Από ελέφαντες και παπαγάλους, μέχρι αράχνες έχουν κατά καιρούς γίνει «σταρ» στο YouTube, σε βίντεο που έχουν δεκάδες εκατομμύρια views. Ανάμεσα σε εκείνους που τα βλέπουν είναι και επιστήμονες. Γιατί το υλικό αυτό αποδεικνύεται χρήσιμο για τις έρευνές τους.
Οι Sanjeeta Sharma Pokharel και Nachiketha Sharma, από το Ινδικό Ινστιτούτο Επιστημών, αφιέρωσαν την πρόσφατη μελέτη τους σε συμπεράσματα που άντλησαν από βίντεο του YouTube για την αντίδραση των ελεφάντων στον θάνατο.
«Σε τρία χρόνια εντατικής δουλειάς στο πεδίο, έχω δει μόνο μια περίπτωση θανάτου ελέφαντα», εξηγεί η Sanjeeta Sharma Pokharel. «Είναι τόσο σπάνιο. Όμως, σχεδόν όλοι έχουν πλέον μια κάμερα», συμπληρώνει. Χρησιμοποιώντας όρους όπως «θάνατος ελεφάντων» και «αντίδραση ελεφάντων στον θάνατο», βρήκαν 24 περιπτώσεις ζώων που αλληλεπιδρούν με τα νεκρά σώματα άλλων.
Ομάδες ελεφάντων βιντεοσκοπήθηκαν να αγγίζουν ελαφρά νεκρούς «συγγενείς» με τις προβοσκίδες τους ή να φαίνεται να προσπαθούν να τους ζωντανέψουν με κλωτσιές. Σε κάποιες περιπτώσεις, συγκεντρώθηκαν γύρω από τους νεκρούς ελέφαντες. «Επίσης ακούσαμε να κάνουν ήχους που δεν είχα ξανακούσει», σημειώνει ο Nachiketha Sharma.
«Το πιο εντυπωσιακό για εμένα ήταν η μεταφορά ενός μικρού. Κάποιες φορές σήκωναν ένα νεκρό μικρό με την προβοσκίδα τους και το έσερναν. Υπήρξαν ακόμη και περιπτώσεις που ένας θηλυκός ελέφαντας χρησιμοποίησε του χαυλιόδοντες του για να μεταφέρει το νεκρό μικρό της», συμπλήρωσε.
Το αν αυτό μπορεί να περιγραφεί ως «θρήνος» για τους ελέφαντες είναι δύσκολο να ειπωθεί με βεβαιότητα, είπε η Sanjeeta Sharma Pokharel. Όμως, το προφανές ενδιαφέρον τους για τον θάνατο λέει κάτι για το πώς σκέφτονται αυτά τα ζώα και πόσο έξυπνα είναι. Επίσης δείχνει ότι υπάρχουν αποδείξεις για σπάνιες επιδείξεις της ευφυΐας των ζώων στην αστείρευτη πηγή βίντεο του YouTube.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ερευνητής για να «χαθεί» ανάμεσα στα βίντεο με ζώα που υπάρχουν στο διαδίκτυο. Όμως, οι επιστήμονες ολοένα περισσότερο ψάχνουν σε αυτή την ανοιχτή διαθέσιμη πηγή βιντεοσκοπημένων δεδομένων. Επιστημονικά στοιχεία αντλούνται από κάποια απίθανα- ή κωμικά διασκεδαστικά- τέτοια βίντεο.
«Το αγαπημένο μου είναι με ένα κοράκι που φαίνεται να χρησιμοποιεί ένα πλαστικό καπάκι ως snowboard σε μια στέγη», λέει η καθηγήτρια Ximena Nelson του University of Canterbury στη Νέα Ζηλανδία.
«Παίζει, αλλά επίσης καινοτομεί, χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο», σημειώνει η επιστήμονας. «Οπότε εδώ έχουμε μια περίπτωση χρήσης ενός εργαλείου για διασκέδαση. Πιστεύω ότι αυτό λέει πολλά για το πόσο έξυπνο είναι αυτό το κοράκι, αλλά επίσης ότι είναι ικανό να καινοτομεί σε ένα πολύ ασυνήθιστο σενάριο», εξήγησε.
Η ίδια επισημαίνει ότι χιλιάδες ερευνητές που περνούν ώρες στη φύση, προσπαθώντας να παρατηρήσουν κοράκια, μπορεί να μην δουν ποτέ μια τέτοια συμπεριφορά, πόσω μάλλον να την καταγράψουν.
Επιπλέον, το YouTube και άλλες πλατφόρμες βίντεο είναι μια πηγή πληροφοριών στην οποία πολλοί επιστήμονες στράφηκαν την εποχή των lockdown. Ένας από τους φοιτητές της Ximena Nelson, που κάνει έρευνα για παιχνίδι από ζώα που δεν έχει περιγραφεί μπήκε σε αυτή τη διαδικασία στην πανδημία. «Είπε δεν μπορώ να συλλέξω δεδομένα στο πεδίο τώρα, οπότε θα το κάνω από το YouTube», εξηγεί η επιστήμονες.
Υπάρχουν περισσότερα βίντεο διαθέσιμα για τη μελέτη πτηνών, καθώς λιγότεροι άνθρωποι καταγράφουν και ανεβάζουν στο διαδίκτυο υλικό με έντομα ή άλλα ασπόνδυλα. Αλλά είναι ιδιαίτερα βοηθητικά γιατί δίνουν «πρόσβασης» σε δύσκολα μέρη ή είδη που είναι δύσκολο να μελετηθούν.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα βίντεο που ανεβάζουν πλούσιοι και τυχεροί τουρίστες από την Ανταρκτική. «Μπορεί να καταγράψουν μια επιθετική συμπεριφορά μιας όρκας, που είναι σπάνια», αναφέρει ως παράδειγμα η Ximena Nelson. «Πρέπει να είσαι εκεί την κατάλληλη στιγμή και ποια είναι η πιθανότητα επιστήμονες να βρίσκονται στο σωστό σημείο με τεράστια έξοδα;», συμπληρώνει.
Οι σταρ σε αυτά τα βίντεο δεν είναι πάντα σπάνιοι. Για παράδειγμα ο Lukasz Dylewski του πανεπιστημίου του Πόζναν στην Πολωνία χρησιμοποίησε το YouTube για να βρει αποδείξεις για στοιχείας της προσωπικότητας κόκκινων και γκρι σκίουρων. Η μελέτη του έδειξε ότι οι γκρι είναι πιο επιθετικοί από τους κόκκινους σκίουρους, αλλά επίσης επιβεβαίωσε ότι αυτά τα βίντεο αντικατοπτρίζουν αυτό που είχαν δει οι επιστήμονες στη φύση.
«Αυτή είναι μια νέα προσέγγιση σε μελέτες συμπεριφορών που μπορεί να γλιτώσει χρόνο στους ερευνητές», επισημαίνει ο Dylewski. «Μπορούμε να αυξήσουμε το μέγεθος του δείγματος- ή τον αριθμό των ζώων για τα οποία κάνουμε έρευνα- και να μελετήσουμε πιο εύκολα τη συμπεριφορά ειδών από άλλες ηπείρους», συμπληρώνει.
Κάποιες φορές, ένα μόνο ζώο αρκεί για μια επιστημονική μελέτη. Ο Snowball, ένας παπαγάλος Κοκατού που χόρευε- σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία στο διαδίκτυο- ενέπνευσε τη δική του έρευνα του Χάρβαρντ, που ουσιαστικά κατέληξε ότι δεν απολαμβάνουν μόνο οι άνθρωποι τη ρυθμική μουσική.
Στην έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Current Biology το 2019 οι ερευνητές έγραψαν ότι ο Snowball «αντιδρά στη μουσική με αξιοσημείωτα διαφορετικές αυθόρμητες κινήσεις πλειάδας μερών του σώματος, δείχνοντας ότι οι παπαγάλοι έχουν την ίδια αντίδραση με τους ανθρώπους».
Με πληροφορίες από BBC
