ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΑΜΠΟΛΛΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ, που έχουν συμβεί στην μουσική διασκέδαση στην Ελλάδα, από τα χρόνια του ’50 ήδη, για να μην πάμε ακόμη πιο πίσω, και τα οποία είναι, σήμερα, γενικώς αγνοημένα.
Λείπουν τα άρθρα, απουσιάζουν οι καταγραφές, υποτιμώνται γεγονότα και καταστάσεις, ενώ όταν κάτι βγαίνει στην επιφάνεια συναντά, συχνά, την κριτική και την καχυποψία.
Έχω βρεθεί, προσωπικώς, σε τέτοιες συζητήσεις και θυμάμαι πως όταν είχα πει κάποτε σε κάποιον, κάπως σκληροπυρηνικό... ξέρεις ε, ο Jacques Brel είχε τραγουδήσει στ’ Αστέρια της Γλυφάδας το 1962... η πρώτη απόκρισή του δεν ήταν η έκπληξη (το λέω, γιατί δεν το ήξερε), αλλά η κριτική, επειδή ο πολύ μεγάλος αυτός τραγουδιστής και τραγουδοποιός είχε παίξει σ’ ένα χώρο, στον οποίο σύχναζε η υψηλή κοινωνία της εποχής και όχι ο απλός κόσμος.
Είναι δεκάδες τα ξένα ονόματα που πέρασαν από τα Αστέρια, ιδίως από το ’60 και μετά, ορχήστρες και συγκροτήματα που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, καθώς τις πιο πολλές φορές, παρέμεναν στη χώρα μας για έναν, δύο ή και τρεις μήνες, διασκεδάζοντας τους Αθηναίους και μυώντας τους στα σύγχρονα, για τότε, μυστικά του λάτιν.
Γενικώς με την διασκέδαση, στην δεκαετία 1955-1965, υπάρχει ένα τέτοιο θέμα, κοινωνικό να το πούμε, το οποίον «έστρωσε», όταν άρχιζαν να ανοίγουν, το ένα μετά το άλλο, τα κλαμπ για την νεολαία, μετά την έκρηξη της Beatlemania – αφού έως τότε οι νέοι δεν αποτελούσαν ξεχωριστή καταναλωτική ομάδα και κανείς, ουσιαστικά, δεν ασχολιόταν με τις ανάγκες τους.
Τραγουδούσαν, λοιπόν, οι μεγάλες ορχήστρες, τα σπουδαία λάτιν συγκροτήματα, οι κορυφαίοι μαέστροι και οι σπουδαίοι τραγουδιστές, που μας επισκέπτονταν εκείνα τα χρόνια, για κάποιες «ηλικίες», που είχαν την οικονομική δυνατότητα να «κλείσουν» ένα τραπέζι στ’ Αστέρια, αλλά αυτό το γεγονός δεν μπορεί να δρα απαξιωτικά για τους ίδιους (τους καλλιτέχνες). Και σε τελευταία ανάλυση ούτε και για τον κόσμο, σώνει και καλά, που γούσταρε να παρακολουθεί αυτούς τους «ξένους» ήχους, σε κάποια μαγαζιά «πολυτελείας» και όχι ας πούμε να «τα σπάει» στου Τζίμη του Χοντρού ή στην Τριάνα του Χειλά (όπου κι εκεί δεν έμπαινες τζάμπα).
Ίσως η πρώτη τεράστια μορφή του λάτιν ή της λάτιν, που επισκέφθηκε την Ελλάδα να είναι ο θρυλικός κουβανός μαέστρος Pérez Prado (1916-1989), ο «βασιλιάς του μάμπο», ο οποίος εμφανίζεται στην Αθήνα (στο κλαμπ Μπλε Αλεπού, στην οδό Τροίας, στην Κυψέλη), στην Πάτρα (Δημοτικό Θέατρο) και στη Θεσσαλονίκη (Περίπτερο Εθνών ΔΕΘ) τον Απρίλιο του 1957.
Από το καλοκαίρι του 1957, όμως, όταν εισέρχονται στην διασκέδαση, με νέο πρόσωπο, τα Αστέρια, στη Γλυφάδα, που από κοσμική ταβέρνα εξελίσσονται σ’ έναν χώρο αναψυχής άλλου επιπέδου, η (χορευτική) λάτιν έκφραση αποκτά, στην πίστα του κλαμπ πλέον, άλλη οντότητα.
Είναι δεκάδες τα ξένα ονόματα που πέρασαν από τα Αστέρια, ιδίως από το ’60 και μετά, ορχήστρες και συγκροτήματα που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, καθώς τις πιο πολλές φορές, παρέμεναν στη χώρα μας για έναν, δύο ή και τρεις μήνες –δεν έρχονταν, δηλαδή, για μια-δυο εμφανίσεις–, διασκεδάζοντας τους Αθηναίους και μυώντας τους στα σύγχρονα, για τότε, μυστικά του λάτιν.
Να πούμε λοιπόν πως ανάμεσα σε πολλούς θα περάσουν από τα Αστέρια ο σπουδαίος κουβανός μαέστρος Raoul Zequeira με την ορχήστρα του (Οκτώβριος 1960), οι Los Españoles (τέλη ’60-αρχές ’61), που κανα-δυο χρόνια αργότερα θα συνεργάζονταν και με τον Γεράσιμο Λαβράνο, οι Los Matecoco (Φεβρουάριος ’61), ο μαέστρος Humberto Rodriguez με την ορχήστρα του (Αύγουστος ’61), η ορχήστρα Orfeu Negrο (Δεκέμβριος ’61), το Trio Athénée (Σεπτέμβριος ’62), που αν και Έλληνες έκαναν τότε καριέρα στην Γαλλία, οι Los 5 Amigos με τραγουδιστή τον Ισπανό Cholo Baltasar (Ιούλιος ’63) και βεβαίως οι περίφημοι Chakachas από το Βέλγιο (Απρίλιος ’61), με την τεράστια ιστορία και το διαχρονικό sexy-funky ύμνο “Jungle fever” από τις αρχές των σέβεντις.
Οι 7μελείς Chakachas θα πρέπει να είχαν έλθει για πρώτη φορά στην Ελλάδα στις αρχές Ιουνίου του 1960, στο Green Park, όταν τους είχε παρουσιάσει ο Γιώργος Οικονομίδης. Θα μείνουν κανα μήνα στη χώρα μας, μέχρι τις αρχές Ιουλίου, θα φωτογραφηθούν στο Ερέχθειον, ενώ θα μπουν, κιόλας, στο στούντιο ηχογραφώντας στα ελληνικά!
Και κάπως έτσι θα βγουν δύο 45άρια των Chakachas, στις 2 Ιουλίου 1960, με τα τραγούδια «Η εικοσάρα» (cha-cha των Βασίλη Παπασωτηρίου-Γιώργου Οικονομίδη), «Τα κουλούρια» (πρωτότυπο δικό τους), «Εγώ και το γαϊδουράκι μου» (cha-cha των Γιώργου Μουζάκη-Γιώργου Οικονομίδη) και «Τα παιδιά του Πειραιά» (του Μάνου Χατζιδάκι).
Έξοχοι Chakachas, με την τρομερή Kari Kenton στη φωνή και τις μαράκες...
Les Chakachas - Los Ninos Del Pireo (1960)
Δεν υπήρχαν, όμως, μόνο τα Αστέρια στην Γλυφάδα, καθώς, στα τέλη του ’50 και στις αρχές του ’60, οι λάτιν ήχοι είχαν εισχωρήσει παντού, σε όλο το φάσμα της διασκέδασης (και στο λαϊκό τραγούδι εννοείται), έχοντας την πρώτη θέση εκεί όπου απαιτούνταν χορός και ξεφάντωμα. Έτσι, τα μαγαζιά ξεπετάγονταν ένα-ένα, προσφέροντας εξαιρετικά προγράμματα.
Φερ’ ειπείν στον Καρυστινό (Τρεις Γέφυρες) θα εμφανίζονταν οι πολύ αγαπητοί στην Ελλάδα Los Indios, μαζί με τους σπουδαίους Trio Los Paraguayos (Ιανουάριος ’60), στο Roxy Club, στο Σύνταγμα, θα τραγουδούσαν οι περίφημοι Trio Los Panchos (Μάρτιος ’60), που υπάρχουν ακόμη ως όνομα-σχήμα συνεχώς από το 1944(!), στο Green Park θα έδιναν παραστάσεις ξανά οι Trio Los Paraguayos (Αύγουστος ’60) και οι Los Guaireños (Ιούνιος ’61), στο Coronet θα έπαιζαν οι 3 De Santa-Cruz (Δεκέμβριος ’60), στον Κήπο του Μουσείου θα εμφανίζονταν ξανά οι Los Indios, με την τραγουδίστρια Chinita Montel (Ιούνιος ’61), τον Καρυστινό θα επισκέπτονταν και πάλι οι Los Paraguayos, αλλά αυτή την φορά ως Luis Alberto del Parana y Los Paraguayos (Ιανουάριος ’63), ενώ την ίδιαν εποχή (Ιανουάριος ’63) θα βρίσκονταν στο Flamingo (στο Σύνταγμα) οι Μεξικανοί Roberto & Antonio Cantoral, με τους Los Plateados de Mexico… χαμός!
Φυσικά κάποιοι απ’ αυτούς δεν θα παρέλειπαν να τραγουδήσουν και στα ελληνικά...
Luis Alberto Del Parana y Los Paraguayos - Imittos Remastered
Ένας μεγάλος μαέστρος που θα εμφανιζόταν στην χώρα μας, στο νεότευκτο τότε Ξενοδοχείον Πάρνηθος (εγκαίνια στις 17 Ιουνίου 1961), στο night club Mont Parnes, ήταν και ο Αιγυπτιο-λιβανέζος Bob Azzam (1925-2004). Μαζί του θα ήταν ο Γεράσιμος Λαβράνος με την δική του ορχήστρα και την τραγουδίστρια Ράνια Κωστίδου. Όπως μας είχε πει και ο αείμνηστος έλληνας συνθέτης (2007):
«Εμείς παίζαμε κανονικά στο Μον Παρνές και ο Μπομπ Αζάμ είχε έρθει να εμφανιστεί για καμιά βδομάδα. Κρατήσαμε κάποιαν επαφή και τελευταία φορά που είχα νέα του ήταν στις αρχές του ’90, όταν βρισκόταν στην Αμερική. Ο Αζάμ είχε κάνει κάποιες επιτυχίες –τον “Μουσταφά”– και θυμάμαι πως, τότε, διασκέδαζε κυρίως το ευρωπαϊκό τζετ-σετ».
Εκείνη την εποχή τόσο ο Azzam όσο και ο Λαβράνος είχαν ήδη κάνει επιτυχίες στη Γαλλία –ο Αιγυπτιο-λιβανέζος τον fox oriental “Mustapha”, το cha-cha “Viens a Juan-les-Pins”, το bolero oriental “Fais moi le couscous, cheri” και ο Έλληνας το θαυμάσιο ελαφρό “Quand on aime”, που είχαν τραγουδήσει ο Luis Mariano, η Jacqueline Boyer κ.ά.–, με τον Γ. Λαβράνο να έχει ήδη διασκευάσει τον “Mustapha” σε cha-cha, στο 45άρι «Mustapha / Μένω σε κάποια γειτονιά» [Monte Carlo, 1960], με την φωνή της Σούλης Σαμπάχ.
Ιδανική επιλογή ερμηνεύτριας, όπως αντιλαμβάνεστε, αφού η αιγυπτιώτισσα τραγουδίστρια και ηθοποιός βρισκόταν στο στοιχείο της. (Ο «Μουσταφάς» ήταν στηριγμένος σε παραδοσιακή, βορειο-αφρικανική μελωδία και γαλλο-αραβικούς στίχους, έχοντας παρουσιαστεί από τον Bob Azzam και την Ορχήστρα του σ’ ένα δισκάκι της γαλλικής Barclay, νωρίς το 1960).
Και κάπως έτσι, λίγο πιο μετά, ο Bob Azzam θα έπαιρνε το «Καράβια φεύγουνε» του Γεράσιμου Λαβράνου, που είχε τραγουδήσει πρώτος ο Τζίμης Μακούλης, σε στίχους Ρέτης Ζαλοκώστα, στο 45άρι «Θαλασσοπούλια / Καράβια φεύγουνε» [Monte Carlo, 1961], και ως “Le grand départ” θα το μετέτρεπε σε calypso-rock στο δικό του EP “Un petit grain de sable, Le grand départ / Amen Twist, Vieni vieni” [Barclay, 1961].
Αυτή η διασκευή του Bob Azzam, στο τραγούδι του Γεράσιμου Λαβράνου, θα κυκλοφορούσε βεβαίως και στην Ελλάδα την ίδια εποχή, στο δισκάκι “Amen twist / Le grand départ” [Barclay].
Bob Azzam - Le Grand Depart
Η ορχήστρα του Γεράσιμου Λαβράνου δεν ήταν, φυσικά, η μοναδική, που εμφανιζόταν, τότε, σε όλα αυτά τα κλαμπ. Υπήρχαν κι άλλες, όπως του Τέλη Αποστολάκου, που ήταν σχεδόν μόνιμη στα Αστέρια, του Γιώργου Καρδάμη στο Green Park, η ορχήστρα Lucas, η ορχήστρα Lev-Kanakakis, η ορχήστρα του Γιάννη Κανελλίδη, του Σταύρου Ρουχωτά, του Κώστα Κλάββα κ.ά.
Υπήρχε οργασμός, ενώ και η διασκέδαση ήταν κάτι ακριβό, απ’ όλες τις πλευρές, και όχι πρόχειρο. Και τούτο, επειδή οι ορχήστρες αποτελούνταν από πολλούς μουσικούς (έξι, επτά, οκτώ...), που «ξέσκιζαν» τα όργανά τους – τα οποία (όργανα) ήταν πολύ περισσότερα, από τον αριθμό των μουσικών, καθότι κάθε ένας απ’ αυτούς μπορεί να έπαιζε δύο ή και τρία διαφορετικά (όργανα). Ήταν εκείνο που λέμε μουσικάρες.
Οπότε συνομολογημένη ήταν και η τεχνική ποιότητα και αρτιότητα όλων όσων άκουγες, πράγμα που βοηθούσε και στην καλλιέργεια ενός ευρύτερου μουσικού γούστου και βεβαίως στην ανάπτυξη της γνώσης.
Μπορούσε, δηλαδή, ο μέσος ακροατής να σου πει ποιο είναι το τρομπόνι, τι κάνει η σουρντίνα στην τρομπέτα, τι είναι το ξυλόφωνο και σε τι διαφέρει από το βιμπράφωνο, ποιες είναι οι μαράκες, ποιες οι κόνγκες και ποια τα μπόνγκος κ.λπ. Γιατί όλα αυτά τα έβλεπε συνεχώς. Ήταν μπροστά στα μάτια του. Πολύ μεγάλο πράγμα αυτό!
Αν λοιπόν οι λάτιν ορχήστρες ή εν πάση περιπτώσει οι ορχήστρες που έπαιζαν «λάτιν ρυθμούς», ξένες και ελληνικές, μαζί και τα trios, τα κουαρτέτα και ό,τι άλλο αποτελούσαν το ένα πολύ σοβαρό κομμάτι της «ελαφράς» διασκέδασης, το άλλο ήταν οι γάλλοι τραγουδιστές και οι τραγουδίστριες.
Το γαλλικό τραγούδι
Το γαλλικό τραγούδι είχε τεράστια πρόσβαση στο ελληνικό μουσικόφιλο κοινό, και αυτό οφείλεται βασικά στις εταιρείες. Στο ότι οι δικές μας δισκογραφικές εταιρείες είχαν πολύ καλή επικοινωνία με τις γαλλικές (και στο πλαίσιο της πολυεθνικότητας, αλλά όχι μόνο), με αποτέλεσμα να υπάρχει συνεχής ενημέρωση, στα καθ’ ημάς, για ό,τι συνέβαινε στην Γαλλία.
Δεν είναι τυχαίο, ας πούμε, πως το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Μοντέρνοι Ρυθμοί» (Απρίλιος 1964) είχε στο εξώφυλλό του τον Johnny Hallyday, το έβδομο την Sheila, το ενδέκατο την Françoise Hardy, το δωδέκατο την Sylvie Vartan κ.ο.κ.
Και με το ιταλικό τραγούδι γινόταν «παιγνίδι», οπωσδήποτε, και θα γινόταν ακόμη περισσότερο, μετά το 1964, αλλά το γαλλικό ήταν εκείνο που κυριαρχούσε.
Τον Ιούλιο του 1959 θα επισκεπτόταν τα Αστέρια, στην Γλυφάδα, για μια σειρά εμφανίσεων, ο αιγυπτιώτης τραγουδιστής, χορευτής και ηθοποιός, με τρανή καριέρα στην Γαλλία, Georges Guétary (αληθινό όνομα Λάμπρος Βόρλoου). Ο Guétary ήταν μεγάλη μορφή, φθάνοντας να εμφανίζεται μαζί με τον θρύλο του χορού Gene Kelly, στην ταινία του Vincente Minnelli “An American in Paris” (1951), ενώ δεν παρέλειπε να τραγουδά και να δισκογραφεί, όλα εκείνα τα χρόνια, (και) στα ελληνικά. Να σημειώσουμε πως ο Georges Guétary ήταν πολύ δημοφιλής στην Ελλάδα στις δεκαετίες του ’40, του ’50 και του ’60 και πως είχε γίνει «εξώφυλλο» στο πρώτο τεύχος του περιοδικού «Μοντέρνο Τραγούδι», τον Φεβρουάριο του 1947.
Ένας από τους πιο μεγάλους τραγουδιστές της εποχής, ο Γαλλοαρμένιος Charles Aznavour (1924-2018) θα μας επισκεπτόταν για πρώτη φορά το 1961, τον Ιανουάριο εκείνης της χρονιάς, όταν θα τραγουδούσε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία, στο χορό αποφοίτων του Εθνικού Εκπαιδευτηρίου Αναβρύτων. Κατά πάσα δε πιθανότητα και αλλού.
Λίγο αργότερα, το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου 1961, ήταν η σειρά της Dalida (1933-1987) για να εμφανιστεί στα Αστέρια, σε μιαν εποχή όπου ήδη μεσουρανούσε.
Ένα χρόνο πιο μετά, τον Ιανουάριο του 1962, θα μας επισκεπτόταν μια μεγάλη μορφή του γαλλόφωνου τραγουδιού, ο Βέλγος Jacques Brel (1929-1978). Θα τραγουδούσε κι αυτός στα Αστέρια και θα τον παρουσίαζε στο ελληνικό κοινό η Νάνα Μούσχουρη.
Το 1963, τον Μάρτιο, θα ήταν η σειρά του τεράστιου Gilbert Bécaud (1927-2001) (τραγουδιστής, συνθέτης, πιανίστας, ηθοποιός) να περάσει, για πρώτη φορά, από τα μέρη μας (με εμφανίσεις επίσης στα Αστέρια). Είναι η περίοδος όπου ο Bécaud έχει ανέβει συνθετικό επίπεδο, παρουσιάζοντας και ηχογραφώντας την μοντέρνα όπερά του “L'Opéra d'Aran”, επιχειρώντας, έτσι, να διευρύνει το ακροατήριό του. Στην Αθήνα όμως, λογικά, θα παρουσίασε το πιο ποπ ρεπερτόριό του, αλλά όχι και την περίφημη... κόκκινη Nathalie του, που θα γινόταν μεγάλη επιτυχία (και) στην Ελλάδα, ένα χρόνο αργότερα...
Gilbert Becaud - Nathalie
Και ο Johnny Hallyday (1943-2017); Πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ο κορυφαίος rocker της Γαλλίας; Τον Ιούλιο του 1966, στα Αστέρια, όταν είχε δώσει δύο παραστάσεις, με την συνοδεία των Blackburds ή και Blackbirds υπό τον Eddie Vartan (τον αδελφό της συζύγου του Sylvie Vartan, που τότε ήταν «στον μήνα της»).
Η συναυλία είχε πάει καλά, είχε κόσμο, αλλά ο Hallyday δεν ήταν ευχαριστημένος. Τα Αστέρια δεν ήταν νεανικό στέκι. Εξακολουθούσαν να «τραβάνε» τους κυρίους και τις κυρίες μιας κάποιας ηλικίας, που, όπως και να το κάνουμε, ήταν... ξενέρωτοι. Αυτό το είχε επισημάνει, τότε, ο γάλλος rocker, σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό «Μοντέρνοι Ρυθμοί» (τεύχος #60, 27 Ιουλίου 1966) και το οποίον πέρασε... δεν κόπηκε. Λέει κάπου, ο Γάλλος, όταν ερωτάται για το κοινό των εμφανίσεών του:
«Δυστυχώς δεν βρήκα το νεανικό κοινό που περίμενα. Ήταν στην πλειοψηφία μεγάλοι και δεν με ενθουσίασαν. Αν ήξερα ότι το κέντρο που εμφανίσθηκα ήταν απρόσιτο για την νεολαία δεν θα ερχόμουνα. Θα ήθελα όμως να μάθουν όλοι οι Έλληνες τηνς (σ.σ. teens, δηλαδή νεαροί), ότι λυπήθηκα γι’ αυτό. Θα ξανάρθω όμως πολύ σύντομα στην Ελλάδα και θα τραγουδήσω αποκλειστικά για τα ελληνικά νειάτα».
Ξανάρθε; Φυσικά. Και μια, και δυο, και τρεις φορές (και με την Sylvie Vartan), τα επόμενα χρόνια (1968, 1971, 1973) και σίγουρα θα το χάρηκε περισσότερο...
Παρά ταύτα τα Αστέρια θα φιλοξενούσαν κι έναν άλλον δημοφιλή καλλιτέχνη του γαλλικού τραγουδιού εκείνων των χρόνων, τον Hervé Vilard, με τις πολύ μεγάλες επιτυχίες “Capri c'est fini” και “Mourir ou vivre”. Ο Vilard θα εμφανιζόταν στο κοσμοπολίτικο κέντρο της Γλυφάδας στις 13 και 14 Σεπτεμβρίου 1967.
Επίσης μας είχαν επισκεφθεί η Christine Nerac, ο Antoine (για τον οποίον γράψαμε ξεχωριστό άρθρο, πριν από κάποιες μέρες), ο Marc Aryan, η Mireille Mathieu κ.ά.
Johnny Hallyday - Noir c'est noir
Και με τα λάτιν σχήματα τι απέγινε;
Εντάξει, ο καιρός είχε παρέλθει γι’ αυτά, καθότι ο προσανατολισμός και η μετατόπιση της διασκέδασης προς τις νεαρότερες ηλικίες δεν τα ευνοούσε. Όταν υπήρχε το σέικ (δηλαδή το ροκ), το μπλουζ (τα αργά κομμάτια) και η σόουλ, το λάτιν φαινόταν πολύ λίγο μπροστά τους.
Αλλά και το λάτιν, μην νομίζετε, προσαρμοζόταν πάντα στις απαιτήσεις, καθώς ανακατευόταν με την τζαζ, το ροκ, το φανκ κ.λπ. Και κάπως έτσι θα προέκυπταν και οι Santana εξάλλου, που θα ανακάτευαν ροκ με λάτιν και που θα γίνονταν πολύ δημοφιλείς στην Ελλάδα από νωρίς. Μάλιστα παιζόταν τότε (αρχές 1971) να έρθουν και στην Ελλάδα, αλλά δεν «έκατσε»...
Πάντως τον Ιούλιο του 1973 δύο σημαντικά λάτιν συγκροτήματα θα εμφανίζονταν στην Αθήνα, στο πλαίσιο της 6ης Ολυμπιάδας Τραγουδιού.
Το ένα ήταν οι Digno Garcia y Sous Carios, ένα άλλο σχήμα, δηλαδή, που οδηγούσε ο περιώνυμος Παραγουανός Digno Garcia (δεξιοτέχνης χειριστής της παραγουανικής άρπας) και μέλος των Los Guaireños και των Trio Los Paraguayos, ενώ το άλλο ήταν οι Aldemaro Romero y Su Onda Nueva από την Βενεζουέλα.
Η περίπτωση του βενεζουελανού μαέστρου Aldemaro Romero (1928-2007) είναι τρανή. Κορυφαία προσωπικότητα, για τη μουσική στη χώρα του, μα κι έξω απ’ αυτήν, ο Romero υπήρξε δημιουργός ενός νέου κύματος (onda nueva) δημοφιλούς μουσικής, ανακατεύοντας, ανάμεσα σε άλλα, το τοπικό joropo με το νέον ήχο της bossa nova, παρουσιάζοντας ολοκληρωμένα άλμπουμ. Δύο απ’ αυτά τα είχε επανεκδώσει, το 2004, η ιταλική Dejavu κι έτσι κάπως τα μάθαμε κι εμείς.
Το “La Onda Máxima” είχε κυκλοφορήσει για πρώτη φορά στην Βενεζουέλα το 1971 και ήταν ένα ευχάριστο, «έξυπνο» LP, στο οποίο ανακατεύονταν latin, easy listening και bossa ηχοχρώματα.
Το τραγούδι επίσης, αλλά και τα scat φωνητικά, ήταν εκεί, ενώ στην περίπτωση των δεύτερων (των φωνητικών δηλαδή), το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό σε κομμάτια όπως το “Marisela” ή το “Valse numero tres”, εκεί όπου κτιζόταν ολόκληρη «ενορχήστρωση» φωνών, με φανταστικά αποτελέσματα.
Το 1976 ο Aldemaro Romero θα βρισκόταν στην Ιταλία και με τη βοήθεια του Istituto Italo-Latino Americano της Ρώμης, θα ηχογραφούσε το άλμπουμ “D’Improvviso”, το οποίο, ενισχυμένο σε tracks, θα κυκλοφορούσε το 2004 και σε CD.
Ο ήχος του Romero εδώ είναι περισσότερο compact και περισσότερο «δεμένος», με το συγκρότημα να φαίνεται εξοικειωμένο ακόμη και με την ιταλική γλώσσα (στην οποίαν ερμηνεύονται κάμποσες συνθέσεις).
Το «νέο κύμα» εξακολουθεί να εμπλουτίζεται με νέα (μεσογειακά) ηχοχρώματα, με τους τραγουδιστές και τις τραγουδίστριες να κάνουν πολύ καλή δουλειά (ανάμεσά τους και η Wendy Hawkinson, η οποία το 1965 ήταν ιδρυτικό μέλος του πρώτου ίσως αμιγώς γυναικείου συγκροτήματος του βενεζουελάνικου rock των Las Aves Tronadoras).
Θα ήταν ασυγχώρητη παράλειψη αν δεν λέγαμε πως η μία από τις δύο versions, που καταγράφονται στο άλμπουμ “D’Improvviso”, του Aldemaro Romero, αφορά στην «Ερήνη» του Κώστα Γιαννίδη (στα credits αναφέρεται ως “Ioannidis”!) και του Μίμη Τραϊφόρου, που είχε πρωτοπεί η Σοφία Βέμπο, αλλά ο Romero θα πρέπει να το είχε μάθει από τη Νάνα Μούσχουρη.
Κλείνουμε, λοιπόν, μ’ αυτή την πολύ ωραία ελληνική σύνθεση, ερμηνευμένη από ένα κορυφαίο βενεζουελάνικο συγκρότημα...
Aldemaro Romero - Irene
