Κάποτε, τη δεκαετία του '90, το κέντρο ή μάλλον το υπόκεντρο, αυτό που κατηφορίζει κάτω από την Κεντρική Αγορά, ήταν δικό μου. Βρόμικο, αλαλούμ, φασαριόζικο, απείρως πολύχρωμο, γεμάτο ευκαιρίες, καταιγιστικές εικόνες, πολυεθνικό και πολυαρωματικό, με μια τόση δα αίσθηση επικινδυνότητας, σαν το αλατοπίπερο που δίνει ακόμα περισσότερη νοστιμιά σε μια εξερεύνηση. Μετά, κάτι έγινε και φοβήθηκα, αγρίεψαν λίγο οι διαθέσεις. Το έβγαλα από τη ζωή μου, περιμένοντας εναγωνίως ένα «προσεχώς» – που ήρθε, πάνε τώρα κάνα-δυο χρόνια. Να το αντικαταστήσεις δεν γίνεται. Μπροστά του όλες οι γειτονιές έχουν ένα φλατ, ένα ξενέρωτο, χαμηλή πίεση, ελάχιστη αδρεναλίνη. Να το πω και σε όσους αμφιβάλλουν. Τίποτα κακό δεν πρόκειται να σου συμβεί, εκτός κι αν κατέβεις ανεμίζοντας κανένα πεντακοσάευρο αεράτος σε κοινή θέα. Μπορεί να σε θλίβει λίγο το σκουπιδαριό και κυρίως οι σπασμένες ζωές της πρέζας που κυκλοφορούν σαν μαύροι ίσκιοι, αλλά μπορείς να εστιάσεις στις γουάφες και στις παπάγιες των μανάβικων της Μενάνδρου, να κολυμπήσεις τη μέρα σου μέσα σε εξωτικά αρώματα. Αυτή, εξάλλου, είναι η χαρά τού να ζεις σε μια μητρόπολη, να κοινωνείς τα χρώματα του άλλου, να μη βουλιάζεις στη μονο-πολιτισμική μοναξιά.
Το αραβικό σουβλάκι-μεγαλείο!
Η «Αλεξάνδρεια» είναι λιμάνι. Κάτι σαν σταθμός, πέρασμα, ένας κακός χαμός από κάθε καρυδιάς καρύδι που τη γεμίζει ολημερίς κι ολονυχτίς για το φαγητό της, το οποίο αξίζει τον κόπο. Μπορείς να την αντιμετωπίσεις ως take away, παραγγέλνω-τυλίχτε τα-bye bye, αλλά εγώ θα σου πρότεινα να πιάσεις σκαμπό, με διπλή θέα στη γωνιακή τζαμαρία, και στην ψησταριά. Να χαζέψεις τις εκκεντρικές αφρικανικές κομμώσεις, γαζέλες με τουρμπάνια που αφήνουν ένα άρωμα από λιβάνι στο πέρασμά τους, αραβικές οικογένειες, emo look πακιστανάκια και μοδάτα εβηφοζευγαράκια Ινδών, φουκαριάρηδες μετανάστες και θεοσεβείς Αιγύπτιους με λαμπερό χαμόγελο. Όσο μείνεις, λέξη ελληνική δεν θα ακούσεις. Ταξίδεψε όσο αντέχεις, με το πιο φτηνό εισιτήριο.
Αλάδωτη αραβική πίτα που τυλίγει μαριναρισμένο, άπαχο τρυφερό κρέας ή τραγανά φελάφελ, ολόφρεσκα, ζωντανά λαχανικά, σάλτσα ταχίνι, σάλτσα καυτερή και κόκκινη, τηγανητές πατάτες, εξωτικά γλυκά, διακριτικά μπαχαρικά, στο πλάι πράσινες πιπερίτσες τουρσί, ο λόγος που ήρθες ως εδώ. Σε κάθε μπουκιά μια συγκίνηση, ένα κλάμα. Μέγεθος-γίγας και στο τέλος νιώθεις σαν πούπουλο ελαφρύς, ευχαρίστως θα έβαζες πλώρη για ένα δεύτερο, με μαγειρεμένα, ψιλοκομμένα συκωτάκια αυτήν τη φορά, όπως μόνον οι Άραβες ξέρουν να μαγειρεύουν, με μπαχαρο-γαριφαλάτα αρώματα.
Στην ψησταριά πρωταγωνιστής ο Αχμέντ από την Αίγυπτο, με ένα χαμόγελο σαν ήλιος. Παίζει Ουμ Καλσούμ, στις ψηλές κορόνες του «Enta Oumri» πονάει και βουρκώνει, αν του κάνεις νόημα ότι γουστάρεις θα σου γνέψει ευγενικά, πολλές οικειότητες δεν έχει. Λαμπερή καθαριότητα, σάλτσες καυτερές ή γιαουρτένιες που τις φτιάχνουν μόνοι τους και δίπλα μια μικρή βιτρινούλα με τα μαγειρευτά της ημέρας. Εδώ η Αίγυπτος κάνει τη χάρη στο μούλτι-έθνικ κοινό της γειτονιάς και μαγειρεύει φασόλια, κοτόπουλο μπιριάνι με μπασμάτι, μαγικές τηγανητές μελιτζάνες με ντοματούλα και μυρωδικά, καυτερό κιμά, τα τραγανά και αφράτα στην καρδιά τους φελάφελ, το σις-ταούκ με μαριναρισμένο κοτόπουλο και φρέσκα λαχανικά, το σις-κεμπάπ με τρυφερό μαριναρισμένο αρνίσιο κιμά, τραγανές πακόρες. Όλα μαγειρεμένα από αιγυπτιακό-σπιτικό χέρι, ο σεφ μου θύμισε εκείνους τους παλιούς Αιγυπτιώτες μάγειρες που κάποτε είχαν μεγάλη φήμη στα καλά εστιατόρια της Ελλάδας του '50 και του '60. Αυτούς που σας έχω ξαναπεί ότι τους λατρεύω, γιατί μαγειρεύουν σαν τη γιαγιά μου. Οπότε, το κόνσεπτ που παίζει είναι τρώω επί τόπου το σουβλάκι και παίρνω πακετάκι το μαγειρευτό για το σπίτι. Ούτως ή άλλως, πιο ακριβά θα σου έρθει να το μαγειρέψεις στο σπίτι. Και τώρα, σου ήρθε μια όρεξη για γλυκό. Όπως βγαίνεις, δεξιά, ακριβώς δίπλα.
Αλεξάνδρεια, Μενάνδρου & Σοφοκλέους 54
Stara Sweets, το γλυκό σε ινδοπακιστανική διάλεκτο
Πριν ακόμα περάσεις το κατώφλι του, θα μπεις στον πειρασμό να κλείσεις στην κάμερα του κινητού σου τα αυτοκόλλητα της βιτρίνας. Τις τούρτες-υπερπαραγωγές που έρχονται κατευθείαν από τα Μίκι-Μάους της δεκαετίας του '60, το ίδιο και το παιδάκι που τις διαφημίζει, με την μπριγιαντίνη στο μαλλί, το «καλό παιδί» όπως το ονειρεύτηκε η μεταπολεμική Ελλάδα και, απ' ό,τι φαίνεται, ακόμα το λαχταρά ο κόσμος της Ανατολής.
Οι Ινδοί, οι Πακιστανοί και πολλές χώρες της πέρα εκεί Ανατολής μοιράζονται όχι μόνο έναν τρελό έρωτα για τη ζάχαρη αλλά και τις ίδιες συνταγές, οι οποίες φαίνεται να γνωρίζουν τρελό σουξέ στην άλλη πλευρά του κόσμου, στο Μαρόκο, όπου καλός ζαχαροπλάστης θεωρείται κυρίως ο Ινδός μετρ του gulap jamun, που στο στόμα μεταφράζεται σε έναν μαλακό, αλευρένιο, τηγανητό, σιροπιαστό κεφτέ με ένα διακριτικό άρωμα κάρδαμου που κυκλοφορεί σε όλα τα φωσφοριζέ χρώματα της ζαχαροπλαστικής, σκέτος ή γεμιστός με κρέμα.
Το ινδοπακιστανικό γλυκό αγαπά τον σιμιγδαλένιο χαλβά με κάρδαμο, το γάλα, το σαφράν, το ζαλιστικό χρώμα, τις τούρτες-υπερπαραγωγή του κιτς και πάντα μοσχοβολά γκι, το βούτυρο γάλακτος που μαγειρεύει και όλες τις αλμυρές συνταγές. Πολύ κοντινό σαν γεύση στα δικά μας ραβανί, είναι ένα γλυκό οικείο στη γεύση του Έλληνα και άκρως ευκολοφάγωτο, αφού σχεδόν πάντα κυκλοφορεί σε μπουκίτσες. Κι ενώ στο κέντρο, μαζί με την επέλαση των εδώ Πακιστανών, ανθούν τα ινδικά εστιατόρια, τα γλυκατζίδικα μόλις στήνουν δειλά-δειλά τις πρώτες, άκρως bolly-γουντιανές, βιτρίνες τους.
Ντεκόρ αυθεντικού Πακιστάν, ο ιδιοκτήτης και το παραπαίδι του ευγενέστατοι, πλην όμως το φάσμα της γλώσσας μια σημαντική σκόπελος, αν αρχίσεις να ρωτάς «τι είναι αυτό και πώς το φτιάχνετε;». Διαλέγεις χρώμα –ούτως ή άλλως διαφορά στη γεύση δεν κάνει, μόνο το μάτι αλλάζει εντυπώσεις– και με 7 ευρώ γεμίζεις ένα κουτί για τις πρώτες συστάσεις, να το αξιολογήσεις σπίτι σου. Να δοκιμάσεις gulab jamun σε όλες τις εκδοχές τους, barfi με φιστίκια, ένα γλυκό που φτιάχνεται με ζαχαρούχο γάλα και κάρδαμο, τα πολυαγαπημένα σε όλους τους λαούς της Ανατολής jalebis, μια εκδοχή των churros που τηγανίζεται με χρώμα ή χωρίς σε στρογγυλά σχήματα πριν βουτηχτεί σε πηχτό σιρόπι, και την αλμυρή εκδοχή τους σε μικρά, τραγανά αιθέρια μπισκοτάκια.
Stara Sweets, Μενάνδρου 14, κέντρο, 6940 627111
Πίτα-κεμπάπ, καμία σχέση μεταξύ μορφής και περιεχομένου!
Το «Πίτα-Κεμπάπ» είναι από τις δικές μου οάσεις, εκεί όπου συνήθως πηγαίνω με τον φίλο μου τον Λίο για να φάμε το πιο καθαρό και καθαρόαιμο αραβικό φαγητό. Όσες φορές μού ήρθε να το μάθω και σ' εσάς, όλο έκλεινε, άλλαζε χέρια, αιγυπτιακά, λιβανέζικα, προσφάτως και ιρανικά. Αν πας πρωί, τίποτα δεν σε εντυπωσιάσει, αισθητική ανέμπνευστου φαστφουντάδικου. Αν πας βράδυ, ο ψυχισμός σου θα ταραχτεί από τα νέον φώτα, λες και μπαίνεις για ανάκριση. Να μη σταθείς εκεί αλλά στην απαστράπτουσα καθαριότητα, να βυθίσεις το μάτι σου στις φωτογραφίες του μενού και στα live της βιτρίνας, που θα τα θελήσεις όλα.
Η ιρανική κουζίνα είναι μια βασίλισσα, η πιο σικάτη και φινετσάτη όλης της Ανατολής. Η νέα ιδιοκτησία έχει κρατήσει το λιβανέζικο και τουρλού-τουρλού ανατολίτικο παλιό μενού που το μαγειρεύει με νέα, τρελά κέφια και μεθυστική νοστιμιά. Αλλά αν ρωτήσεις, κάτι σε περσικό ημέρας θα υπάρχει, όπως η θεϊκή ψητή μελιτζάνα με τυρί, σαν ογκρατέν ένα πράγμα.
Αν προσπαθήσω να σε ξεναγήσω στο μενού, θα χαθώ στην τεράστια διαδρομή, οπότε θα σου ανοίξω την όρεξη με τα λιγότερο προφανή, χωρίς να επεκταθώ στα φελάφελ, στα κεμπάπ και στα ντονέρ, αλλά θα σου συστήσω ένθερμα το ντονέρ από μοσχαράκι γάλακτος μέσα σε αραβική πίτα με σαλάτα και πατάτες ή ατύλιχτο με ολόκληρο κρεμμύδι, ντομάτα και πιπεριά στα κάρβουνα. Λαχματζούν, ταμπουλέ, αλοιφή μουχαμάρα με κόκκινες καυτερές πιπεριές και καρύδι ή μουταμπάλ με μελιτζάνες, ταχίνι και γιαούρτι, να τις φας σκέτες ή να τις τυλίξεις με τα υπέροχα, μαριναρισμένα διαφορετικά σις, αρνίσια παϊδάκια, αρνίσιο κεμπάπ ή γύρο κοτόπουλο.
Τραγανά κίμπε με καρύδι, κιμά και πλιγούρι, κρίσπι και ζουμερά φελάφελ, πεϊνιρλί με σπιτική ζύμη – τι να τα κάνεις τα «καλά» εστιατόρια, άμα υπάρχουν τέτοια ντελίβερι! Επιτέλους, η μεταναστευτική φουρνιά, ίσως λίγο χαμηλόφωνα, λίγο περιφερειακά, όπως μπορεί τέλος πάντων, αρχίζει να μας συστήνει την αληθινή της κουζίνα.
Στο τέλος, ονειρεμένο κιουνεφέ με μαστιχωτό τυρί.
Πίτα-Κεμπάπ, Ιουλιανού 81 & Μ. Βόδα, 210 8210990
