Καππαδοκία

Καππαδοκία Facebook Twitter
0

Περιοχή στην περιφέρεια της Κεντρικής Ανατολίας. Τοπίο αρχέγονο, αισθησιακό, δραματικό… Τόπος σημαντικών πολιτισμών απ’ την παλαιολιθική ακόμα εποχή. Τον κατοίκησαν Χετταίοι, Φρύγες, Παφλαγόνες, Λυκάονες, Λυδοί, Πέρσες, Έλληνες, Γαλάτες, Άραβες… Τόπος με αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες, όπως οι υπόγειες πολιτείες και τα υπόσκαφα κτίσματα που έρχονται να συμπληρώσουν το ήδη μοναδικό τοπίο. Τόπος με έντονο ελληνικό στοιχείο απ’ την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923, γεμάτος ορθόδοξες εκκλησιές, παρεκκλήσια, σκήτες και μοναστήρια. Για έναν Έλληνα, τόπος που γεννά αμφιθυμία, θλίψη, μνήμες οδυνηρές, ιστορίες απώλειας, νοσταλγία, συγκίνηση. Σημαίνει προσκύνημα, ελληνισμός, χριστιανισμός, ξεριζωμός, επι- στροφή σε χαμένες πατρίδες και σπίτια σε πατρογονικά εδάφη.

Το ταξίδι έγινε οδικώς τον Αύγουστο του 2006, με τζιπ. Η διαδρομή μας: Καβάλα, Καστανιές, Ανδριανούπολη, Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Γκέρεμε. Διαμονή στο Γκέρεμε -στη καρδιά της Καππαδοκίας- και από κει ακτινωτές διαδρομές.

Η Κωνσταντινούπολη, πληθωρική, πυκνοκατοικημένη, υγρή και ζεστή, θρυλική πολιτεία αλλά και σύγχρονη μητρόπολη πια, με τα 15 εκατομμύρια κατοίκους της, ήταν για μας απλώς το πέρασμα απ’ τη Δύση στην Ανατολή, απ’ την Ευρώπη στην Ασία. Ακόμα κι ένα βιαστικό πέρασμα απ’ την Πόλη είναι αρκετό για να παρατηρήσει κανείς τα πολλά και αντιφατικά πρόσωπα της σημερινής Τουρκίας.

Άγκυρα: Μετά από 450 χιλιόμετρα σ’ ένα βατό οδικό δίκτυο φτάνουμε στην Άγκυρα, πόλη σχετικά καινούργια και πρωτεύουσα του τουρκικού κράτους. Μοιάζει, εκ πρώτης όψεως, απλόχωρη, σύγχρονη -με αρκετό μπετόν- οργανωμένη και κάπως αποστειρωμένη. Εντύπωση μου κάνει η οργανωμένη δόμηση που συναντάμε στη περιφέρεια όλων των μεγάλων πόλεων που διασχίζουμε. Ατέλειωτα, περιποιημένα συγκροτήματα πολυκατοικιών για όλα τα βαλάντια, με πράσινο και πάρκινγκ. Μοναδική μας στάση το Μουσείο των Ανατολικών Πολιτισμών που βραβεύτηκε το 1997 ως το καλύτερο ευρωπαϊκό μουσείο της χρονιάς, το οποίο στεγάζεται σε δύο ιστορικά κτίρια των μέσων του 15ου αιώνα, στο σκεπαστό παζάρι του Mahmud Pasha και στο Kursunlu Caravanserai, σ’ έναν λόφο απ’ όπου μπορεί να δει κανείς το παλιό κομμάτι της πόλης.

Goreme (Κόραμα): Στα 300 χιλιόμετρα που διανύουμε απ’ την Άγκυρα και μετά το τοπίο αλλάζει σιγά-σιγά, η βλάστηση μειώνεται και αρχίζει η στέπα. Στον δρόμο προς το Aksharay (πρώην Αρχελαίδα) συναντάμε τη λίμνη Τάτα, με 33% περιεκτικότητα σε αλάτι και στεγνή κατά τα 3/4 του εδάφους της τον Αύγουστο. Είναι σούρουπο, ο ουρανός μαβής κι εμείς κάνουμε μια γρήγορη βόλτα πάνω σε μια έρημο από αλάτι. Η ζέστη έχει πέσει και συνεχίζουμε την πορεία μας προς το Γκέρεμε μ’ ένα πορτοκαλί φεγγάρι στη χάση του, κρεμασμένο πάνω απ’ τα κεφάλια μας. Κάτω απ’ αυτό το φως αντικρίζουμε το μεταφυσικό τοπίο της Καππαδοκίας με τους μυστηριώδεις, βραχώδεις κώνους να υψώνονται παντού γύρω μας. Φτάνοντας στο κατάλυμά μας, ένα σύμπλεγμα υπόσκαφων δωματίων, χαλαρώνω οριστικά βλέποντας ότι ο χώρος είναι σε απόλυτη σύμπνοια με το τοπίο και τις πιο υψηλές μου προσδοκίες. Στις 6:00 η ώρα το ξημέρωμα, την άλλη μέρα, παρακολουθώ τον ήλιο να ξεμυτίζει ανάμεσα από τα βράχια και λίγο μετά τα χρωματιστά αερόστατα να γεμίζουν τον ουρανό.

Μετά πρωινό, πρώτη στάση το πάρκο του Γκέρεμε και επίσκεψη -τώρα πια με εισιτήριο- στις φημισμένες, πλέον, βυζαντινές υπόσκαφες εκκλησιές του 10ου περίπου αιώνα που περιέγραψε και ο Σεφέρης στο βιβλίο του Τρεις μέρες στα μοναστήρια της Καππαδοκίας: η Σκοτεινή Εκκλησιά, η Εκκλησιά των Σανδάλων, η Παλαιά Εκκλησιά, η Εκκλησιά του Μήλου και πολλές άλλες. Η Τέχνη των αγιογράφων είναι κυρίως λαϊκή, αυθόρμητη, οι επιγραφές ανορθόγραφες, φωνητικές, όπως επισημαίνει ο Σεφέρης. Η μοναδική αρχιτεκτονική της Καππαδοκίας -όλα σκαμμένα μέσα στο μαλακό, ηφαιστιογενές πέτρωμα που καλύπτει αυτήν τη γη από τότε που ο Αργαίος ήταν ακόμα ενεργό ηφαίστειο- είναι το αποτέλεσμα ενός αλλόκοτου τοπίου στα σωθικά του οποίου βρίσκεις σπίτια, εκκλησιές, παρεκκλήσια, μοναστήρια, σκήτες, περιστερώνες. Τα χριστιανικά ορθόδοξα μοναστήρια της Καππαδοκίας «ανακαλύφθηκαν» απ’ τους Δυτικούς μελετητές μόλις τον 19ο αιώνα. Δειπνούμε στο χωριό βιαστικά, για να παρακολουθήσουμε μια παράσταση των περιστρεφόμενων Δερβίσηδων στον τόπο της, στα βάθη της Ανατολής, στο ανακαινισμένο Καραβάν Σαράι του Σαριχάν, χτισμένο το 1217 απ’ τους Σελτζούκους, το οποίο απέχει μόλις 12 χιλιόμετρα απ’ το χωριό μας. Η ανακαίνιση ολοκληρώθηκε το 1991 και από τότε λειτουργεί ως λαογραφικό μουσείο και πολιτιστικό κέντρο. Οι φόβοι μου μη βρεθώ σε κιτς τουριστικό δρώμενο διαψεύστηκαν.

Την άλλη μέρα ξεκινούμε για τα χωριά Kaymakli (Ανακού), Derinkuyu (Μαλακοπή) και Gulciuk. Σε όλα αυτά τα χωριά υπήρχαν σημαντικές ελληνικές κοινότητες και τα παλιά αρχοντικά στέκουν σήμερα παρατημένα κι ερειπωμένα. Διαβάζω στον ταξιδιωτικό μου οδηγό ότι στη «Μαλακοπή οι [Έλληνες] κάτοικοί της μιλούσαν ένα αρχαιότατο ιδίωμα της ελληνικής γλώσσας μέχρι το ’24 σε παραφθαρμένη μορφή» (Δ. Πλουμίδης). Επισκεπτόμαστε την Υπόγεια Πολιτεία της Μαλακοπής. Η περιοχή της Καππαδοκίας έχει γύρω στις 200 υπόγειες πολιτείες και κάποιες από αυτές χωρούσαν μέχρι και 10.000 κατοίκους. Οι πρώτες υπόγειες πολιτείες φτιάχτηκαν από τους Χετταίους και η τρωγλοδυτική ζωή είναι σταθερό χαρακτηριστικό της περιοχής.

Το Mustafapasa (Σινασός) και το Urgup (Προκόπι), μικρές, ήσυχες κωμοπόλεις, απέχουν ελάχιστα απ’ το Γκέρεμε. Τα ελληνικά αρχοντικά είναι παντού, βλέπουμε ελληνικές επιγραφές στις εισόδους των σπιτιών. Το «Παλιό Ελληνικό Σπίτι» στη Σινασό είναι σήμερα ξενοδοχείο κι εστιατόριο. Πίνουμε έναν τούρκικο καφέ. Στο Προκόπι σταματάμε στο Sehir Hamami για να συνέλθουμε απ’ την ταλαιπωρία του ταξιδιού και να γευτούμε μια κατεξοχήν ανατολίτικη συνήθεια.

Στην Guzelyurt (Καρβάλη) επισκεπτόμαστε το Παρθεναγωγείο που σήμερα είναι ξενοδοχείο, περπατάμε στα σοκάκια, ξαποσταίνουμε στην πλατεία για ένα γλυκό τσάι και λίγο σουτζούκ λουκούμ και μετά επισκεπτόμαστε την Κοιλάδα των Μοναστηριών, όπου είναι η σκήτη του Αγίου Βασιλείου. Αφήνοντας την Καρβάλη, σταματάμε λίγο στην ερειπωμένη Κόκκινη Εκκλησιά, που όμως θα ανακαινιστεί, και στο Μοναστήρι της Αναλήψεως, το οποίο, σύμφωνα με πρωτόκολλο που υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2006, θα γίνει Κέντρο Καππαδοκικών Μελετών με έμφαση στη ρωμαίικη κληρονομιά. Σήμερα, διαβάζω, έχει ξεκινήσει σε όλη την Καππαδοκία η αποκατάσταση νεοελληνικών μνημείων, μεταξύ των οποίων η Μονή του Αγίου Νικολάου στη Σινασό και ο ναός του Αγίου Δημητρίου στην Αραβησσό.

Τελευταία στάση το εντυπωσιακό Φαράγγι της Ιχλάρα. Ξαφνικά, μέσα στο ξερό τοπίο, μια σχισμή της γης με πλούσια βλάστηση λόγω του ποταμού Melediz Su που τη διασχίζει. Στις πλαγιές του διάσπαρτα λαξεμένα μοναστήρια κι εκκλησιές. Τόπος ασκητικός και μοναστικός. Λέγεται και κοιλάδα της θανάσιμης σκιάς.

Την τελευταία μέρα κάνουμε μια off road διαδρομή στα βάθη της οροσειράς του Ταύρου. Ατέλειωτα χιλιόμετρα χωματόδρομου προς το Buyuk Cakir. Ένας υπόγειος ποταμός ξεπηδάει μέσα απ’ τα βράχια και μεταμορφώνεται σ’ έναν εντυπωσιακό καταρράκτη. Πάμφτωχα χωριά στα βάθη της Ανατολίας με άπειρα παιδάκια, ζεστά χαμόγελα και περίσσευμα ψυχής. Η μόνη σχέση τους με τον έξω κόσμο, οι δορυφορικές κεραίες. Όχι, δεν προλαβαίνουμε ν’ απορροφήσουμε τις εικόνες, τις μυρωδιές, τις εντυπώσεις. Είναι πολλά αυτά που δεν είδαμε. Χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο. Η Καππαδοκία κρύβει ακόμα πολλά μυστικά, πολλές εκπλήξεις.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μιχάλης Γκανάς: Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

Απώλειες / Μιχάλης Γκανάς (1944-2024): Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

«Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής». Ο σημαντικός Έλληνας ποιητής έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ