1.
Καλοκρυμμένο μυστικό. Είχαν πει για τον Raymond Carver ότι ήταν το πιο καλοκρυμμένο μυστικό της αμερικανικής λογοτεχνίας. Το ίδιο μπορείς να πεις για τον Γιώργο Β. Μακρή και τον Ανδρέα Καμπά: τα πιο καλοκρυμμένα μυστικά της ελληνικής λογοτεχνίας. Δύο μορφές που ανοίχτηκαν στο πέλαγος του θρύλου, περισσότερο ο Μακρής, ιδίως λόγω της αναρχικής/υπαρξιστικής στάσης του, και, βέβαια, της αυτοκτονίας του, και λιγότερο ο Ανδρέας Καμπάς, λόγω της τελειοθηρίας και της ποιητικής νωχέλειάς του, καθώς και λόγω της επισκίασής του από τους συγκαιρινούς του, και φίλους του, ανάμεσα στους οποίους ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Ανδρέας Εμπειρίκος, και ο Νάνος Βαλαωρίτης. Να, όμως, που τώρα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα ένας πολύτιμος τόμος, επιμελημένος από τον έξοχο Χρήστο Δανιήλ, με τον τίτλο-σιδηρόδρομο Ο μαθητευόμενος εφοπλιστής και παλαίμαχος intellectuel και πολλά υποσχόμενος ποιητής, ανθυπολοχαγός εν εφεδρεία, πολεμιστής Κρήτης και πάντα δικός σου φίλος ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΜΠΑΣ (1919-1965). Είμαι σίγουρος ότι ο τόμος αυτός θα λειτουργήσει όπως είχε λειτουργήσει ο τόμος Γραπτά του Γιώργου Β. Μακρή (εκδ. Εστία) που είχε επιμεληθεί ο αείμνηστος παίκτης/ρέκτης Ε.Χ. Γονατάς, και είχε αναστατώσει θεσπέσια μια γενιά νέων, σχεδόν πιτσιρικάδων, ποιητών. Σπεύδω να απαγγείλω δυνατά το νεανικό ποίημα «Περιμέναμε...», το πρώτο που δημοσίευσε ο Καμπάς: «Περιμέναμε στο Σύνταγμα το βράδυ / ανάμεσα στις αδειανές καρέκλες και στο σβηστό το φως / περιμέναμε τις αγάπες./ Όμως οι αγάπες δεν ήρθανε/ γιατί δεν μπορούσανε να μας δώσουν τ' αληθινό./ Περιμέναμε μες στο βρωμόσπιτο / αγκαλιά με τις γυναίκες μιας βραδιάς / περιμέναμε την ηδονή / όμως ηδονή δεν ήρθε / γιατί δεν μπορούσε να μας δώσει τ' αληθινό./ Περιμέναμε πάνω στις βουνοκορφές / ανάμεσα στα κεραυνωμένα δέντρα / περιμέναμε κάτι από τη φύση / όμως αυτό το κάτι δεν ήρθε / γιατί δεν μπορούσε να μας δώσει τ' αληθινό/ Περιμέναμε με τους σοφούς / Μέσα στ' αργαστήρια σκυμμένοι στις μελέτες / περιμέναμε τη γνώση / όμως η γνώση δεν ήρθε / γιατί δεν μπορούσε να μας δώσει τ' αληθινό./ Περιμέναμε με τις παρέες πάνω απ' τα βουβά ποτήρια./ Περιμέναμε το μεγάλο το ωραίο το ιδανικό./ Περιμέναμε, μα τίποτα δεν ήρθε / τίποτα δεν μπορούσε να 'ρθει.../ Και συρθήκαμε αργά στο σπίτι / γι' άλλη μια βραδιά».
2.
Περιπετειώδης βίος. Η ζωή του Ανδρέα Καμπά είναι μια τεθλασμένη τζαζ, γεμάτη έρωτες, πάθη, ταξίδια, ένταση, ρεμβασμό, ποίηση. Στον πατέρα του, τον Παναγιώτη, και στον θείο του, τον Άγγελο, οφείλουμε την παραγωγή ποικιλιών κρασιού όπως η Μαντίνεια, καθώς και του «σαββατιανού», του πρώτου ελληνικού κρασιού παλαίωσης. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν συμμαθητής του στο Αμερικανικό Κολέγιο και απευθύνθηκε γραπτώς στον Καμπά με την προμεταμοντέρνα προσφώνηση «Γεια σου, φιλάρα»! Ο Οδυσσέας Ελύτης στους Προσανατολισμούς (1943) ένα μόνον ποίημα αφιερώνει, την «Πορτοκαλένια», και το αφιερώνει στον Ανδρέα Καμπά. Λαμβάνει μέρος στη Μάχη της Κρήτης, συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς, υφίσταται σωματικά και ψυχικά βασανιστήρια, ανάμεσα στα οποία και το οδυνηρότερο όλων, η εικονική εκτέλεση. Δημοσιεύει ποιήματα που αμέσως εξάπτουν το ενδιαφέρον των πιο ανήσυχων διανοούμενων και ποιητών. Ο Αντώνης Καραντώνης τον εγκωμιάζει. Συνάπτει σχέσεις με δυναμικές γυναίκες όπως η Ναταλία Μελά, η Μάτση Χατζηλαζάρου, η Μαργαρίτα Λυμπεράκη και, ενδεχομένως, η Σιμόν ντε Μποβουάρ. Ταξιδεύει με το θρυλικό οπλιταγωγό Ματαρόα για το Παρίσι, όπου συναντά προσωπικότητες όπως ο ιδρυτής του ντανταϊσμού Τριστάν Τζαρά. Παίρνει συνέντευξη από τον Ζαν-Πολ Σαρτρ και γράφει για τους υπαρξιστές, τους οποίους αποκαλεί «υποστασιακούς». Μεταβαίνει στο Λονδίνο. Γράφει. Δημοσιεύει, όμως, σπανίως. Μόνο μετά τον θάνατό του θα τυπωθεί ολοκληρωμένη ποιητική του συλλογή με τίτλο Δέκα Ποιήματα από τις εκδόσεις Ίκαρος. Σχεδιάζει ένα πεζογράφημα με ήρωα τον Θανάση Πέλλο, που είναι βασισμένος στον ίδιο τον Καμπά, και με κεντρικό άξονα την περιπέτεια της ζωής. Παντρεύεται μια Αγγλίδα, ονόματι Σήλα-Μάργκαρετ. Όλος του ο βίος μοιάζει να αντηχεί το ποίημα του Γιώργου Μακρή «Δαπανήθηκα στις λόχμες»: «Δαπανήθηκα στις λόχμες / μες στην επιθυμία να μυρίσω δυνατά / έτσι που να ξεκαθαριστεί το αμάρτημα./ Έσπειρα πράσινα γυαλιά στους τάφους του χόρτου / και θέρισα ολοχρονίς θέρισα / ματιές από μάτια μισούς ήχους στον αγέρα / λαχανικά της λησμονιάς στο αναψυκτήριο / ένα παλιό εικόνισμα τους ναπολεοντείους πολέμους / και την αγάπη μου αγάπη μου του πυρετού / στην καρδιά μου στο ξενοδοχείο στο φως στο χιόνι στον πλυμένο μου σταυρό./ Τράλαριαλό τουλίτ λο./ Πότε θα μαζέψω τον εαυτό μου κομματάκι-κομματάκι;/ Ποτέ δεν θα μαζέψω τον εαυτό μου κομματάκι-κομματάκι».
3.
Μέθα και σπάσ' τα. Δύο ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 1965, ο Ανδρέας Καμπάς θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο Μόντε Κάρλο, όπου εργάζεται για τον Ωνάση. Επεξεργαζόταν, εκείνη την εποχή, πεζογραφήματα και θεατρικά έργα. Γράφει: «Η περιπέτεια, η περιπέτεια, η περιπέτεια, σαν και του κοζάκου, πώς θα παρομοιάσω τη ζωή μου με περιπέτεια; Και να 'χει και μεθύσια και να 'χει και γυναίκες, και να 'χει και αμαρτία, και να 'χει και μεγαλείο και θέαση». Γράφει: «Η ζωή να είναι περιπέτεια, βέβαια και η φαντασία να προστεθεί και να μπει και να γίνουν όλα μαλλιά κουβάρια». Γράφει: «Μέθα και σπάσ' τα. Μη βάνεις τίποτα σε pedestal. Μην κάνεις ίνδαλμα, τα ινδάλματα πέφτουν και σπάνε, και σπας και συ μαζί των».
Info
Ανδρέας Καμπάς
Ποιήματα και Πεζά
Εκδόσεις Άγρα
Σελίδες: 320
σχόλια