Η κυκλοφορία ενός δίσκου των Εν Πλω θα έχει πάντα την αξία που έχει… και αναφέρομαι στην πρόσφατη κυκλοφορία του mini-LP «Οι Νύχτες», που τυπώθηκε μόλις πριν λίγες μέρες από την Labyrinth of Thoughts σε 400 αντίτυπα.
Ένα από τα καλύτερα και πιο «μυστικά» συγκροτήματα, που αγκάλιασαν ποτέ το ροκ στη χώρα, δίχως να απολέσουν την (ελληνική) ταυτότητά τους, οι Εν Πλω του Δήμου Ζαμάνου (1960-1998) και του Ντίνου Σαδίκη έχουν λοιπόν ένα καινούριο mini-άλμπουμ σε κυκλοφορία –ας το πούμε και 12ιντσο EP, που γυρίζει στις 45 στροφές– με παλιές και δυσεύρετες ηχογραφήσεις τους.
Το EP αποτελεί, κατά βάση, επανέκδοση ενός θρυλικού promo του γκρουπ, που είχε τυπωθεί σε ελάχιστα αντίτυπα στις αρχές των nineties (διαχρονικό holy grail για τους απανταχού συλλέκτες) και που τώρα ανανεώνεται μέσω ενός καινούριου mastering. Από μια παλιά συνέντευξη του Ντίνου Σαδίκη στο fanzine «Χωρίς Κανόνα» (#3, 1996), αντιγράφω:
«Τέσσερις μήνες μετά το LP (σ.σ. το ιστορικό μοναδικό long play των Εν Πλω, που τυπώθηκε στην Penguin το 1989) ξαναμπήκαμε στο στούντιο για να δούμε τα κομμάτια με άλλο μάτι. Είχαμε άλλη άνεση, άλλον αέρα. Ο δίσκος πήγαινε ήδη καλά και μόνο τότε είχαμε καταλάβει τι είχαμε κάνει. Δηλαδή κλείναμε ντραμς και κιθάρα σ’ ένα κομμάτι κι αυτό ‘στεκόταν’. Ο δίσκος εκείνος νομίζω ότι ‘σηκώνει’ πολλά remix. Τέτοια remix κάναμε σ’ αυτό το άτιτλο EP, το οποίο είχε κι ένα νέο κομμάτι. Αυτό το EP βγήκε σε οκτώ ή δέκα αντίτυπα, ξέρεις, τα δοκιμαστικά. Τα μοιραστήκαμε μεταξύ μας. Το νέο κομμάτι είχε περισσέψει ως ιδέα από το LP, το δουλέψαμε λίγο αργότερα κι έτσι το γράψαμε στο EP. Προσωπικά προτιμώ τις αρχικές εκτελέσεις του LP, εκτός από το ‘Χωρίς κανόνα’ που προτιμώ του EP με τις κιθάρες πιο πάνω και αλλαγμένο το χορωδιακό».
Ένα από τα καλύτερα και πιο «μυστικά» συγκροτήματα, που αγκάλιασαν ποτέ το ροκ στη χώρα, δίχως να απολέσουν την (ελληνική) ταυτότητά τους, οι Εν Πλω του Δήμου Ζαμάνου και του Ντίνου Σαδίκη έχουν ένα καινούριο mini-άλμπουμ σε κυκλοφορία με παλιές και δυσεύρετες ηχογραφήσεις τους.
Εκείνο το promo EP του 1991 περιείχε έξι κομμάτια (η πληροφορία από το rate your music). Τα «Χωρίς κανόνα» (νέο remix), «Χτες βράδυ» (νέο remix), «Παγωμένο» (νέο remix), «Φίλοι» (νέο remix), «4:36» και «Κέρδισες χρόνο».
Απ’ αυτά γνωστό ήταν μόνο το «4:36», αφού ως… «4:21» είχε ακουστεί στη συλλογή της FM Records «ACT UP… Εν Τούτω Νίκα», που είχε κυκλοφορήσει περί τα μέσα των 90s (στο δίσκο δεν αναγράφεται χρονιά), ενώ στην τωρινή επανέκδοση τήςLabyrinth of Thoughts έχει νέα ονομασία («Οι νύχτες»), ο οποία δίνει και τον τίτλο στο mini-LP.
Το «Κέρδισες χρόνο», από την άλλη, δεν ήταν κάτι ολοκληρωμένο (μια στροφή μ’ αυτή τη φράση, όπως αναφέρεται στο rate your music) και δεν περιέχεται (και σωστά, εδώ που τα λέμε) στην επανακυκλοφορία.
Έτσι, τα υπόλοιπα «γεμάτα» 5 tracks είναι εκείνα που ξανακούγονται τώρα με νέο mastering, κλεισμένα σ’ ένα ωραίο «νυχτερινό» cover.
Το «Χωρίς κανόνα» είναι συγκλονιστικό – από τα μετρημένα στα δάχτυλα τραγούδια του ελληνικού ροκ, για τα οποία έχει νόημα η λέξη. Τo remix είναι φοβερό και ανεβάζει το track στα ύψη. Η φωνή του Σαδίκη είναι πιο αποφασιστική, τα backing vocals προσθέτουν σε «χάσιμο», τα τύμπανα του Κώστα Καλογήρου ακούγονται κάπως «πίσω» και πιο υπόκωφα, οι φλογέρες και τα δοξάρια του Ζαμάνου, δημιουργούν ένα απολλώνιο στρώμα, που σε στέλνει. Εν πάση περιπτώσει, όπως και ν’ ακούσεις αυτούς τους στίχους του Στέφανου Κανελλή δεν γίνεται να μην αλλάξεις χρώμα…
Είμαι ένα πλάτωμα, μια βάση για πυραύλους
είμαι ένας πύραυλος που έκαψε τη βάση
κι αυτή η θλίψη μου δεν θα σβηστεί στ’ αστέρια
γι’ αυτό θλιμμένο βλέπετε πάντα εμένα.
Κι έτσι όπως νοιώθω να σε σέρνω και να σέρνομαι
κι όταν γουστάρεις να πετάμε και να φεύγουμε
θα τον μπερδέψουμε για πάντα το χειμώνα
χωρίς κανόνα
Οι «Νύχτες» είναι ένα βαρύ τελετουργικό κομμάτι, στο πνεύμα των… Savage Republic. Ακούγονται σφοδρές κιθάρες, μπάσο και ντραμς (όλα από τον Ζαμάνο) και βεβαίως η φωνή, οι δοξαριές και τα εφφέ του Σαδίκη. Το τραγούδι είναι εντελώς προχωρημένο στον μελωδικό/αρμονικό τομέα. Οι Εν Πλω έχουν αποκαταστήσει εντός τους, στον υψηλότερο βαθμό, τη σημασία των ακουσμάτων τής καθ’ ημάς Ανατολής, τα δημοτικά χρώματα, τους ήχους από την άλλη μεριά του Αιγαίου και πάνω σ’ αυτά τα αρχέτυπα μοτίβα, χτίζουν ένα δικό τους σημερινό track που διαλύει το σύμπαν. Όσο πιο δυνατά, τόσο πιο αποδοτικά!
Τα τρία ριμίξ της δεύτερης πλευράς έχουν κι αυτά τα (υψηλό) νόημά τους.
Χτες βράδυ ταξίδεψα στο τραχύ λαρύγγι του χρόνου
περπάτησα τις κίτρινες ζάρες του μυαλού μου
κι ήταν όμορφα
κι ήταν τόσο όμορφα(…)
Στο «Χτες βράδυ» οι Εν Πλω κάνουν περισσότερο εμφανείς τις δημοτικές αναφορές τους. Το κλαρίνο του Ζαμάνου έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, οι φωνή του Σαδίκη ακούγεται σχεδόν μόνη της, οι κιθάρες έχουν… εξαφανιστεί, ενώ τα δοξάρια δίνουν και παίρνουν. Φοβερή εκτέλεση, τελείως διαφορετική από εκείνη του επίσημου LP, που για μένα στέκεται στο ίδιο επίπεδο. Ίσως χάνει κάπως σε δραματικότητα, κερδίζει όμως σε συνολικό καλλιτεχνικό δόσιμο.
Σαν άδεια γραφομηχανή χτυπάω τη ζωή μου, μουντά είναι τα γράμματα, μελάνι χαλασμένο, φιγούρα και κουνήματα μπουκάλι τρυπημένο(…)
Το «Παγωμένο» ήταν το lead track του άλμπουμ. Εδώ είναι αλλαγμένο φυσικά. Προτιμώ αυτή την εκδοχή. Βγάζει ανομολόγητη δύναμη, με το… ποδοβολητό των τυμπάνων, με τις κιθάρες να στριγγλίζουν στο βάθος, και με τα φωνητικά, καθαρά ή πειραγμένα, να μπαίνουν «μπροστά» και ν’ ακούγονται ξεκάθαρα. Εκείνο που φαίνεται, εδώ, είναι πως οι Εν Πλω έχουν μάθει το στούντιο, ξέρουν τις δυνατότητές του πια… και αυτό τους παρέχει την άνεση να «ζωγραφίσουν» στην κονσόλα. Το κομμάτι από ένα σημείο και μετά «χάνεται», τελείως, μέσα σ’ έναν ορυμαγδό φωνητικών, τυμπάνων και κιθαρισμών, δείχνοντας πως το συγκρότημα μέσα σε λίγους μόνο μήνες (από την ηχογράφηση του παρθενικού άλμπουμ του) είχε πάει αλλού. Το ότι αμέσως μετά τα βρόντηξαν, είναι κάτι που κανένας δεν θα μπορέσει, ποτέ, να αποδεχτεί…
Πού να είναι εκείνοι οι φίλοι
πού να είναι για πάντα χαμένοι
πού να είναι εκείνοι οι φίλοι
γυρνούσαμε τότε τα βράδια μαζί
πώς με τσιτώνει αυτή η στιγμή
Να πω πως «Οι φίλοι» –για όσους θυμούνται το track από το LP, αλλά κυρίως για εκείνους που δεν το θυμούνται ή δεν το γνωρίζουν– είναι ένα ελεγειακό τραγούδι, που κλείνει μ’ έναν γοερό, σπαραχτικό τρόπο. Στο ριμίξ, δεν βγάζει αυτό τον πόνο – κι εδώ θα συμφωνήσω μ’ εκείνη την παλιά γνώμη του Σαδίκη… προτιμώ την εκτέλεση του long play. Παρά ταύτα, και αυτό, έτσι όπως ακούγεται στις «Νύχτες», έχει τα «πέντε αστέρια» στο τσεπάκι του.
Το έγραψα και πριν. Η μπάντα βρίσκεται στα πολύ επάνω της. Δεν είναι πλέον το σχήμα, που μαζεύτηκε κάποια στιγμή από τη γειτονιά ή από τα κλαμπ, και που μπήκε, άνευ πείρας, μέσα σ’ ένα στούντιο για να «γράψει». Το «ψάξιμο», που επιχειρείται και στους «Φίλους» είναι μοναδικό. Τα λόγια και οι φωνές (το μεγάλο ατού των Εν Πλω) είναι μπροστά οδηγώντας το track, με το κλαρίνο, πεντακάθαρο, να παίζει μια σαν-δημοτική μελωδία και με το μπάσο-ντραμς να καταλαμβάνει το σωστό χώρο. Όλα είναι μετρημένα και στην εντέλεια τοποθετημένα. Εκείνο που δεν υπάρχει, στο συγκεκριμένο ριμίξ, είναι η «αγωνία» και ο «οδυρμός» της πρώτης εκδοχής… και τούτο είναι κατανοητό, επειδή ορισμένα αισθήματα, κάποιες λεπτές αποχρώσεις, δεν είναι δυνατόν να επαναλαμβάνονται κάθε φορά … έτσι όπως την πρώτη φορά.
Και λοιπόν τι; Tα «νέα» τραγούδια των Εν Πλω είναι αυτά που είναι. Ακούνητα, αγέρωχα, ανεξάντλητα και εντελώς σημερινά… Δεν τα σκιάζει φοβέρα καμμιά. Κι ας είμαστε 25 χρόνια μετά...
σχόλια