Πάνω από είκοσι χρόνια και περισσότερα από διακόσια έργα μετράει στο ενεργητικό του ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος ο ζωγράφος Γιάννης Μετζικώφ. Και σαν να είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου, σαν μια αποτίμηση έργου ζωής, σαν να έπρεπε όλο αυτό το υλικό να μπει επιτέλους σε μια σειρά, να επανεκτιμηθεί, να συγκεντρωθεί σε μια συλλεκτική έκδοση, το υπουργείο Πολιτισμού και οι εκδόσεις Φιλιππότη πήραν την πρωτοβουλία και ολοκλήρωσαν μια εξαιρετική, πολυτελή έκδοση, στα διεθνή πρότυπα των coffee table books. Μια επιλεκτική παρουσίαση ενενήντα παραστάσεων θεάτρου, όπερας και μπαλέτου, με έμφαση στο κοστούμι. Αυτό το τόσο δύσκολο στοιχείο της θεατρικής δράσης, που ούτε μόδα είναι αλλά ούτε ρούχο της καθημερινότητας, ούτε μουσειακό κομμάτι αλλά ούτε και αναπαραγωγή του. Από τα δυσκολότερα στοιχεία μιας παράστασης αξιώσεων, καθώς πρέπει να συγκεράσει τα πάντα: και την εποχή, και το χαρακτήρα, και την πρόταση του σκηνοθέτη, και την προσωπικότητα του ηθοποιού - και, πάνω απ' όλα, να υπηρετήσει το πνεύμα του συγγραφέα. Δηλαδή μια τέχνη ανυπέρβλητη!
Ο Μετζικώφ, από τους πιο καταξιωμένους έλληνες ενδυματολόγους, και μάλιστα με διεθνή παρουσία, είναι σαφής ως προς την καλλιτεχνική του δραστηριότητα: «Παρ' όλο που στις περισσότερες μου δουλειές υπογράφω και τη σκηνογραφία, προτιμώ το κοστούμι. Αισθάνομαι έτσι πιο κοντά στη δράση, πιο κοντά στον ηθοποιό».
Για τον ίδιο όλα ξεκίνησαν κάπως τυχαία. Συμμετέχοντας σε μια ομαδική έκθεση ζωγραφικής στο Πάρκο Ελευθερίας το 1986, με τον τίτλο Εκδοχές Χώρου - Τι Είδε ο Υπηρέτης Μέσα στο Κλειστό Δωμάτιο, όπου μέσα στο έργο του Το αίνιγμα της Σφίγγας 2 ενέταξε μοντέλα-performers με body art, έβαζε τις βάσεις σε κάτι που ενδόμυχα, υποσυνείδητα, κυοφορείτο από τον καιρό της θητείας του στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ότι, αν και ζωγράφος -κάτι για το οποίο επιμένει και σήμερα ότι είναι το σημείο εκκίνησής του και σ' αυτό θα επιστρέψει-, ήταν γεννημένος για το θέατρο. Ένα είδος λαϊκό, μαζικό, που τον ενδιέφερε κυρίαρχα από την άποψη ότι επιτυγχάνεται πιο άμεση επαφή με το πλατύ κοινό - σε αντίθεση με τη ζωγραφική, της οποίας ο αποδέκτης είναι οι επισκέπτες των γκαλερί και οι συλλέκτες.
Από τα πρώτα του σημαντικά βήματα συνεργασίας/μαθητείας δίπλα στον Γιώργο Μιχαηλίδη, στο Ανοιχτό Θέατρο, μέχρι τις μνημειακές παραστάσεις αρχαίου δράματος και βυζαντινής θεματολογίας με την Ειρήνη Παπά στην Ιταλία και στην Ισπανία, αλλά και στα πιο πρόσφατα χρόνια, της μεγάλης αναγνώρισης και της υπερπαραγωγικότητας που συνεπάγεται αυτή, τον Μετζικώφ τον χαρακτηρίζει μια εικαστικότητα, μια εμμονή με το χρώμα και τη λεπτομέρεια στο θεατρικό ένδυμα. Ξεφυλλίζοντας το ογκώδες βιβλίο των 390 σελίδων, η ατμοσφαιρικότητα των περισσοτέρων φωτογραφιών σε κάνει να νομίζεις ότι υπάρχει μια ομοιογένεια, μια ενιαία γραμμή - σαν πίσω απ' όλες αυτές τις παραστάσεις να κρύβεται ένας σκηνοθέτης ή μια θεατρική ομάδα! Κι όμως απαριθμούνται πάμπολλοι σκηνοθέτες, μερικοί από τους σημαντικότερούς μας, και ισάριθμοι θεατρικοί οργανισμοί. Αλλά αυτό που απλούστατα κυριαρχεί είναι η προσωπική αισθητική του Μετζικώφ. Κι ας λέει ο ίδιος ότι «το θεατρικό κοστούμι δεν είναι μόδα· πρέπει να ταυτίζεσαι με το όραμα του σκηνοθέτη».
Το βιβλίο εμπλουτίζεται και με ένα portfolio του φωτογράφου Τάκη Σπυρόπουλου με τριάντα πορτρέτα ειδικά φωτογραφημένα για την παρούσα έκδοση, με κοστούμια είτε συλλεκτικά είτε φιότεχνημένα «για μια παράσταση που δεν θα γίνει ποτέ»!
«Το θέατρο μοιάζει πολύ με τη ζωή, και όλη η γοητεία του είναι ότι ξεψυχάει όπως και ο άνθρωπος. Η μνήμη κρατιέται μόνο από τις φωτογραφίες. Όλη η ομορφιά του θεατρικού γεγονότος χάνεται» μου λέει ο Γιάννης Μετζικώφ. Πράγματι, τι μένει από το αγαπημένο του, εμβληματικό ανέβασμα του '86, του «Κρίμα που είναι πόρνη»; Ή από την Ειρήνη Παπά όταν φορούσε το σπουδαίο κοστούμι της Θεοδώρας το '94 στη Λισσαβώνα; Πώς να αποτυπωθεί η αίσθηση που προκάλεσε στην Επίδαυρο το '87 το μπλε-ηλεκτρίκ κοστούμι του Οιδίποδα με τον Νικήτα Τσακίρογλου; Μία πολλές φορές ρεπορταζιακή, φωτογραφική απαθανάτιση...
Περισσότεροι από 30 φωτογράφοι, 750 φωτογραφίες, κείμενα ιστορικών τέχνης, κριτικές, παραινέσεις σπουδαίων σκηνοθετών και πρωταγωνιστριών απαρτίζουν αυτήν την τόσο καλαίσθητη έκδοση - πολύτιμο αρχείο συγχρόνως του ελληνικού θεάτρου της τελευταίας εικοσαετίας!
σχόλια