Στην ομιλία του Ντάνιελ Μέντελσον

Στην ομιλία του Ντάνιελ Μέντελσον Facebook Twitter
1

Στην ομιλία του Ντάνιελ Μέντελσον Facebook Twitter

 

Τέλεια κοστουμαρισμένος, απόλυτη αυτοπεποίθηση, παγωμένο βλέμμα. Ο Ντάνιελ Μέντελσον, ο πιο πρόσφατος μεταφραστής του Κ.Π. Καβάφη στα αγγλικά, γνωστός στην Ελλάδα για το βιβλίο του Χαμένοι, σε ανοιχτή συζήτηση περί Καβάφη στην κεντρική σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών. Συνομιλητής του ο  Δημήτρης Παπανικολάου.

Η συζήτηση διεξάγεται στα αγγλικά, με παράλληλη μετάφραση στα ελληνικά μέσω ακουστικών. Ο Μέντελσον, Αμερικανοεβραίος κλασικιστής, ξεκινάει την αφήγησή του για το πώς «ανακάλυψε» τον Καβάφη με μια γοητευτική ιστορία. Φοιτητής ακόμα, ταξίδεψε στην Ελλάδα ένα καλοκαίρι για να κάνει ένα summer school στην Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή και καθημερινά ξυπνούσε ξημερώματα ώστε να ακολουθήσει τους υπόλοιπους συναδέλφους του σε ανασκαφές στις Μυκήνες. Με τα πολλά, κατάλαβε πολύ σύντομα ότι έπληττε θανάσιμα κι ότι δεν τον ενδιέφερε καθόλου η αρχαιολογία. Σε μια στάση του λεωφορείου που τους πήγαινε στην ανασκαφή, «για να δούμε τον εκατοστό μυκηναϊκό τάφο», σταματήσανε κάπου για «πιπί». Εκεί ζήτησε με τα πενιχρά του ελληνικά από ένα μικρό μπακάλικο-καφενείο να αγοράσει κάτι για διάβασμα. Το μόνο που είχε να του δώσει ο καφετζής ήταν μια παλιά, ξεφτισμένη έκδοση ποιημάτων του Καβάφη. «Ο Καβάφης μού έσωσε το μυαλό εκείνο το καλοκαίρι» αναπολεί σήμερα ο διάσημος πια καβαφιστής. «Όλοι οι φοιτητές που επιλέγουμε κλασικές σπουδές μαγνητιζόμαστε από τα γυμνά αγάλματα και τις πονηρές ιστορίες για τους θεούς των Ελλήνων» λέει με χιουμοριστική διάθεση.

Λίγο αργότερα, ο σπουδαίος ελληνολάτρης καθηγητής του των νέων ελληνικών στο Πρίνστον, Ρίτσαρντ Μπέρτζι, τους έβαζε να αποστηθίσουν ποιήματα του Καβάφη. Εκεί κόλλησε οριστικά με τον ποιητή. Ερώτηση: «Έχει σημασία, τελικά, ότι τον ενδιαφέρει τόσο πολύ ο Καβάφης, επειδή είναι ο ίδιος ανοιχτά γκέι;». Στραβομουτσουνιάζει. «Αυτό είναι που με ενοχλεί με τους γκέι φίλους μου στη Νέα Υόρκη. Αρνούνται να δουν τα υπόλοιπα ποιήματά του, όπως οι ιστορικοί έλκονται μόνο από τα ιστορικά του ποιήματα, ενώ ουσιαστικά το ένα δεν ξεχωρίζει από το άλλο». «Ποιο ήταν το μεγαλύτερό σας πρόβλημα στην απόδοση των ποιημάτων στα αγγλικά;» ρωτάει ο Παπανικολάου. «Η καθαρεύουσα. Δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στα αγγλικά». «Και γιατί μεταφράσατε και τα “ατελή” του ποιήματα;». «Μα, γιατί μετά από εκατό χρόνια το σώμα του έργου ενός ποιητή ανήκει στους αναγνώστες του».

Μιάμιση ώρα διήρκησε η συζήτηση ανάμεσα στους δύο ακαδημαϊκούς και μετά ήρθε η ώρα του κοινού να θέσει ερωτήσεις. Ακούστηκε ουκ ολίγες φορές ο χαρακτηρισμός «διανοούμενος», σε σημείο που νόμιζες ότι λίγο τον ειρωνεύονται. «Ο Μαλάνος λέει ότι ολόκληρη η ποίηση του Καβάφη επικεντρώνεται στην ομοφυλοφιλία του. Τι λέτε;» σχολιάζει κάποιος ακροατής. «Όπως σε όλους, η προσωπικότητά μας δεν μπορεί να διαχωριστεί από το έργο μας. Αλλά είναι κρίμα να επιμένουμε σε μία μόνο πλευρά μας. Είμαστε το ένα, αλλά είμαστε και το άλλο». «Επηρεαστήκατε από τον Καβάφη όταν γράφατε για τους χαμένους από το Ολοκαύτωμα συγγενείς σας;» ρωτάει μια άλλη κυρία. «Μου πήρε 12 χρόνια να ολοκληρώσω τη μετάφραση του συνόλου των ποιημάτων του Καβάφη. Κατά τη διάρκειά της, έγραψα και τους Χαμένους. Αναπόδραστα με επηρέασε ο Καβάφης, που έτσι κι αλλιώς ενδιαφέρεται για τους losers της Ιστορίας». «Τι έχετε να πείτε για όλα όσα του καταλογίζουν; Ότι δεν είναι και τόσο σπουδαίος ποιητής τελικά, ότι έχει κι αυτός τις αδυναμίες του και τα τρωτά του στοιχεία;» λέει ένας άλλος, ενδεχομένως θέλοντας να του βάλει τρικλοποδιά ή να επιβεβαιώσει τις όποιες αντιρρήσεις έχουν ειπωθεί κατά καιρούς. «Μα, δεν είμαι ούτε ατζέντης του, ούτε θα πάρω ποσοστά από το έργο του. Εμένα μου πηγαίνει. Με “διάλεξε” ο Καβάφης, όπως και τόσους άλλους έξυπνους ανθρώπους στους οποίους κάτι έχει να πει» απαντάει και πέφτει χειροκρότημα και πολύ γέλιο. «Πώς συνδυάζετε τις κλασικές σπουδές, τον Καβάφη και την αρθρογραφία σας που έχει να κάνει με θέματα ποπ κουλτούρας, όπως η ταινία Troy ή η τηλεοπτική σειρά “Game of Τhrones”;» ρωτάει μία δημοσιογράφος που συγχρόνως κρατάει σημειώσεις.

Ο Ντάνιελ Μέντελσον είναι όντως ένας «διανοούμενος»-celebrity του Μανχάταν και συχνά δημοσιεύει δοκίμια λογοτεχνικά αλλά και κριτική για θέματα μαζικής κουλτούρας σε διάφορα σημαντικά περιοδικά της Νέας Υόρκης. «Γράφω για ό,τι με ενδιαφέρει και θα σας έλεγα ότι το κλασικό μου υπόβαθρο με βοηθάει να κατανοώ ακόμα περισσότερο τη σύγχρονη ζωή. Άλλωστε, τι άλλο είναι η ενασχόληση με την αρχαιότητα παρά η ανακάλυψη της ζωής των ανθρώπων άλλων εποχών»… Καταιγισμός ερωτήσεων, αλλά κάποτε έπρεπε να τελειώσει η εκδήλωση.

Ο Παπανικολάου του ζητάει να απαγγείλει ένα ποίημα του Αλεξανδρινού – το αγαπημένο του. Δεν πρόλαβε να τελειώσει την παράκλησή του και ο Μέντελσον έσπευσε να μας διαβεβαιώσει ότι ξέρει ποιο είναι το αγαπημένο του κι ότι θα μας το πει αμέσως. Και ξεκινά να απαγγέλλει από μνήμης σε άπταιστα ελληνικά το «Απ’ τες εννιά». Άκρα του τάφου σιωπή! Το ακροατήριο καθηλώθηκε, άκουγε με κομμένη την ανάσα. Μετά τον τελευταίο στίχο «Πώς πέρασαν τα χρόνια» ακολουθεί κύμα χειροκροτημάτων και πολλοί σηκώνονται όρθιοι βουρκωμένοι. Ο Ντάνιελ Μέντελσον αποχαιρέτησε το κοινό του σαν ένας σταρ που ξέρει να κλείνει μία παράσταση με θριαμβευτικό φινάλε

Βιβλίο
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Βιβλίο / «Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Το πολυβραβευμένο βιβλίο του Patrick Radden Keefe που έγινε μίνι σειρά στο Disney+, εκτός από τη συγκλονιστική ιστορία της Jean McConville που απήχθη και δολοφονήθηκε από τον IRA, φέρνει και ένα παράδειγμα έντασης γραφής και έρευνας που δεν το συναντούμε συχνά.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ
 Δημήτρης Χατζής  (Νίκος Γουλανδρής «491 δελτία για τον Δημήτρη Χατζή»)

Το πίσω ράφι / «Αν δεν γυρίσω, σα συγγραφέας είμαι χαμένος»: Ο Δημήτρης Χατζής μέσα από 491 δελτία

Στο βιβλίο του Νίκου Γουλανδρή, μέσα από έγγραφα, φωτογραφίες και επιστολές καταγράφεται ο κόσμος που θέλησε ν’ αλλάξει ο Χατζής, ως πολίτης, ως πεζογράφος, ως ιδεολόγος.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Βιβλίο / Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Μόλις μία εβδομάδα μετά τις αμερικανικές εκλογές, βιβλία δυστοπικού περιεχομένου και πολιτικής θεωρίας εκτοξεύτηκαν στις πρώτες θέσεις των παγκόσμιων πωλήσεων, αποδεικνύοντας ότι η ανάγνωση παραμένει το ένα και μοναδικό όπλο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μιχάλης Γκανάς: Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

Απώλειες / Μιχάλης Γκανάς (1944-2024): Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

«Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής». Ο σημαντικός Έλληνας ποιητής έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

1 σχόλια
> «Και γιατί μεταφράσατε και τα “ατελή” του ποιήματα;». «Μα, γιατί μετά από εκατό χρόνια το σώμα του έργου ενός ποιητή ανήκει στους αναγνώστες του».Ανήκουν τα «ατελή ποιήματα» ενός τελειομανούς στο «σώμα του έργου του»;