, μία από τις κεντρικές οδούς της συμπρωτεύουσας φέρει το όνομά του.


Η έκθεση αυτή, που μας δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε και να επανεκτιμήσουμε την προσωπικότητα του σημαντικού αυτού πολιτικού, χωρίζεται σε 14 θεματικές ενότητες, οι οποίες αφηγούνται με εικόνες, τεκμήρια και λεζάντες μια συναρπαστική και θυελλώδη ζωή που φτάνει στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.

Ξεκινάει από την προϊστορία της οικογένειας, καθώς η μητέρα του ήταν κόρη επιφανούς Έλληνα της Αγίας Πετρούπολης και ο πατέρας του, με καταγωγή από την Καστοριά, σπουδαίος νομικός, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας. Ο Ίων, το πέμπτο από τα έντεκα παιδιά, γεννημένος στην Αθήνα το 1878, έτυχε εκλεκτής παιδείας, μιλούσε αποκλειστικά γαλλικά με τη μητέρα του και τα αδέλφια του και εξαιρετικά αγγλικά χάρη στην γκουβερνάντα του. Ως ενήλικας, σε αντίθεση με τις επιταγές της φιλοβασιλικής μεγαλοαστικής τάξης στην οποία ανήκε, υπερασπίστηκε σθεναρά τη δημοτική, ένα από τα λίγα στοιχεία που τον συνέδεαν με τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Ο Ίων ήταν από τους πρωτεργάτες σχεδίων δράσης για την προσάρτησης της Μακεδονίας με τη δημιουργία δικτύου Ελλήνων ιερέων και δασκάλων για την ενδυνάμωση των ελληνικών εμπορικών συναλλαγών αλλά και για την κατασκευή «συμμοριών αγαθουργών κακούργων» εναντίον Βούλγαρων οπλαρχηγών. 


Η παρουσίαση των τεκμηρίων ξεκινά με ένα χρονολόγιο, όπου αναγράφεται το προσωπικό του μότο «Ξεχνούμε ότι η Ανατολή είναι η κοιτίδα μας, λησμονούμε ότι είμαστε Ανατολίτες, ξιπαζόμαστε από τους Φράγκους», και συνεχίζεται με εικόνες από το οικογενειακό περιβάλλον υπό τους ήχους αγαπημένων μουσικών του Ίωνα, όπως ο ίδιος τους κατέγραψε σε σημειώσεις του όταν ήταν 18 χρονών (Μπετόβεν, Μέντελσον, Σούμαν, Σοπέν κ.ά.), και με το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις της πατρίδας μας.

Φωτογραφίες και τετράδια από την παιδική ηλικία, ημερολόγια, ένας χάρτης των Βαλκανίων που ο ίδιος φιλοτέχνησε, ενώ επίσημοι χάρτες της εποχής προσφέρουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα να κατανοήσει το πλαίσιο στο οποίο έδρασε ως διπλωμάτης για αρκετά χρόνια και αργότερα ως επιφανής πολιτικός, συγγραφέας, διανοητής και οραματιστής, μέχρι το απρόσμενο τέλος της ζωής του, την εν ψυχρώ δολοφονία του επί της Κηφισίας.

Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Ο Στέφανος Δραγούμης με τη σύζυγό του Ελίζα και επτά από τα έντεκα παιδιά τους: Χαρίκλεια, Αλεξάνδρα, Ναταλία, Ζωή, Ίωνα (πρώτη σειρά, αριστερά), Ευφροσύνη (Εύφη) και Νίκο, 1883 περίπου. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα


Ανάμεσα στα εκθέματα, ένα σκαρίφημα που έκανε ο ίδιος για να συμπληρώσει ένα του άρθρο που έστειλε στον πατέρα του προς δημοσίευση, όπου δείχνει έναν Έλληνα να κρατάει βιβλίο κι έναν Βούλγαρο με όπλο και σπαθί. Ήταν την εποχή που υπηρετούσε στο ελληνικό προξενείο στο Μοναστήρι και δήλωνε με βεβαιότητα ότι οι Βούλγαροι αποτελούσαν μεγαλύτερο κίνδυνο για τον ελληνισμό απ' ό,τι οι Τούρκοι. Από δίπλα κι ένας χάρτης που κάποτε του έδωσε ένας αρχιδιάκονος και καταδεικνύει τους πληθυσμιακούς συσχετισμούς της Ανατολικής Μακεδονίας των αρχών του 20ού αι., ενώ οι κάτοικοι ακόμα προσδιορίζονταν από τη θρησκεία τους.


Παθιάστηκε με τον Μακεδονικό Αγώνα και ως εκ τούτου μεγάλο μέρος της έκθεσης ταυτίζεται με την ιστορία των βόρειων συνόρων της Ελλάδας. Δεν θα μπορούσαν να λείπουν η φιγούρα του Παύλου Μελά, συζύγου της αδελφής του Ναταλίας, αντάρτες, κομιτάτα, κρυπτογραφημένες επιστολές και μυστικές οργανώσεις ελληνικής προπαγάνδας που δρούσαν μέσα στα προξενεία.

Ο Ίων ήταν από τους πρωτεργάτες σχεδίων δράσης για την προσάρτησης της Μακεδονίας με τη δημιουργία δικτύου Ελλήνων ιερέων και δασκάλων, για την ενδυνάμωση των ελληνικών εμπορικών συναλλαγών αλλά και για την κατασκευή «συμμοριών αγαθουργών κακούργων» εναντίον Βούλγαρων οπλαρχηγών. Η Πανελλήνια Οργάνωση που ίδρυσε γύρω στο 1907-1908 και χαρτογραφούσε τις μυστικές ομάδες που δρούσαν υπέρ της Ελλάδας ήταν ουσιαστικά ο προπομπός της ΚΥΠ. Στα τεκμήρια βλέπουμε το τυπικό μύησης στην οργάνωση.

Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Ο Ίων με τα αδέλφια του Εύφη και Νίκο (πίσω) και Χαρίκλεια (μπροστά). Με τον φακό του Νίκου Κοντογιαννάκη, αδελφού της μητέρας τους, Ελίζας Δραγούμη, 1890 περίπου. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα


Παράλληλα, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Νεότουρκοι ξεκινούσαν τη δική τους εθνικιστική διαδρομή. Σύμφωνα με τη φιλοσοφία του Δραγούμη, δεν υπήρχε λόγος προσάρτησης των εδαφών όπου ζούσαν Έλληνες, αλλά έπρεπε να εκπροσωπούνται στην κοινωνική και πολιτική ζωή όσο και οι υπόλοιποι. Την εποχή ακριβώς που υπηρετούσε στο ελληνικό προξενείο στην έδρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ίδρυσε με τον επιστήθιο φίλο του Αθανάσιο Σουλιώτη την Οργάνωση της Κωνσταντινούπολης, πιστεύοντας ότι θα συνεργάζονταν με τους Νεότουρκους για τον εκδημοκρατισμό της αυτοκρατορίας και ότι θα ενίσχυαν τη συνύπαρξη των δύο λαών.

Σε μια λιθογραφία του 1908 φαίνεται η διάθεση συμπόρευσης όλων των διαφορετικών μειονοτήτων. Η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και ο πόλεμος του '12 διέλυσαν τις ελπίδες τους. Η τουρκική διανόηση, πάντως, παρέμεινε για ένα διάστημα φιλελληνική, γεγονός που αποκαλύπτεται στην ενότητα «Νεο-Ελληνισμός στην Τουρκία», με βιβλία και κείμενα σε αραβική γραφή αλλά και σε σύγχρονα τουρκικά.

Μια σημαντική παράμετρος της δράσης του Ίωνα ήταν το ενδιαφέρον του για τον κοινοτισμό. Αποτέλεσε τη βασική συντεταγμένη στην πολιτική του θεωρία. Καθοριστικό ρόλο ίσως να έπαιξε η επίσκεψή του στη Σαμοθράκη το διάστημα που υπηρετούσε στο προξενείο μας στο Δραγάτς (Αλεξανδρούπολη), για το οποίο έγραψε και ομώνυμο βιβλίο. Έλεγε χαρακτηριστικά «φυσική διοίκηση στο Ρωμαίικο από τότε που φανερώθηκε στον κόσμο είναι η τοπική αυτοδιοίκηση», δηλαδή ότι η ελληνική κοινότητα με κέντρο την Εκκλησία και το σχολείο προστατεύει τη ζωή και την ευμάρειά της. Έτσι επιβίωσε ο ελληνισμός διαχρονικά, κι αυτό έπρεπε να ενισχυθεί και να αναζωπυρωθεί.

Προτιμότερη μια πολιτισμική διείσδυση αντί του πολεμικού επεκτατισμού, σε αντίθεση με τη Μεγάλη Ιδέα του Βενιζέλου, τον οποίο αντιμαχόταν σε πολιτικό επίπεδο έτσι κι αλλιώς. Ανάμεσα στη μεγάλη συγγραφική του παραγωγή υπάρχει κι ένα κείμενο που τιτλοφορείται «Μεγάλη Ιδέα», με εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Τα περισσότερα κείμενά του εμφανίστηκαν στο περιοδικό «Πολιτική Επιθεώρηση» που ίδρυσε ο ίδιος το 1910 στην Κωνσταντινούπολη, την έκδοση του οποίου θα συνέχιζε στην Αθήνα.

Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Ο δεκαοκτάχρονος Ίων με τους αδελφούς του Φίλιππο και Αλέξανδρο και τη θεία του Tascha Κοντογιαννάκη, 1896. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα


Ακολούθησαν η παραίτησή του από το διπλωματικό σώμα, η εκλογή του ως βουλευτή στη Φλώρινα, ο Εθνικός Διχασμός, ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, η εξορία στην Κορσική. Όλα παρελαύνουν μέσα από ημερολόγια, γραπτά κάθε είδους, λογοτεχνικές εκδόσεις, εφημερίδες της εποχής και μαρτυρίες από την επιστροφή το '19 στην Ελλάδα, καθώς και οι τελευταίοι 6 μήνες. Η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου στο Παρίσι προκάλεσε αντίποινα, που οδήγησαν στη δολοφονία του. Η έκθεση συμπληρώνεται από αναμνηστικά του πρώτου μνημοσύνου αλλά και από τους θρυλικούς του έρωτες, τις επιρροές του από την ευρωπαϊκή διανόηση, τη δική του επιρροή στη γενιά του '30 και την κληρονομιά που έχει αφήσει η φήμη του μέχρι σήμερα. Μια σύντομη ελληνική εποποιία.

Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Η «Οργάνωσις Κωνσταντινουπόλεως», παραστρατιωτική οργάνωση που ίδρυσαν ο Ίων Δραγούμης και ο Αθανάσιος Σουλιώτης το 1907, είχε μυστικό χαρακτήρα, με τυπικό μύησης. Στη φωτογραφία, ο όρκος του μέλους Δημητρίου Αρβανιτίδη, με τη σφραγίδα της Οργάνωσης πάνω δεξιά. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Ο Δραγούμης την εποχή που υπηρετούσε στην Πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης, 1908 περίπου. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Επιστολή του Ίωνος προς τον πατέρα του Στέφανο, όπου του αναλύει το πρόβλημα της συστηματικής διείσδυσης των Βουλγάρων στη Μακεδονία, μέσω της δράσης των κομιτάτων (18 Οκτωβρίου 1903). Το σκαρίφημα του Ίωνος απεικονίζει τον Έλληνα με βιβλίο και τον Βούλγαρο με όπλο και σπαθί, υπονοώντας ότι η δύναμη των Ελλήνων βρισκόταν στην εκπολιτιστική τους επιρροή και δράση. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Δύο χρόνια μετά την εκλογή του στη Βουλή ο Δραγούμης εξορίστηκε πρώτα στην Κορσική (1917-1919) και στη συνέχεια στη Σκόπελο (1919). Στη φωτογραφία, ο Ίων με τον στρατηγό Βίκτωρα Δούσμανη στο ατμόπλοιο προς την Κορσική, Ιούλιος 1917. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Ο Δραγούμης συνδέθηκε με τη ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη, ενόσω υπηρετούσε στην Πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη (1907-1908). Εκρηκτική και ενίοτε αυτοκαταστροφική, η σχέση του Δραγούμη με την Κοτοπούλη θα κρατήσει μέχρι τον θάνατό του. Στη φωτογραφία, Ίων Δραγούμης και Μαρίκα Κοτοπούλη, Κωνσταντινούπολη 1908. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 1920. Αφιέρωμα της εφημερίδας στον Δραγούμη με αφορμή το σαρανταήμερο μνημόσυνο. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Φωτογραφία από την 3η ετήσια εκδρομή του Καναδοελληνο-Μακεδονικού Συνδέσμου «Ίων Δραγούμης», Τορόντο, 4 Ιουλίου 1937. © Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, Τμήμα Αρχείων, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Ο Ίων Δραγούμης με τον μεγαλύτερό του αδελφό Νίκο στον Βασιλικό Κήπο, 1886 περίπου.ΑΣΚΣΑ, Αρχείο Ίωνος Δραγούμη
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Η αλληλογραφία του Δραγούμη με τους υπέρμαχους της δημοτικής γλώσσας διαφωτίζει τη σχέση του με το κίνημα του δημοτικισμού, όπου συναντήθηκαν σαν εφαπτόμενοι κύκλοι άνθρωποι από αντίθετους κόσμους. «Ο αγώνας παίρνει μιαν ωραία ένταση» του γράφει ο Νίκος Καζαντζάκης στο 1911 περίπου. ΑΣΚΣΑ, Αρχείο Ίωνος Δραγούμη
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Καρτ-ποστάλ και επιστολή του Ίωνος προς τη μητέρα του. Στην καρτ-ποστάλ απεικονίζεται το ξενοδοχείο Intercontinental στο Αιάκειο (Ajaccio) της Κορσικής, όπου διέμενε κατά τη διάρκεια της εξορίας του. ΑΣΚΣΑ, Αρχείο Ίωνος Δραγούμη
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Στον φάκελο της επιστολής διακρίνεται η ταινία της λογοκρισίας, «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ». ΑΣΚΣΑ, Αρχείο Ίωνος Δραγούμη
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Το συγγραφικό ταλέντο του Ίωνος άρχισε να διαγράφεται από πολύ μικρή ηλικία. Εδώ, δύο αυτοσχέδια βιβλιαράκια:- «Διηγήματα διά παιδία 4 έως 10 ετών. ΓΡΑΦΙΟΝ. οδός Σταδίου. ΑΘΗΝΑΙ 1885. Τιμ. 1. Δραχ.» - «Βιβλίον της ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ υπό Ιωάννου Δραγούμη. Εν Αθήναις Αριθ. 1. 1885. Έτος Α!»ΑΣΚΣΑ, Αρχείο Ίωνος Δραγούμη
Ίων Δραγούμης: Η θυελλώδης ζωή του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
«Από την μουσικήν μου αρέσουν αυτά» έγραψε ο Ίων στο ημερολόγιό του στις 17 Ιουλίου 1896, παραθέτοντας μια λίστα από κλασική μουσική που του άρεσε να ακούει. ΑΣΚΣΑ, Αρχείο Ίωνος Δραγούμη

Ίων Δραγούμης: Στο μεταίχμιο ανατολής και δύσης. Εκατό χρόνια από τη δολοφονία του

15/10/2020-15/1/2021

Οργάνωση: Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, Τμήμα Αρχείων

Επιμέλεια: Ναταλία Βογκέικωφ-Brogan, Ελευθερία Δαλέζιου, Λήδα Κωστάκη, Νατάσα Λαιμού, Αλέξης Μάλλιαρης

Χώρος: Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννη, Σουηδίας 54, Κολωνάκι

Ώρες Λειτουργίας: Τετάρτη & Παρασκευή 11:00-16:00 | Πέμπτη 16:00-20:00 | Σάββατο 12:00-17:00

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ