8 επιτύμβια επιγράμματα σε τάφους της ελληνικής Αλεξάνδρειας
Δεν είναι το αναμενόμενο, αλλά σήμερα στην πλαζ (sic) διάβασα ένα σπάνιο κέιμενο, σε ένα παλιό Παλίμψηστο: “Επιτύμβια επιγράμματα του Α’ κοιμητηρίου της ελληνικής κοινότητος Αλεξάνδρειας” , της κ. Βιργινίας Βέργη-Νέρη.
Και τα ιστορικά στοιχεία έχουν την πλάκα τους (ο Μωχάμετ Άλυ “είχε παραχωρήσει εις τους ορθόδοξους Έλληνας μικρόν νεκροταφείον, το οποίον μέχρι του 1853 ελειτούργη ελλιπώς, και ευρίσκετο εντελώς παρημελημένον. Το 1853 παρελήφθη υπό της Κοινότητος, ήτις το επεξέτεινε διά προσθήκης γής 12.200 πήχεων), αλλά πιό πολύ με συνεπήραν οι στίχοι πάνω στα μνήματα. Μ΄αρέσει να ψάχνω κάτω από ξεπερασμένες αισθητικές μορφές, αληθινά ή βίαια αισθήματα. Πιστέυω ότι ελάχιστα χωρίζουν στο κάτω κάτω της γραφής τους ανθρώπους -οποιασδήποτε εποχής ή τάξης. Στα βασικά είμαστε όλοι ισοδύναμοι. Ασχέτως αν όλη μας τη ζωή προσπαθούμε να το ξεχάσουμε.
Όπως τη ζωή την χωρίζει το ταξικό ζήτημα, έτσι χωρίζει και τους τάφους.
Υπάρχουν τρία νεκροταφεία.
Στο Πρώτο έχουν ταφεί οι πλούσιοι. Η ευγενική τάξη των Αλεξανδρινών εν τη ακμή τους.
Στο Δεύτερο, οι μεσαία τάξη. Νοικοκυρίστικα πράγματα.
Στο τρίτο, έχουν θαφτεί οι αζήτητοι, οι φτωχοί, οι ξεπεσμένοι. Είναι ένα χάλι πια, διαβάζω στο ίντερνετ. Πάρκινγκ και σκουπιδότοπος.
Ένα αποσπάσμα: “Το Ά Κοιμητήριο εκφράζει την οικονομική ακμή της παροικίας, αλλά και μια αρχαιολατρεία. Πολυτελή μαρμάρινα μνημεία σε στύλ αρχαίου ελληνικού ναού. Αρχαιοπρεπείς σαρκοφάγοι, λήκυθοι, ανεστραμμένες σβησμένες δάδες… Υπάρχουν επίσης αρκετά αρχαιόγλωσσα επιτύμβια επιγράμματα με ομηρικές λέξεις καθώς και αρχαία ονόματα, όπως Φαιναρέτη, Τιμολέων, Σαπφώ, Ιδομενέας, Ευέλθων∙ αλλά και εξαρχαϊσμένα επίθετα, όπως του Ουμουρλόγλου από την Καππαδοκία, που έγινε Ομηρόλης... Στα επιτύμβια παρατηρούμε εμμονή στα αρχαία ή στα εξελληνισμένα τοπωνύμια. Δεν χρησιμοποιείται το σημερινό όνομα της πατρίδος του θανόντος, αν έχει αλλάξει, αλλά το αρχαίο, π.χ. αντί Χαλέπι της Συρίας, Βέροια της Συρίας, αντί Σουέζ, Ισθμός της Αρσινόης, αντί Ισταμπούλ, Βυζάντιον, αντί Εντιρλίκ, της Καππαδοκίας, Ανδρονίκιον.”
Διάλεξα μερικά από τα πιο συγκινητικά ή παράξενα. Επειδή δεν υπάρχει ούτε βιβλιογραφία, ούτε σχετικές αναφορές σε ολόκληρο το ίντερνετ, σκέφτηκα ότι αξίζει να σας τα μεταφέρω. Σε ελεύθερη μετάφραση:
1.
Άριστε Μιχαήλε Ομηρόλη, το σώμα σου είναι φυλακισμένο σ’ ένα ζοφερό τάφο. Η ψυχή σου πέταξε στον ουρανό, το όνομα σου όμως ζει σ’ όλόκληρη την ξακουσμένη χώρα που την αρδεύει ο Νείλος. Εκεί απέκτησες πλούτο ασκώντας με σύνεση το εμπόριο. Η πατρίδα σου, το Ανδρονίκιο, ο δήμος της Καππαδοκίας με τα ωραία οικοδομήματα, δε θα σε ξεχάσει ποτέ.
2.
Αυτός ο τάφος εκάλυψε τον Αβράμιο τον πολύκλαυστο. Όχι τον άρχοντα της σοφίας και το καύχημα της Χάλκης. Αλλά τον ανιψιό του, τον καλό, που ήταν όμοιος μ’ εκείνον στα προσόντα, πάνω στον ανθό της νιότης, στην ηλικία των είκοσι έξι ετών.
3.
Εδώ η γή δέχθηκε νεκρό το τρυφερό βλαστάρι της ξακουσμένης γης των Καππαδόκων, τον Αναστάσιο, το γλυκό αγόρι του Μιχαήλ Ομηρόλη, που πάνω στον ανθό της νιότης του χάθηκε ξαφνικά από φριχτή αρρώστια, αφήνοντας αιώνιο πένθος στους αγαπημένους του γονείς, που με σπαραξικάρδιο οδύνη ήγειραν τούτο το μνημείο για το παιδί που χάθηκε.
4.
-Γυναίκα του Αυγερινού, γιατί είσαι εδώ βυθισμένη;
Εσύ δεν ήσουν η αγαπημένη του Σπυρίδωνα στη ζωή;
Ποιό είναι το όνομα σου και ποιά η πατρίδα σου;
-Είμαι θλιβερό θύμα του χάρου που εξαφανίζει τα πάντα.
Ακούω η δύστυχη στο όνομα Αναστασία.
Είμαι η αγαπημένη κόρη του Ευσταθίου του Γκιούλκα.
Οι ρίζες μου από την Ιωνία. Πατρίδα μου η Ζάκυνθος.
Είμαι τριάντα εννέα περίπου ετών.
Έζησα με τον άνδρα μου δέκα οκτώ χρόνια.
Εκτός από ένα άφησα επτά κορίτσια.
Αλλ’ ώ ύψιστε Άρχοντα, βασιλιά των βασιλιάδων,
κατάταξε τη δούλη σου στη γη των Μακάρων.
Εν έτει 1839 Ιουνίου 27
5.
-Εσύ, η ωραία λαξευμένη ταφόπετρα, ποιόν πάλι κρύβεις;
-Ξένε, ο πατέρας της, ο Μαλαχίας,
της έδωσε το όνομα Φωτεινή.
Κι όταν αυτή είδε τη δέκατη έβδομη
άνοιξη της ζωής της
την πάνδρεψε με τον Κανδιόγλου.
Αλλά ο Άδης ο αδάμαστος
εφθόνησε τη σωφροσύνη της
και την άρπαξε στα εικοσιδύο της χρόνια.
6.
Τον Κωνσταντίνο Αβέρωφ του Νικολάου μακριά από την πατρίδα του
τον δέχτηκε νεκρό (ξένη) γη. Χωρίς ακόμα να έχει συμπληρώσει το τριακοστό έτος της ζωής του.
Ήταν χαρά για τους γονείς του και στολίδι για το Μέτσοβο.
Όμως ο Άδης δε λυπήθηκε τη νιότη του. Όλα αποδείχθηκαν μάταια∙
και η αγαπητή Θέμις και οι ελπίδες οι γοργοφτέρουδες. Γι αυτό νεκρό τον κλαίνε χύνοντας μαύρα δάκρυα η πατρίδα του και οι γονείς του.
7.
Εδώ δίπλα στο ποτάμι του Νείλου που φέρνει τον πλούτο είναι θαμμένος ο Ιωάννης Νεγροπόντης, άξιο τέκνο της θαλασσοζωσμένης Σύρου. Άσκησε με ζέση το εμπόριο, όμως δεν αδίκησε ποτέ. Η πενθούσα οικογένεια ήγειρε αυτό το μνημείο χάριν του νεκρού, μικρή ανάμνηση του ανδρός για τους επερχόμενους.
Εγεννήθη 1838 Ιουλίου 16. Απεβίωσε το 1874
8.
Πατρίδα του ήταν οι ξακουσμένες Κυδωνίες, υπήρξε πολύ στοργικός
πατέρας και τρυφερός σύζυγος. Έζησε όλη του τη ζωή με εντιμότητα. Πέθανε ξαφνικά και είναι θαμμένος εδώ σε ξένη γη. Οι οικείοι του ήγειραν αυτό το μνημείο είς ανάμνησιν αιωνίου τιμής και αγάπης.
σχόλια