Η τολμηρή, επίμονη ποίηση του Γιάννη Αντιόχου και του Βλαδίμηρου Νικολούζου

Η τολμηρή, επίμονη ποίηση του Γιάννη Αντιόχου και του Βλαδίμηρου Νικολούζου Facebook Twitter
Ο Αντιόχου στο έργο του Διάλυσις κατονομάζει τον Ανδρέα Εμπειρίκο και τον Καρλ Μαρξ, τον Τζιμ Μόρισον και τον Ζακ Ντεριντά, την Έμιλι Ντίκινσον και τον Αρθούρο Ρεμπό. Ο Βλαδίμηρος Νικολούζος στο έργο του Aurora απευθύνεται άμεσα στον Τζακ Κέρουακ και στον Αντονέν Αρτό, στον Γουόλτ Γουίτμαν και στον Άλεν Γκίνσμπεργκ, στον Γκέοργκ Τρακλ και στον Φρειδερίκο Νίτσε.
0

Μελέτη ζωής. Παλιά καλή φράση: η ποίηση δεν γίνεται με ιδέες, γίνεται με λέξεις. Σύμφωνοι. Αλλά οι λέξεις, άραγε, δεν είναι οχήματα ιδεών; Και βέβαια, πάντα προηγούνται οι ιδέες και έπεται η σύνθεση του ποιήματος. Ξέρουμε ότι δίχως ισχυρή φιλοσοφική σκευή είναι δύσκολο, ίσως και ανέφικτο, να γράψεις ποίηση αξιώσεων. Και μάλιστα, εάν εμμένεις στη μεγάλη φόρμα, στη σύνθεση που απλώνεται στις σελίδες και θέλει να σφυροκοπήσει λυτρωτικά τον νου με παρατεταμένα και αρθρωμένα επιφωνήματα. Προηγείται το διάβασμα, το πολύ διάβασμα, το πάρα πολύ διάβασμα, κι ύστερα στρώνεσαι στο γραφείο να γράψεις. Προηγείται μια μελέτη ζωής, η εξοικείωση με όσα μπόρεσαν να γράψουν οι στοχαστές που αγαπάς και σου αλλάζουν, κυριολεκτικώς, τα φώτα. Προηγείται η περιπολία στα μυστικά των δευτερολέπτων που κυλάνε αδυσώπητα, η ιχνηλασία στους δρυμούς της μνημοσύνης, η εξιχνίαση, όσο γίνεται, των αινιγμάτων του Είναι και του Χρόνου, όπως και του Είναι και του Μηδενός, για να θυμηθούμε δύο μείζονα και επιδραστικά πονήματα του 20ού αιώνα. Ο Γιάννης Αντιόχου (Αθήνα, 1969) και ο Βλαδίμηρος Νικολούζος (Κέρκυρα, 1979) παίζουν το στοίχημα της μεγάλης φόρμας και της ποίησης που εξερευνάει το παρελθόν και οραματίζεται το μέλλον, μιας ποίησης που συνομιλεί ανοιχτά με όσους επιλέγουν για προγόνους τους οι ποιητές και απευθύνεται σε αυτούς. Ο Αντιόχου στο έργο του Διάλυσις (εκδ. Ίκαρος) κατονομάζει τον Ανδρέα Εμπειρίκο και τον Καρλ Μαρξ, τον Τζιμ Μόρισον και τον Ζακ Ντεριντά, την Έμιλι Ντίκινσον και τον Αρθούρο Ρεμπό. Ο Βλαδίμηρος Νικολούζος στο έργο του Aurora (εκδ. Μωβ Σκίουρος) απευθύνεται άμεσα στον Τζακ Κέρουακ και στον Αντονέν Αρτό, στον Γουόλτ Γουίτμαν και στον Άλεν Γκίνσμπεργκ, στον Γκέοργκ Τρακλ και στον Φρειδερίκο Νίτσε.

2.

Συλλέγοντας καυστικά χρόνια. Η Διάλυσις αποτελεί το τελευταίο έργο μιας άτυπης τριλογίας του Αντιόχου, μετά τις Εισπνοές (εκδ. Ίκαρος, 2009) και τις Εκπνοές (εκδ. Ίκαρος, 2014), ενώ έχουν προηγηθεί οι συλλογές Ανήλικης νυκτός παρίστιον δέρμα (εκδ. Γαβριηλίδης, 2003), Στη γλώσσα μου (εκδ. Γαβριηλίδης, 2005) και Curriculum Vitae (εκδ. Μελάνι, 2006). Και εδώ τα ποιήματα είναι πολύστιχα και ρυθμικά, μοιάζουν με συγκρατημένα και συγκροτημένα λαχανιάσματα, με κατεπείγουσες ηχογραφήσεις σε ένα μαγνητόφωνο σαν εκείνο που τίμησε ο Σάμιουελ Μπέκετ στην Τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ, ηχογραφήσεις που εν συνεχεία μεταφέρονται στο χαρτί όπου ο ποιητής τις επεξεργάζεται, ξανά και ξανά, προβαίνει σε προσθαφαιρέσεις, επικολλήσεις, αναδιατάξεις. Η φιλοσοφική σκέψη παραμένει επίμονη και σ' αυτό το βιβλίο κατευθύνει το χέρι του Αντιόχου, τον ωθεί στη διαλεκτική παρελθόντος/παρόντος/μέλλοντος, σε μια λελογισμένη εναντίωση στη φθορά και στον θάνατο. «Έλα να κατεβούμε στην κατακόμβη του Τζιμ Μόρρισον», γράφει ο Αντιόχου, «φωτίζοντάς την με τα αναμμένα μας τσιγάρα/ Θα βυζάξουμε τις μούφες/ δοκιμάζοντας σηπτικές ζωές/ συλλέγοντας καυστικά χρόνια/ και σαθρές τρίχες καστανόξανθων μαλλιών/ και την αυγή θα σου απαγγείλω το ποίημα/ γι' αυτόν που ταξιδεύει με οτοστόπ/ σε όλους τους πλανήτες/ ακούγοντας το αντάτζιο του Αλμπινόνι» (Ο βρικόλακας των Παρισίων).

3.

Ακούγοντας την ταχυκαρδία του ήλιου. Ο Βλαδίμηρος Νικολούζος δεν κατεβαίνει άοπλος και απροετοίμαστος στην αντιμαχία με τον χρόνο, τον παραλογισμό και τη διάβρωση. Το σακίδιό του στην οδοιπορία προς το ξέφωτο της λύτρωσης είναι γεμάτο με πολύτιμους τόμους ποίησης και φιλοσοφίας. Και καθώς βαδίζει νιώθει το ενθαρρυντικό χαμόγελο του Αντρέι Ταρκόφσκι να τον συντρέχει. Παρόντα στον οίστρο και στον μόχθο του είναι επίσης τα φαντάσματα των ποιητών που καταπιάστηκαν με τις εκτεταμένες συνθέσεις, όπως ο Χέλντερλιν, ο Καρούζος και ο Τρακλ, αλλά και μουσουργών, στοχαστών, συγγραφέων, κινηματογραφιστών που θέλησαν να αναμείξουν το δηλητήριο με το γέλιο «μέσα στο λυκαυγές του γαλαξία». Γράφει ο Νικολούζος στο εκτενές ποίημα «Mors est mihi Dominus»:

Πεθαίνω, φίλε μου, Νίκο!
Μέσα στις φλέβες του μεσημεριού
ρέοντας σαν το φως
ακούγοντας την ταχυκαρδία του ήλιου,
σαν τον άνθρωπο
που έφερε τη φωτιά
μέσα στο δάσος.
Μια αφρικανική θύελλα
μέσα στην έρημο των αιώνων.
Ένα αγέρωχο χελιδόνι
που κυκλώνει τον αέρα,
σ' ένα ξέγνοιαστο πέταγμα
δίχως γεωμετρία.

Πεθαίνω, φίλε μου, Georg!
Μέσα στα υπαίθρια χειρουργεία,
εκεί που πληγωμένοι
μιλούν με ακατανόητες γλώσσες
το τραγούδι των νεκρών,
εκεί που οι μοναχικοί
σφίγγουν μέσα στα παντελόνια τους
την ελπίδα,
μια γροθιά
φτιαγμένη από σκοινί και θάλασσα.
Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έχει πέσει στα χέρια σας καμπίσιο κόμικ;

Βιβλίο / Έχει πέσει στα χέρια σας καμπίσιο κόμικ;

Όταν υπάρχει θέληση, πείσμα και μεράκι, η περιφέρεια «τα σπάει». Ο Μέλανδρος Γκανάς, «ψυχή» των Εκδόσεων του Κάμπου, μιλά για το σπιρτόζικο εκδοτικό πολυ-εγχείρημα από τη Λάρισα που αγαπά τα κόμικς και ό,τι σχετίζεται με αυτά, με αφορμή την επέτειο των 15 χρόνων τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Λουίς Μπουνιουέλ: Οι κόντρες με τον Νταλί, η αγάπη για τον Λόρκα, η λατρεία για το σινεμά

Βιβλίο / Λουίς Μπουνιουέλ: Οι κόντρες με τον Νταλί, η αγάπη για τον Λόρκα, η λατρεία για το σινεμά

Οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες, ο ερωτικός πόθος που διαπερνούσε κάθε του κίνηση, μια ζωή συνώνυμη με τις μεγάλες αλλαγές του 20ού αιώνα και μια συνταγή για σωστό ντράι Μαρτίνι αποτυπώνονται στην αξεπέραστη αυτοβιογραφία του Λουίς Μπουνιούελ, «Η τελευταία μου πνοή», που κυκλοφορεί σε νέα έκδοση.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Στην Εκκλησία είναι ευπρόσδεκτοι και οι διαζευγμένοι και οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα»

Βιβλίο / «Στην Εκκλησία είναι ευπρόσδεκτοι και οι διαζευγμένοι και οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα»

Στην αυτοβιογραφία του ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια, στους πειρασμούς, στον Αλέξη Τσίπρα, στο ποδόσφαιρο αλλά και στις ταινίες και τα βιβλία που τον καθόρισαν. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Yellowface»: «Κλέφτες» συγγραφείς, τα άπλυτα της εκδοτικής βιομηχανίας και τα προσωπεία στον δρόμο προς τη δόξα

Βιβλίο / Ένα μυθιστόρημα για τα «άπλυτα» και τα μυστικά της εκδοτικής βιομηχανίας

Το «Yellowface» της Ρεμπέκα Κουάνγκ είναι μια καυστική σάτιρα της εποχής μας που, πέρα από τα κακώς κείμενα στην εκδοτική βιομηχανία, σχολιάζει και ασκεί κριτική και σε άλλες όψεις της σύγχρονης ζωής, όπως η cancel culture, οι υπερβολές της πολιτικής ορθότητας, το hate speech στο ίντερνετ, η δολοφονία χαρακτήρων, το πώς κατασκευάζονται και προωθούνται συγκεκριμένα αφηγήματα και φαλκιδεύεται η αλήθεια.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Όταν τα «υποψιασμένα κορμιά» κυριαρχούσαν στους ομοφυλόφιλους έρωτες 

Βιβλίο / Όταν τα «υποψιασμένα κορμιά» κυριαρχούσαν στους ομοφυλόφιλους έρωτες 

Η κυκλοφορία του βιβλίου-ντοκουμέντου «Ανδρικές ομοερωτικές σχέσεις στη μεταπολεμική Ελλάδα» πυροδότησε μια συζήτηση με τον Κώστα Γιαννακόπουλο για έναν «αλλιώτικο» έρωτα, που παρέμενε ισχυρός ακόμα και σε καιρούς όπου κανείς δεν τολμούσε να προφέρει το όνομά του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ποιοι ήταν στ' αλήθεια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες;

Βιβλίο / Ποιοι ήταν στ' αλήθεια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες;

Η πανεπιστημιακός και «celebrity historian» Μαίρη Μπίαρντ αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, αποκαλύπτοντας άγνωστες λεπτομέρειες – όπως ότι ο Νέρωνας, που έχει μείνει στην ιστορία ως πυρομανής και μεγαλομανής, ήταν επίσης ριζοσπάστης φιλότεχνος.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάτρικ Λι Φέρμορ «Η εποχή της δωρεάς»

Το πίσω ράφι / Το «χωριατόπουλο χωρίς χαλινάρι» που εξελίχθηκε σε ρομαντικό ταξιδιωτικό συγγραφέα

Ο Πάτρικ Λι Φέρμορ και το συναρπαστικό χρονικό της νεανικής του περιπλάνησης στην Ευρώπη, πριν αρχίσει να ακούει στο όνομα «Μιχάλης» στην Κρήτη και «Παντελής» στη Μάνη, προτού γίνει ο «ξένος» που διαφήμισε την Ελλάδα όσο ελάχιστοι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
H «Διεθνής» της Alt-right, τα γνωρίσματα, τα μέσα, οι στόχοι και το αποτύπωμά της στην Ελλάδα  

Βιβλίο / H «Διεθνής» της Alt-right, τα μέσα, οι στόχοι και το αποτύπωμά της στην Ελλάδα  

Οι διαστάσεις του αντιεμβολιαστικού αντι-κινήματος, η πολιτικοποίηση της θρησκείας, ο ακροδεξιός κυβερνοχώρος, οι αντιδράσεις απέναντι στη λεγόμενη woke ατζέντα: Μια επίκαιρη συζήτηση με τους συγγραφείς του βιβλίου «Η Εναλλακτική Δεξιά στην Ελλάδα».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Δεν μπορεί να μην υπήρχαν queer επαναστάτες ή αγωνιστές. Πού είναι αυτές οι ιστορίες;»

Βιβλίο / «Δεν μπορεί να μην υπήρχαν queer επαναστάτες ή αγωνιστές. Πού είναι αυτές οι ιστορίες;»

Το βιβλίο της «Εκείνοι που δεν έφυγαν» μπήκε στις λίστες με τα καλύτερα του 2024. Η Αταλάντη Ευριπίδου έγραψε εφτά ιστορίες-χρονικά ανθρώπων στο περιθώριο της Ιστορίας, queer ατόμων, γυναικών και εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, σε μια συλλογή που συνδυάζει τη μαγεία του παραμυθιού και τη λαϊκή παράδοση με τη σύγχρονη ματιά για τον κόσμο.
M. HULOT
Η Σαντορίνη σε βιβλία

Βιβλίο / Η Σαντορίνη των ποιητών, των φωτογράφων, των περιηγητών

Το φημισμένο νησί των Κυκλάδων ανέκαθεν κέντριζε τη συγγραφική φαντασία και κινητοποιούσε την επιστημονική έρευνα με πολλαπλούς τρόπους. Μια συλλογή από τις πιο σημαντικές εκδόσεις για τη Σαντορίνη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Χρήστος Τσιόλκας: «Μπαρακούντα»

Το Πίσω Ράφι / Πώς αναμετριέται κανείς με την αποτυχία και την ντροπή που τον τυλίγει πατόκορφα;

Ο Χρήστος Τσιόλκας, ο συγγραφέας που μεσουράνησε με το «Χαστούκι» δεν σταμάτησε να μας δίνει λογοτεχνία για τα καυτά θέματα της εποχής μας. Και το «Μπαρακούντα» δεν αποτελεί εξαίρεση.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ