Φεμινιστικός τρόμος: Ένα μικρό, ελλιπές βιβλίο για τα μεγάλα σκοτάδια του φεμινισμού

Φεμινιστικός τρόμος: Ένα μικρό, ελλιπές βιβλίο για τα μεγάλα σκοτάδια του φεμινισμού Facebook Twitter
Για τη νεαρή συγγραφέα (μόλις 23 ετών), που αυτοπροσδιορίζεται ως αναρχοφεμινίστρια, αντιφασίστρια και αντικαπιταλίστρια, όλες αυτές οι ιστορίες βίας βοήθησαν στην κοινωνιολογική πρόοδο των γυναικείων δικαιωμάτων. Φωτ.: © Teresa Suarez
0

«Ακραία φεμινίστρια». «Φεμιναζί» (ή «φεμιναζίδιο»). «Μίσανδρη». «Αναρχο-άπλυτη»: από την άνθηση του πρώτου κύματος φεμινισμού και το άγριο κεφαλοκλείδωμα της Σιμόν Ντε Μποβουάρ σε κοινούς πατριαρχικούς όρους, μέχρι τις μέρες μας, οι παραπάνω χαρακτηρισμοί απευθύνονταν συλλήβδην στις φεμινίστριες –όποιου ρεύματος και όποιας σχολής, ανεξαιρέτως και συστημικά– ακόμα και σε εκείνες που καταδικάζουν απερίφραστα την όποια πράξη ή έκφραση βίας.

Άλλωστε, η γενίκευση και το τσουβάλιασμα όρων και ορολογιών είναι κάτι που βολεύει τις καπιταλιστικές αυτοματοποιημένες κοινωνίες, όταν πρέπει να εξαιρεθεί, στιγματιστεί και απαλειφθεί οποιαδήποτε προσπάθεια να έρθουν στον δημόσιο διάλογο τα έμφυλα ζητήματα.

Ωστόσο, υπάρχουν και σοβαρές ή έστω οργανωμένες προσπάθειες να αναλυθεί, εξηγηθεί και αποδελτιωθεί η φεμινιστική βία και να φωτιστούν τα πιο βαθιά σκοτάδια του φεμινισμού, οι ταμπού συζητήσεις φεμινιστριών σε όποιον πολιτικό χώρο κι αν ανήκουν (σ.σ.: εδώ κάποι@ θα «κλωτσήσουν» ενιστάμεν@ ότι μόνο η αριστερά παράγει τίμιες φεμινιστικές φωνές και ίσως δεν θα έχουν και απολύτως άδικο).

Τι ακριβώς συζητάμε εδώ όμως; Το πώς η φεμινιστική βία μπορεί να αποτελεί ακραιφνή και τελευταία απόπειρα απάντησης στις βίαιες πρακτικές της πατριαρχίας; Και γιατί κάτι τέτοιο το συζητάμε χαμηλόφωνα και κάπως απολογητικά;

Σε αυτές τις ερωτήσεις αποφάσισε να απαντήσει η Irene (πλήρες όνομα Irene García Galán) μέσα από ένα μικρό βιβλίο αφιερωμένο στην καταγραφή και (μια κάποια) εξήγηση του εξτρεμιστικού φεμινισμού.

Μπορεί να περνά από το μυαλό της κάθε μιας από εμάς φευγαλέα, μπορεί ο ρόλος της τιμωρού να παρηγορεί και να ανακουφίζει στιγμιαία το τραύμα, όμως εκείνο που πραγματικά επιθυμούν όλα τα κινήματα ισότητας είναι απόδοση δικαιοσύνης και αποτροπής τέτοιων εγκλημάτων. Άνδρες συμμάχους και έμπλεους συναίσθησης. Κοινωνίες που κατανοούν ότι η τοξική αρρενωπότητα σκοτώνει εξίσου γυναίκες και άνδρες, απλώς οι πρώτες είναι οι συχνότεροι, οι ευκολότεροι και οι πρόδηλοι στόχοι της.

Ο «Φεμινιστικός Τρόμος» σε μετάφραση Νίκου Μαρούπα (Εκδ.: «Οι εκδόσεις των συναδέλφων») είναι μία petite ανθολογία φεμινιστικής βίας από τα βάθη των αιώνων μέχρι το αποκτηνωμένο σήμερα. Η Galán –η οποία συστήνεται ως αναρχοφεμινίστρια, συγγραφέας και ακτιβίστρια– πιάνει την ιστορία από το 1593, έτος γέννησης της Αρτεμισίας Τζεντιλέσκι. Της για χρόνια αποσιωπημένης ζωγράφου Τζεντιλέσκι. Της ζωγράφου που επέζησε του βιασμού της από τον ίδιο της τον δάσκαλο, Αγκοστίνο Τάσι. Της ζωγράφου που για να γιατρέψει το τραύμα ενός τέτοιου εγκλήματος εξουσίας, υπήρξε η πρώτη καλλιτέχνις που απεικόνισε τη γυναικεία βία εναντίον ανδρών.

Και ναι, η Galán ξεκινά με το πασίγνωστο θέμα της αποσιωπημένης και βαθιά κακοποιημένης Τζεντιλέσκι, καταπιάνεται με ιστορίες κτηνώδους κακοποίησης γυναικών που συγκλόνισαν τη χώρα προέλευσής τους και τον κόσμο (ενδεικτικές οι ιστορίες της Άνα Οράντες και της Μαρία Ντελ Κάρμεν Γκαρσία από την Ισπανία, της Νουρά Χουσεΐν από το Σουδάν και της Ντιάνα από τη Σιουδάδ Χουάρεζ), φέρνει σε επαφή την πραγματικότητα με τη μυθοπλασία (έξοχη η ανάλυση για τη Λιζμπέτ Σάλαντερ του «Millenium» και του Στιγκ Λάρσον), όμως...

φεμινιστικός τρόμος
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Irene, Ο φεμινιστικός τρόμος, Μτφρ.: Νίκος Μαρούπας, Σελ.: 120, Εκδ.: Εκδόσεις των Συναδέλφων

Όμως, μέσα σε τόσες ιστορίες απερίγραπτης βίας εναντίον γυναικών γίνεται και ένα καθόλου τυχαίο, κάπως άτεχνο και σίγουρα επιτηδευμένο πέρασμα από τη Βάλερι Σολάνας και το Scum Manifesto της. Ναι, στόχος της Galán είναι να μιλήσει με ειλικρίνεια και ενάργεια για το τι πραγματικά θα συνέβαινε στον κόσμο, αν οι άνδρες άρχιζαν να νιώθουν στο πετσί τους τι πραγματικά σημαίνει τρόμος. Αν αντιστρέφονταν οι όροι και η φρικτή πιθανότητα ενός βιασμού / ξυλοδαρμού / άγριων βασανιστηρίων είχαν αποδέκτες άνδρες και δράστες γυναίκες. \

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «εφόσον η λογική, η ενσυναίσθηση και η ντροπή δεν φέρνουν τον τερματισμό της μισογυνικής βίας, της πατριαρχικής καταπίεσης, των βιασμών, των σεξουαλικών κακοποιήσεων και των γυναικοκτονιών, η μόνη διέξοδος που έχει απομείνει είναι ίσως η πρόκληση πραγματικού φόβου».

Όμως, εδώ τα πράγματα περιπλέκονται, καθώς είναι άλλο πράγμα η πρόκληση φόβου και κάτι εντελώς διαφορετικό η βία, η ωμή απρόκλητη βία. Όσο και αν τώρα είμαστε σε θέση να συναισθανθούμε την τρικυμιώδη, γεμάτη τραύματα, απορρίψεις, απογοητεύσεις και εμπαιγμούς ζωή της Σολάνας, που τελικά την ώθησαν σε ακραίο μίσος για τους άνδρες, όσο κι αν κάθε μέρα γίνονται όλο και πιο οδυνηρές οι αξιώσεις για αποτελεσματικές λύσεις σε έμφυλα ζητήματα, η «ανάμειξη» της περίπτωσής της με τις ιστορίες γυναικών που δεν είχαν άλλη εναλλακτική από τη βία, είναι άστοχη και προβληματική.

Μισό λεπτό, όμως: αυτό δεν επιθυμούμε διακαώς; Το να νιώσει για μια στιγμή (ή και περισσότερες) ο κάθε κακοποιητής, ο κάθε βιαστής, ο κάθε γυναικοκτόνος την ανάγκη να προσευχηθεί για τη ζωή του; Να εκλιπαρίσει για το έλεος μας, όπως οι επιζώσες ή τα θύματά του; Όχι. Μπορεί να περνά από το μυαλό της καθεμιάς από εμάς φευγαλέα, μπορεί ο ρόλος της τιμωρού να παρηγορεί και να ανακουφίζει στιγμιαία το τραύμα, όμως εκείνο που πραγματικά επιθυμούν όλα τα κινήματα ισότητας είναι απόδοση δικαιοσύνης και αποτροπής τέτοιων εγκλημάτων. Άνδρες συμμάχους και έμπλεους συναίσθησης. Κοινωνίες που κατανοούν ότι η τοξική αρρενωπότητα σκοτώνει εξίσου γυναίκες και άνδρες, απλώς οι πρώτες είναι οι συχνότεροι, οι ευκολότεροι και οι πρόδηλοι στόχοι της.

Και επίσης, η Galán δεν εφευρίσκει και την πυρίτιδα ακριβώς (ασχέτως που δεν αποκηρύσσει ευθέως το ενδεχόμενο να πάρουμε όλες ένα όπλο...). Ναι μεν κάνει ένα ωραίο (ιστορικό) μάζεμα της καταπιεσμένης οργής και των αποσιωπημένων θηριωδιών εναντίον γυναικών, αλλά αυτά που υποστηρίζει, δεν τα σερβίρει πρώτη.

Είχε προηγηθεί ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 –και επανήλθε μέσα στα '00s– η πραγματικά ριζοσπαστική Βιρζινί Ντεπάντ. Μόνο η Ντεπάντ είναι ένα αυτόφωτο σύμπαν με μία πολύ βασανισμένη προσωπική ιστορία και μια διαδρομή που εξηγούσε την οργή και το φεμινιστικό μανιφέστο της είτε μιλάμε για το εμβληματικό «King Kong Theory» είτε για το προβοκατόρικο και τόσο αληθινό «Baise Moi» που έκανε τους γαλλικούς κινηματογράφους να σείονται από το αφήγημά της.

Αυτήν, η Galán την ξεπετά με δυο τρεις αράδες, λες και δεν αναφέρεται στη γυναίκα που τα ‘πε όλα αναφορικά με τον φεμινιστικό εξτρεμισμό στην καθωσπρέπει, αλλά απολύτως κακοφορμισμένη Γαλλία του ‘90. Αστεία πράγματα. Όσο αστεία είναι και η εξήγηση που καθιστά τη φεμινιστική βία ανατρεπτική εν συγκρίσει με την πατριαρχική βία που είναι καταπιεστική. Όσο προχωρούν οι σελίδες, τόσο προχωρά και η αστεία ανάλυση, κατά την οποία «για τις γυναίκες η βία είναι εργαλείο», ενώ για τους άνδρες απλώς το προνόμιό τους. Όλο αυτό, βαρύ πλην αμάσητο, με μόνο θεωρητικό υπόβαθρο τις Σουφραζέτες του 1900 (και την εξτρεμιστική δράση τους) και μετά με το σερί γυναικοκτονιών στη Σιουδάδ Χουάρεζ στο Μεξικό. Εκεί κι αν μπερδεύεται (καθόλου γλυκά) η βία με τη νόμιμη αυτοάμυνα, χωρίς ενδιάμεσες στάσεις.

Για τη νεαρή συγγραφέα (μόλις 23 ετών), που αυτοπροσδιορίζεται, όπως ήδη προαναφέρθηκε, ως αναρχοφεμινίστρια, αντιφασίστρια και αντικαπιταλίστρια και εξέδωσε αυτό το μικρό βιβλίο μέσω συμμετοχικής χρηματοδότησης, όλες αυτές οι ιστορίες βίας βοήθησαν στην κοινωνιολογική πρόοδο των γυναικείων δικαιωμάτων. Υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας σ’ αυτό το άλμα σκέψης, αλλά καλώς ή κακώς από τις λιγοστές σελίδες του βιβλίου της και από τις πολύ συγκεκριμένες ιστορίες που αποφασίζει να παραθέσει λείπουν μερικά βασικά συστατικά.

Κατ’ αρχάς, η έλλειψη αντίστοιχου παραδείγματος έστω και στη σφαίρα του φαντασιακού: τι θα συνέβαινε αν υπήρχε, παραδείγματος χάριν, μια γυναικεία Χαμάς; Πόσο θα διέφερε στη δράση και στη λειτουργία της από τα αίσχη που παρακολουθούμε εδώ και χρόνια με αποκορύφωμα τις πρόσφατες κτηνωδίες στο Ισραήλ; Δεν θα ήταν αυτός ένας γυναικείος σχηματισμός που απλώς ακολουθεί το ακραία πατριαρχικό παράδειγμα;

Επίσης, από το βιβλίο απουσιάζει σχεδόν παντελώς κάθε αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο από το οποίο τελικά φιλτράρονται όλες αυτές οι αλλαγές που αναγνωρίζει ότι συμβαίνουν, όπως και οι αγώνες πολλών συναδελφισσών της από θέσεις ευθύνης.

Οι τελευταίες γνωρίζουν πολύ καλύτερα ότι η καταγραφή, η επιμονή και η αλλαγή παραδείγματος, κοινώς η μη βία και η διαρκής επανεκπαίδευση των κοινωνικών δομών «υπογράφει», τελικά, την όποια αλλαγή – έστω και με καθυστέρηση.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

12 χρόνια σκλάβα: η Μελέκ Ιπέκ ως «φάρος» για τις κακοποιημένες γυναίκες στην Τουρκία

Διεθνή / 12 χρόνια σκλάβα: Η Μελέκ Ιπέκ ως «φάρος» για τις κακοποιημένες γυναίκες στην Τουρκία

«... Παρακαλούσα όλο αυτό να τελειώσει ήσυχα. Απόψε δεν θα με δείρει κανείς»: Ολόκληρη η κατάθεση της γυναίκας που ίσως αλλάξει τα πάντα σε ό,τι αφορά την ενδοοικογενειακή βία στην Τουρκία.
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Explainer: 12 γυναικοκτονίες μέσα στο πρώτο 7μηνο του 2022 - γιατί;

Οπτική Γωνία / Explainer: 12 γυναικοκτονίες μέσα στο πρώτο 7μηνο του 2022 - γιατί;

Υπάρχει «προφίλ Έλληνα γυναικοκτόνου»; Τι πραγματικά οπλίζει το χέρι των θυτών; Υπάρχει φορέας καταγραφής αυτών των αλλεπάληλλων έμφυλων εγκλημάτων; Μερικές απλές, πλην κατατοπιστικές απαντήσεις
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ