Οι δαλματικοί πελεκάνοι της λίμνης Κερκίνης μάς δίνουν μια ευκαιρία για καλά νέα, δεδομένου ότι τα μέτρα προστασίας έχουν τεθεί σε εφαρμογή σε όλη την Ευρώπη, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός των πελεκάνων να έχει αυξηθεί. Σε παγκόσμιο επίπεδο ωστόσο ο δαλματικός πελεκάνος εξακολουθεί να απειλείται καθώς ο πληθυσμός του παραμένει μεταξύ 10.400 και 13.900. Παρά την ευρωπαϊκή ανάκαμψη η παγκόσμια πληθυσμιακή τάση μειώνεται.
Στη λίμνη Κερκίνη η ανάκαμψη αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή από τη στιγμή που η εφαρμογή τεχνητών εξεδρών από τον τοπικό φορέα διαχείρισης συνέβαλε στην αύξηση για την αναπαραγωγής τους.
Ένα επίσης μοναδικό χαρακτηριστικό των πελεκάνων στην Κερκίνη είναι ότι αντί να είναι επιφυλακτικοί και ντροπαλοί, αυτοί οι ευγενείς γίγαντες είναι περίεργοι μα και ήρεμοι γύρω από τους ανθρώπους.
Η Κερκίνη ήταν μία από τις δύο σημαντικότερες περιοχές διαμονής για τους πελεκάνους, ωστόσο για μια περίοδο από τη δεκαετία του 1980 η στάθμη του νερού αυξανόταν όλο και περισσότερο κάθε άνοιξη, με αποτέλεσμα να μην μπορούν αναπαραχθούν ή να χτίσουν φωλιές στη λίμνη. Γι' αυτό τον λόγο συμφωνήθηκε ότι πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή επεκτατικές πρωτοβουλίες διατήρησης.
Η τεχνητή λίμνη, η οποία δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 1932 με τη δημιουργία φράγματος στον ποταμό Στρυμόνα, προστατεύεται από τη Σύμβαση Ramsar και αποτελεί περιοχή του Ευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000. Το μέγεθος της λίμνης κυμαίνεται από 54.250 έως 72.110 στρέμματα ανάλογα με την εποχή. Η λίμνη είναι μια πολύ σημαντική περιοχή για αυτά τα πτηνά, παρέχοντας τόσο τόπους αναπαραγωγής όσο και μια ασφαλή «ενδιάμεση στάση» για να ξεκουραστούν από τις μεγάλες μεταναστεύσεις τους.
Όταν επιλέγουν τον τόπο κατοικίας τους, περνούν περίπου μια εβδομάδα χτίζοντας τις φωλιές τους χρησιμοποιώντας ρίζες.
Στους δαλματικούς πελεκάνους αρέσει να ψαρεύουν, επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι κάθε μέρα τρώνε περίπου 1,2 κιλά ψάρια.
Η Κερκίνη ήταν μία από τις δύο σημαντικότερες περιοχές διαμονής για τους πελεκάνους, ωστόσο για μια περίοδο από τη δεκαετία του 1980 η στάθμη του νερού αυξανόταν όλο και περισσότερο κάθε άνοιξη, με αποτέλεσμα να μην μπορούν αναπαραχθούν ή να χτίσουν φωλιές στη λίμνη. Γι' αυτό τον λόγο συμφωνήθηκε ότι πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή επεκτατικές πρωτοβουλίες διατήρησης.
Από το 2002-2003, το WWF Ελλάδος συνεργάστηκε με τον φορέα διαχείρισης της λίμνης για την κατασκευή ξύλινων εξεδρών κοντά σε εκείνες τις νησίδες που χρησιμοποιούσαν τα πουλιά ως τόπους αναπαραγωγής. Οι εξέδρες ήταν υψηλότερες από τη μέγιστη στάθμη του νερού οπότε δεν υπήρχε κίνδυνος πλημμύρας στις φωλιές.
Στις αρχές της άνοιξης του 2003, τα πρώτα επτά ζεύγη αναπαράχθηκαν με επιτυχία για πρώτη φορά στην περιοχή. Αυτή ήταν η αρχή της τρίτης νεότερης αποικίας του είδους στην Ελλάδα και η νεότερη αποικία του είδους για σχεδόν 150 χρόνια.
Ο αριθμός των ζευγών αναπαραγωγής που φωλιάζουν στις εξέδρες συνέχισε να αυξάνεται φθάνοντας τα 60 ζεύγη το 2011.
Το 2015 δημιουργήθηκε ένα μεγάλο νησί για τους πελεκάνους, προκειμένου να τους δοθεί περισσότερος χώρος.
Ο αριθμός των ζευγών αναπαραγωγής συνέχισε να αυξάνεται, φθάνοντας τα 250 ζεύγη την περίοδο 2018-2019. Τα στοιχεία αυτά από την Κερκίνη συνέβαλαν στη σημαντική αύξηση του πληθυσμού των πελεκάνων σε όλη την Ελλάδα με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν έξι αποικίες αναπαραγωγής σε όλη τη χώρα.
Το είδος άρχισε επίσης να επεκτείνεται και να εκτρέφεται στη γειτονική Αλβανία και το Μαυροβούνιο ενώ μέχρι τότε οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες γνωστές ως περιοχές αναπαραγωγής ήταν η Ρουμανία, το Δέλτα του Δούναβη, η Βουλγαρία και η Ελλάδα στη λίμνη των Πρεσπών και στον Αμβρακικό Κόλπο.
Ωστόσο ακόμα και σήμερα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ορισμένες απειλές. Σε ορισμένες περιοχές τα αρπακτικά πουλιά κλέβουν αυγά από τις φωλιές τους αλλά ως επί το πλείστον οι άνθρωποι κάνουν το μεγαλύτερο κακό, διαταράσσοντας τις αποικίες αναπαραγωγής, κυνηγώντας παράνομα και καταστρέφοντας τους οικοτόπους τους. Επίσης οι τοποθετήσεις ανεμογεννητριών διακόπτουν τα μεταναστευτικά τους ταξίδια συμβάλλοντας στον παγκόσμιο μειωμένο αριθμό τους.
Ευτυχώς οι αυστηροί κανόνες διασφαλίζουν ότι δεν υπάρχει τέτοιο πρόβλημα στη λίμνη Κερκίνη. Ο δαλματικός πελεκάνος προστατεύεται τόσο από διεθνείς συνθήκες όπως η Συμφωνία για τη Διατήρηση των Αφρικανικών-Ευρασιατικών Αποδημητικών Υδρόβιων Πτηνών (AEWA) όσο και από την ελληνική νομοθεσία η οποία απαγορεύει το κυνήγι και τη διαταραχή στους τόπους αναπαραγωγής του.
Το έργο που γίνεται στη λίμνη Κερκίνη αποδεικνύει ότι μέσα από απλές προσπάθειες διατήρησης, η επιβίωση ενός είδους μπορεί να συμβαδίζει με τον τουρισμό. Προστατεύει αντί να εκμεταλλεύεται αυτά τα όμορφα πτηνά, με τον φορέα διαχείρισης της λίμνης να έχει εξασφαλίσει την επιβίωσή τους σε αυτή την περιοχή και να παρέχει έναν εξαιρετικά επιθυμητό προορισμό για τους παρατηρητές πουλιών και τους φωτογράφους οι οποίοι επισκέπτονται τη λίμνη από όλο τον κόσμο για να δουν τους πελεκάνους.
Στη δίκη μου προσωπική εμπειρία, όταν επισκέφθηκα τη λίμνη, υπήρξαν κάποιες στιγμές που με ευαισθητοποίησαν ιδιαίτερα και που προσπάθησα να τις αποτυπώσω μέσα απ' τον φακό.
Παρόλο που μόλις φτάσαμε παρέα με τον οδηγό και αφού βρήκαμε το αρχικό σημείο φωτογράφισης, ξεκίνησα τις λήψεις, μετά από λίγα λεπτά ένιωσα την ανάγκη να καθίσω και να απολαύσω το τοπίο και τους πελεκάνους.
Ήταν πολύ ενδιαφέρον για μένα να μάθω πώς αυτό το όμορφο πτηνό εξερευνά τον κόσμο γύρω του, πώς ψαρεύει και πόσο έξυπνα φέρεται.
Κάποιοι πελεκάνοι κάθονταν ήρεμα κοντά στην ακτή, καθαρίζοντας τα φτερά τους, ενώ οι υπόλοιποι προσπαθούσαν να πιάσουν ψάρια.
Ο ψαράς που οδηγούσε τη βάρκα και μας κατεύθυνε αρκετά βαθιά στη λίμνη συμπεριφέρονταν στους πελεκάνους σαν να ήταν τα κατοικίδια ζωάκια του σπιτιού του.
Τα αναγνώριζε με βάση τη συμπεριφορά τους ανάμεσα σε εκατοντάδες, καλώντας τα με ονόματα που τους είχε δώσει ο ίδιος.
Σε αυτή την καθηλωτική εμπειρία μέσα στη φύση, ανεξίτηλα στη μνήμη θα μου μείνουν ο ήχος των πουλιών που κυριαρχεί στο τοπίο όταν το ένα καλεί το άλλο, και ειδικά οι στιγμές που έρχονταν τόσο κοντά στη φωτογραφική μου μηχανή που η μυρωδιά τους γέμιζε τα ρουθούνια μου.
Ο οδηγός μού εξήγησε ότι αυτό συμβαίνει μόνο στην Κερκίνη επειδή έχουν εξοικειωθεί με τον κόσμο που διαχειρίζεται τη λίμνη μέρα με τη μέρα.
