» Έτυχε να βρίσκομαι το 1987 στο Παρίσι για σπουδές, και μια βραδιά (και μια από τις σπάνιες φορές που χάζευα τη βαρετή γαλλική τηλεόραση) είδα το τρομερό πρόσωπό της στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων να στέκεται παγωμένο, με μια αδιόρατη έκφραση πόνου να ξεφεύγει από τα βαθυγάλανα μάτια της: «Όχι, δεν έχω AIDS, όχι δεν έχω πεθάνει, σταματήστε να με ενοχλείτε», ήταν το ρεζουμέ της έκτακτης τηλεοπτικής της εμφάνισης, σοκαριστική δήλωση πολύ πριν τις παχιές αγελάδες των παπαράτσι και των αποκαλυπτικών εκπομπών. Ο αστικός μύθος ότι η Ατζανί ήταν νεκρή από τη μάστιγα εξαπλώθηκε σαν αστραπιαία φήμη και η ίδια, αφού αρχικά σήκωσε τους ώμους της σαν τη βαριεστημένη ηρωίδα του Subway («vous me faites chier»), πληγώθηκε και αναγκάστηκε να απαντήσει διά της παρουσίας της για να σταματήσει η φάρσα και να ησυχάσουν οι συγγενείς της. Με γοήτευσαν απόλυτα η ψυχραιμία, η ομορφιά και η άδηλη απόγνωσλη της μπροστά στο κακό, και στο φακό. Παρακολούθησα μετά μανίας την καριέρα της, σε ενεστώτα χρόνο και αναδρομικά.
»Ανακάλυψα τη μαγεμένη, φευγάτη κόρη του Ουγκό στην ταινία του Τριφό L'Histoire d' Adele H. Το εφηβικό μπρίο της στο Gifle, με μπαμπά τον Λίνο Βεντούρα. Τον κουλ σνομπισμό της στο Subway και κυρίως την ιδιοφυή της μανία ως Καμίγ Κλοντέλ, σύζυγο του Ροντέν στο μικρό έπος του Μπρυνό Νυιτέν, όπου έσβησε τον Ντεπαρντιέ. Κάποια μικρά της έργα, το ασήμαντο αλλά στυλάτο ασματάκι της μόδας Pull Marine που της έγραψε ο Γκενσμπούρ και σκηνοθέτησε (το βιντεοκλίπ) ο Μπεσόν. Φυσικά, υπάρχει η τεράστια ερμηνεία της στο Possession του Ζουλάφσκι και ο Νοσφεράτου του Χέρτσογκ - αυτά τα είχα δει μικρότερος και είχα ψάξει την καταγωγή αυτού του εξωτικού προσώπου: μπαμπάς Αλγερινός, μαμά Γερμανίδα, εναλλαγή ζεστασιάς και εκρηκτικού ταμπεραμέντου. Ακόμη και στο αποτυχημένο Ιστάρ της Ιλέιν Μέι, μια από τις αγαπημένες μου κακές ταινίες, κάτι έλεγε, κάπως έλαμπε, σε ένα μεγάλο πέρασμα, παρά έναν ολοκληρωμένο ρόλο. Δεν είχα και πολλά να δω ή να θαυμάσω έκτοτε. Τελευταία αναλαμπή, η μπαρόκ Βασίλισσα Μαργκό του Σερό, όπου ο θρύλος λέει πως η Κατρίν Ντενέβ, άσπονδη συνοδοιπόρος της στην κορυφή του γαλλικού σινεμά, έδωσε το βραβείο ερμηνείας του Φεστιβάλ Καννών στη συμπρωταγωνίστριά της στην ταινία, την άναυδη από έκπληξη Βίρνα Λίζι, για να την εκδικηθεί με τον πιο στρυφνό τρόπο. Για δικούς της λόγους, η Ατζανί έχασε το ενδιαφέρον της για τις ταινίες. Το έριξε στην οικογενειακή ζωή - και τι ζωή! Τα είχε με τον Ζουλάφσκι, έκανε ένα παιδί με τον εραστή της Νυιτέν, τα έφτιαξε και τα χάλασε με τον Γουόρεν Μπίτι (αυτό δεν είναι και κατόρθωμα), ερωτεύθηκε πικρά τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις και εκείνος τη χώρισε μέσω φαξ ενώ ήταν έγκυος στο γιο τους και μετά έκανε δεσμό με τον Ζαν Μισέλ Ζαρ στα '90s και τα κατάφερε να γίνει τελείως ρεζίλι, μιας και δημοσιοποίησε την απιστία του με μια εκτεταμένα κακιασμένη συνέντευξη στο «Paris Match». Ώρα για ξεκατίνιασμα.
»Ακόμη και απούσα, η Ατζανί ξαναχτυπούσε όποτε αισθανόταν ότι έχανε τελείως την επαφή με τον κόσμο και τάραζε τα νερά. Όχι τα διεθνή, όπως με το αποτυχημένο ριμέικ του Diabolique, αλλά τα γαλλικά. Και τώρα, η Μέρα της Φούστας, μια ταινία που μοιάζει πολύ με το Ανάμεσα στους Τοίχους (άντε και το Dangerous Minds με τη Φάιφερ) αλλά δεν φτάνει ούτε στο δαχτυλάκι της λεπτότητας και του ταλέντου της δημιουργίας του Καντέ. Διότι η Ατζανί, ως καθηγήτρια δημόσιου λυκείου με το όνομα Σόνια Μπερζεράκ, εξαπολύει μια υστερική καταγγελία εναντίον της βίας, της προκατάληψης και του σεξισμού (εξού και η φούστα που επιμένει να φοράει, παρά τις αντίθετες εντολές ομογενοποίησης από τη διεύθυνση), σε ένα σενάριο που από τη γυναικεία και την κοινωνική σκοπιά την αγγίζει προσωπικά. Η Μπερζεράκ έχει αλγερινή καταγωγή και βαράει μπιέλα όταν οι μαθητές της αρνούνται να σεβαστούν και να υπακούσουν και μάλιστα κουβαλάνε όπλα στην τάξη. Αρπάζει λοιπόν το περίστροφο ενός νέου νταή και τους κρατάει όμηρους, απαντώντας με όρους της Παλαιάς Διαθήκης στον εκφοβισμό. Το απίστευτα εκνευριστικό στην περίπτωση της Ιζαμπέλ Ατζανί στην ταινία, η οποία επανεμφανίζεται μετά από 5 χρόνια απουσίας από την οθόνη, είναι ο τρόπος που ελέγχει την εικόνα της. Βάζει τον σκηνοθέτη Λιλενφέλντ να τη φωτογραφίζει με μαλακά φίλτρα και να την καδράρει με κολακευτικά πλάνα για να κρύβει το πρήξιμό της σε βαθμό που αποσπά την προσοχή, κινείται παράλληλα με μαύρο φόντο από τη μέση και κάτω, για να εστιάζει ο θεατής στο μπούστο και το πρόσωπο, εκφράζεται υπερβολικά σε κοντινά, και καταρρέει φωτογενώς σε σκηνές camp δραματικότητας. Είναι μια γκραν γκινιόλ ερμηνεία, μια παραληρηματική σκιά της τρέλας που ξέρει να ξεχύνει μοναδικά, ένα παρατραβηγμένο θέατρο εντυπώσεων και κηρύγματος για ένα θέμα που τη συγκινεί και για το οποίο επιλέγει μια σειρά κακοτεχνιών ώστε να το γνωστοποιήσει.
»Κοινώς, το έχει χάσει. Απογοητευτικό μαρτύριο για έναν φαν της, μηδενικό αποτέλεσμα για το κοινό που έχει χάσει την επαφή μαζί της. Πενήντα τεσσάρων ετών πλέον, η Ατζανί είναι ένας ζωντανός θρύλος με σπουδαίες διακρίσεις και μεγάλες ερμηνείες - και δεν υπολογίζω τις δουλειές της στο θέατρο, όταν πέρασε σαν σίφουνας, ανήλικη ακόμη, από την Comedie Francaise, που αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει πρόωρα γιατί επιχείρησε, σαν το δικό μας αυστηρό Θέατρο Τέχνης, να ανακόψει της καλλιτεχνικές της ανησυχίες. Ανάμεσα στο μεγάλωμα των παιδιών της και την παλιά της αγάπη, το μεγάλο της ταλέντο έχει λαχταρήσει. Έφυγε τρέχοντας, μαζί με το ένστικτο μιας έξυπνης γυναίκας για σοβαρή συστοίχιση της ιδέας που έχει για τον εαυτό της με την εντύπωση που προκαλεί, από τη στιγμή που εξακολουθεί να εκτίθεται, έστω και αποσπασματικά.
σχόλια