Σκέψεις για την ταυτότητα, την πολιτική και το δικαίωμα του λόγου (χθες μου έγραψε ένας θεατρικός σκηνοθέτης που θέλει να ανεβάσει μια διασκευή ενός από τα βιβλία μου, λέγοντάς μου ότι δεν είναι σίγουρος ότι νομιμοποιείται να πει την ιστορία μου, αφού ο ίδιος είναι στρέιτ και εγώ είμαι γκέι και γράφω για την ομοφυλοφιλία. Να τι απάντησα, και σκέφτηκα ότι ήταν καλή ιδέα να το μοιραστώ, για να πω μια για πάντα τι σκέφτομαι σχετικά με τέτοιου τύπου ερωτήσεις).
1.
Νομιμοποιείσαι πάντα να κάνεις ό,τι θέλεις, κανείς άλλος δεν μπορεί να σου πει τι μπορείς ή τι δεν μπορείς να κάνεις. Οι άνθρωποι που νομίζουν ότι είναι αριστεροί αλλά τραβάνε διαχωριστική γραμμή μεταξύ του ποιος πρέπει να μιλάει και ποιος πρέπει να το βουλώνει είναι δεξιοί.
2.
Η εμπειρία δεν είναι και η αλήθεια. Μπορεί να αποτελέσει πηγή, μπορεί να βοηθήσει, αλλά ποτέ δεν αποτελεί εγγύηση. Σε όλη μου τη ζωή έχω γνωρίσει ομοφοβικούς ομοφυλόφιλους, γνώρισα κάποιους ρατσιστές που δεν ήταν λευκοί, αρκετές μισογύνισσες γυναίκες. Η εμπειρία δεν προστατεύει κανέναν από τις ιδεολογίες. Οπότε το ερώτημα δεν είναι ποτέ ΠΟΙΟΣ μιλάει, αλλά ΤΙ ΛΕΕΙ.
Έχει να κάνει με το περιεχόμενο του λόγου σας. Το ερώτημα είναι αν λέτε κάτι που βοηθάει τους ομοφυλόφιλους ή κάτι που τους προσβάλλει. Λες κάτι που μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους της εργατικής τάξης ή κάτι που τους κάνει πιο αόρατους; Κάτι που τους δίνει όπλα ή κάτι που αναπαράγει την κατάσταση καταπίεσής τους;
«Οι άνθρωποι που νομίζουν ότι είναι αριστεροί αλλά τραβάνε διαχωριστική γραμμή μεταξύ τού ποιος πρέπει να μιλάει και ποιος πρέπει να το βουλώνει είναι δεξιοί».
3.
Οι άνθρωποι που θεωρούν την ταυτότητα ως κάτι που ανήκει μόνο σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων είναι καπιταλιστές. Αποτελεί μέρος της καπιταλιστικής καταπίεσης. Μιλούν για την ταυτότητα ως μια μικρή προσωπική ιδιοκτησία, το σπίτι μου, το αυτοκίνητό μου, η τσάντα μου, η ταυτότητά μου, η ομοφυλοφιλία μου. Αυτό είναι λάθος. Η ταυτότητά μου δεν μου ανήκει. Σας ανήκει όσο ανήκει και σε μένα. Η ομοφυλοφιλία μου δεν είναι κάτι που μου ανήκει, οπότε ο καθένας μπορεί να μιλήσει γι' αυτήν − και πάλι, το ζήτημα είναι τι λένε οι άνθρωποι γι' αυτήν, παρά ποιος μιλάει.
4.
Δεν πιστεύω στην ιδέα της οικειοποίησης επειδή δεν πιστεύω στην ιδιοκτησία. Και ούτως ή άλλως, προτιμώ να ζω σε μια κοινωνία κλεφτών παρά σε μια κοινωνία ιδιοκτητών. Αγαπώ τον Ζαν Ζενέ περισσότερο από ό,τι αγαπώ τον Στιβ Τζομπς. (Φυσικά γνωρίζω ότι, ιστορικά, οι ιδιοκτήτες έγιναν ιδιοκτήτες επειδή έκλεβαν. Έτσι, υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ των δύο, μια πολύπλοκη σύνδεση. Αλλά τα συμβολικά αγαθά, όπως η γλώσσα, δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούν στην πραγματικότητα τα χρήματα ή τα εδάφη. Αν σου πάρω 50 ευρώ ή αν σου πάρω τη γη σου, δεν την έχεις πια. Αλλά αν σου πάρω την ιστορία σου, εξακολουθείς να την έχεις. Η γλώσσα δεν είναι κάτι που μπορείς να διαιρέσεις∙ σε αντίθεση με τα υλικά πράγματα, πολλαπλασιάζεται. Γι' αυτό, στον τομέα της τέχνης και της λογοτεχνίας, οι ηττημένοι της ιστορίας είναι πάντα οι νικητές. Αυτοί που στερήθηκαν τα πάντα είναι αυτοί που στο τέλος μιλούν. Είναι αυτοί που δημιουργούν την Ομορφιά, γιατί η γλώσσα δεν είναι κάτι που μπορείς να κλέψεις, τουλάχιστον όχι για πάντα. Πάντα επανεμφανίζεται. Γι' αυτό και οι μεγαλύτεροι συγγραφείς, μια τεράστια πλειοψηφία, προέρχονται από καταπιεσμένες κατηγορίες του πληθυσμού, γι' αυτό και οι μεγαλύτεροι συγγραφείς είναι η Τόνι Μόρισον, η Ανί Ερνό, ο Τζέιμς Μπόλντουιν, η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, η Τζαμάικα Κινκέιντ, η Γιγέν Λι, ο Τας Ο.
5.
Εδώ μιλάμε για θέατρο. Το θέατρο έχει να κάνει με την ομορφιά τού να είσαι στερημένος. Όταν διασκευάζετε ένα έργο για τη ζωή μου, παίρνετε τη ζωή μου, με απαλλοτριώνετε, και αυτό είναι κάτι καλό. Επειδή δεν επέλεξα εγώ τη ζωή μου. Δεν επέλεξα να είμαι γκέι, να ανήκω στην εργατική τάξη, να γεννηθώ σε έναν συγκεκριμένο κόσμο. Επειδή δεν το επέλεξα, είναι επίσης ζωτικής σημασίας να έχω κάποιον άλλο να φροντίζει την ιστορία μου για μένα, στη θέση μου. Πρέπει να έχουμε το θεμελιώδες δικαίωμα να μην κουβαλάμε τον πόνο ή τη βία που δεν επιλέξαμε. Να έχουμε κάποιον να το κάνει για εμάς.
Οι άνθρωποι που νομίζουν ότι είναι προοδευτικοί αλλά μας αναγκάζουν να μιλάμε για αυτά που ζήσαμε, και μόνο για αυτά που ζήσαμε, είναι βίαιοι άνθρωποι. Θέλουν να μεταφέρουμε με το στόμα μας αυτό που ήδη μεταφέραμε με το σώμα μας, με τη σάρκα μας, παρά τη θέλησή μας. Δεν θέλουν να βγούμε έξω.
Ρωτήστε τις γυναίκες που έχουν βιώσει σεξουαλική βία. Πολλές από αυτές δεν θέλουν να μιλήσουν γι' αυτό, δεν θέλουν να το ξαναζήσουν μέσα από τη δράση του προφορικού λόγου, δεν θέλουν να έχουν την ευθύνη. Το να έχουν κάποιον να μιλάει για λογαριασμό τους είναι μια απελευθέρωση.
Ήταν για μένα.
Έγραψα ένα βιβλίο για τον βιασμό. Ο Τόμας Oστερμάιερ το διασκεύασε για το θέατρο. Τα τελευταία δύο χρόνια δεν αισθάνομαι αρκετά δυνατός για να μιλήσω γι’ αυτό το θέμα, με πονάει, οπότε κάθε φορά που το κάνει ο Τόμας δεν χρειάζεται να το κάνω εγώ. Είναι μια θετική οικειοποίηση. Το είδος της οικειοποίησης που δίνει σε όσους υποφέρουν το προνόμιο της σιωπής.
6.
Μου θυμίζει τους ανθρώπους που λένε ότι οι ομοφυλόφιλοι είναι όλο και λιγότερο πολιτικά δεσμευμένοι. Άκουσα κάποιον να μου λέει, πριν από μερικούς μήνες, «όταν πηγαίνεις στο LGBT Pride, βλέπεις όλο και λιγότερους γκέι, όλοι θέλουν να αγοράσουν ένα σπίτι και να έχουν έναν σκύλο τώρα». Αλλά γιατί να είναι ο ρόλος των γκέι να αγωνίζονται; Γιατί να μην είναι οι άλλοι που αγωνίζονται για μας; Στη θέση μας; Έχουμε ήδη υποφέρει τόσο πολύ στη ζωή μας, πολύ συχνά. Γιατί θα πρέπει να υποφέρουμε ξανά, πολεμώντας; Ο αγώνας είναι εξαντλητικός. Ο αγώνας δημιουργεί πόνο, σε κάνει ευάλωτο, σε κάνει πάλι στόχο.
Η πολιτική δημιουργεί εξάντληση, ένταση, άγχος, και ως ομοφυλόφιλοι είμαστε ήδη εξαντλημένοι από τη ζωή μας, από την προσβολή που δεχτήκαμε στην παιδική μας ηλικία, από την απόρριψη που αντιμετωπίσαμε. Έχουμε το θεμελιώδες δικαίωμα να ξεκουραστούμε και, επομένως, το θεμελιώδες δικαίωμα να έχουμε άλλους ανθρώπους να μιλούν για λογαριασμό μας.
Προφανώς, θέλω οι άνθρωποι να αγωνιστούν. Αγωνίζομαι, προσπαθώ να αγωνιστώ, γράφω, είναι το μόνο πράγμα που κάνω. Αλλά είναι κάτι που θέλω να αποφασίσω εγώ, όχι κάτι που μπορούν να μου επιβάλουν άλλοι άνθρωποι, λόγω της ταυτότητάς μου.
Σκέφτομαι κυρίως την ομοφυλοφιλία μου εδώ, αλλά αυτό που λέω πιστεύω ότι λειτουργεί και για άλλους ανθρώπους. Η μητέρα μου είναι μια γυναίκα της εργατικής τάξης και δεν θέλει να μιλάει για τη φτώχεια, δεν θέλει να κάνει πολιτική συζήτηση γι' αυτήν, είναι πολύ εξαντλημένη από 50 χρόνια φτώχειας. Στο περιβάλλον της εργατικής τάξης στο οποίο μεγάλωσα, οι άνθρωποι έλεγαν συχνά για τα αριστερά κόμματα που τους αγνοούσαν «κανείς δεν μιλάει για εμάς». Δεν έλεγαν «θέλουμε να μιλήσουμε». Έλεγαν «κανείς δεν μιλάει για εμάς».
Άκουσα μετανάστες που γνώρισα να λένε το ίδιο. Πολλοί άνθρωποι που υπέφεραν ΠΟΛΛΑ θέλουν να μιλήσουν οι άλλοι άνθρωποι.
Είναι φαντασίωση των μικροαστών να πιστεύουν ότι όλοι ονειρεύονται να μιλήσουν για τον εαυτό τους, να προσθέσουν αυτόν τον πόνο σε όλες τις άλλες μορφές πόνου που ήδη πέρασαν.
Το πρόβλημα με το πολιτικό πεδίο σήμερα είναι ότι το πολιτικό πεδίο ελέγχεται όλο και περισσότερο από την αστική τάξη και νομίζουν ότι η φαντασίωσή τους για τον κόσμο είναι ο πραγματικός κόσμος.
7.
Αν οι ομοφυλόφιλοι ή τα τρανς άτομα θέλουν να μιλήσουν για τον εαυτό τους, θα πρέπει να μπορούν να το κάνουν. Αν οι άνθρωποι της εργατικής τάξης θέλουν να μιλήσουν για τον εαυτό τους, θα πρέπει να μπορούν να το κάνουν.
Είναι αλήθεια ότι μας έχουν φιμώσει για τόσο πολύ καιρό, ότι μας έχουν καρατομήσει πολλοί. Αλλά αυτό είναι ένα διαφορετικό ζήτημα. Δεν θα πρέπει να εμποδίζει άλλους ανθρώπους να μιλούν. Το να δίνουμε νέα δικαιώματα σε ανθρώπους, όπως η πρόσβαση στην ομιλία, δεν σημαίνει ότι στερούμε από άλλους ανθρώπους αυτό το δικαίωμα.
Αυτό είναι, και πάλι, μια συντηρητική παρόρμηση. Όλοι οι δεξιοί πολιτικοί παίζουν με αυτή την ιδέα: λένε ότι πρέπει να στερήσουμε από κάποιους ανθρώπους τα δικαιώματά τους για να κάνουμε τη ζωή άλλων ανθρώπων καλύτερη. Αυτό είναι ένα ψέμα.
8.
Φυσικά, αν έχετε απορίες, αν έχετε αμφιβολίες, μπορείτε να ρωτήσετε κάποιους ομοφυλόφιλους γύρω σας. Αυτό κάνουμε πάντα όταν εργαζόμαστε. Αυτό είναι η τέχνη. Πρόκειται για μια συλλογική διαδικασία. Αυτό έχει να κάνει με την ανταλλαγή, την προσπάθεια να φτάσουμε στην αλήθεια.
Ακόμα και εγώ, όταν γράφω για έναν γκέι χαρακτήρα, ή οποιονδήποτε άλλο χαρακτήρα, ή για τη μητέρα μου, φοβάμαι μήπως δεν είμαι δίκαιος, μήπως δεν είμαι ακριβής, μήπως είμαι απλοϊκός ή γράφω μια καρικατούρα. Ή ότι χάνω το νόημα. Ρωτάω τους φίλους μου, ξαναδιαβάζουν τη δουλειά μου, μου κάνουν υποδείξεις. Και μερικές φορές, κι ας είμαι γκέι, όταν γράφω για την ομοφυλοφιλία, κάνω λάθη. Επειδή η εμπειρία δεν είναι το παν. Επομένως, θα είναι κάτι παρόμοιο για εσάς να ανεβάσετε ένα έργο με έναν γκέι χαρακτήρα, ακόμη και αν είστε ετεροφυλόφιλος. Θα δουλέψετε. Έτσι είναι η τέχνη. Θα μιλήσετε. Θα κάνετε λάθη. Θα προσπαθήσετε να τα διορθώσετε. Δεν έχει σημασία από πού έρχεστε, δεν έχει σημασία ποια είναι η ταυτότητά σας, δεν έχει σημασία με ποιον κοιμάστε τη νύχτα.
Γιατί για άλλη μια φορά, το μόνο επιτακτικό θέμα είναι τι είσαι διατεθειμένος να πεις − και είμαι σίγουρος ότι είσαι διατεθειμένος να πεις απελευθερωτικά πράγματα.
Γιατί για άλλη μια φορά, κανείς δεν μπορεί να σας πει για ποιο πράγμα να μιλήσετε ή να μη μιλήσετε. Επειδή ζούμε σε έναν κοινό κόσμο και τα πάντα ανήκουν σε όλους.
Ελπίζω αυτές οι λίγες λέξεις να σας δώσουν δύναμη.
Να έχετε μια όμορφη μέρα.
