Η μεγαλύτερη αλλαγή μεταξύ του βιβλίου και της ταινίας είναι η διαφοροποίηση του κέντρου βάρους: στο μυθιστόρημα ο αφηγητής είναι παράλυτος, όπως και ο άνδρας, ένας αφηγητής που δεν σκέπτεται. Είναι παρών, όπως ο έγκλειστος στο δωμάτιο. Ακούει, βλέπει, λέει την ιστορία. Οτιδήποτε συμβαίνει έξω, καθώς και όλοι οι υπόλοιποι χαρακτήρες, περνάει μέσα από την αφήγηση της γυναίκας. Στο φιλμ, η κάμερα παντρεύεται την οπτική της γυναίκας. Κινείται μαζί της. Βγαίνει έξω μαζί της. Κάνει μαζί της βόλτες στους δρόμους, στα ερείπια. Βλέπουμε την ίδια ιστορία αλλιώς.
Με τον σεναριογράφο Ζαν Κλοντ Καριέρ δουλέψαμε για πρώτη φορά. Με τον οπερατέρ Τιερί Αρμπογκάστ είχαμε συμφωνήσει για την πρώτη μου ταινία, αλλά ήταν απασχολημένος σε άλλο πρότζεκτ. Μόλις διάβασε την Πέτρα της Υπομονής, μου πρότεινε ο ίδιος να αναλάβει την κάμερα. Τον Ερβέ ντε Λιζ τον γνώρισα μέσω ενός κοινού φίλου. Είναι θαυμάσιος μοντέρ, γνωστός κυρίως για τη συνεργασία του με τον Αλέν Ρενέ. Τον ήθελα οπωσδήποτε και δέχτηκε, παρά τον αναιμικό προϋπολογισμό της ταινίας. Μια πραγματική σχέση εμπιστοσύνης δημιουργήθηκε μεταξύ μας.
Από το 2008 έχω να εργαστώ στο Αφγανιστάν. Ήμουν απασχολημένος με το βραβείο Γκονκούρ, τα ταξίδια μου και την προετοιμασία της ταινίας. Ωστόσο, παρακολουθώ τη δουλειά νέων σεναριογράφων και σκηνοθετών κι επικοινωνούμε μέσω Skype. Η χώρα έχει αλλάξει πολύ: ό,τι ήταν κακό χειροτέρεψε και ό,τι ήταν καλό βελτιώθηκε. Η λογοκρισία επισήμως δεν υπάρχει. Το νέο Σύνταγμα δεν απαγορεύει κανένα κείμενο, αλλά απαιτεί να γίνεται σεβαστή η θρησκεία. Συνεπώς, μπορούμε να δούμε γελοιογραφίες πολιτικών στα περιοδικά και στις εφημερίδες ή να ασκηθεί κριτική στο καθεστώς του Καρζάι και των Αμερικανών. Η μόνη λογοκρισία είναι θρησκευτική. Οι στρατηγοί προσπαθούν να εκφοβίσουν τους πολιτικούς και τους καλλιτέχνες και έχουμε δολοφονίες. Αναγκαστικά, οι νέοι δεν μπορούν να δημιουργήσουν. Αλλά το κυριότερο πρόβλημα για τους νέους σκηνοθέτες είναι οικονομικό. Δεν υπάρχουν χρήματα και υποδομή για να υποστηρίξουν τα σχέδιά τους.
Σε έναν πόλεμο τα πρώτα θύματα είναι οι γυναίκες. Αυτό δεν σημαίνει πως οι γυναίκες τις οποίες θίγω στο βιβλίο και στην ταινία βιώνουν παρόμοιες δραματικές καταστάσεις. Κάποιες μάχονται για να σταδιοδρομήσουν στην πολιτική, στον πολιτισμό, να αποκτήσουν μια θέση στην κοινωνία, και τα καταφέρνουν.
Όπως όλα τα παιδιά, μεγάλωσα με ιστορίες και παραμύθια που μου διηγήθηκαν η μάνα κι η γιαγιά μου. Στην αφγανική κοινωνία οι μύθοι έχουν μεγάλη σημασία και αυτό έχει επιδράσει στην ψυχή και τη γραφή μου. Ιδιαιτέρως καθοριστικό για μένα ήταν το Βιβλίο των Βασιλέων, του 11ου αιώνα, το αντίστοιχο της Ιλιάδας και της Οδύσσειας στην περσική λογοτεχνία. Γενικά μιλώντας, στην ανατολική λογοτεχνία κατανοούμε τον κόσμο διαμέσου όχι της θεωρίας αλλά των μύθων. Αντίθετα με άλλες κουλτούρες, δεν υπάρχει συμπέρασμα ή επιμύθιο στο τέλος. Με το που τελειώνει ο αφηγητής, μια καινούργια ιστορία ξεκινά. Έχω επηρεαστεί σημαντικά από τον συγκεκριμένο τρόπο αφήγησης του περσικού κόσμου.
Όταν ήμουν πιτσιρίκος, ο πατέρας μου ήταν κυβερνήτης στην πόλη Μπαμιγιάν, κεντρικά του Αφγανιστάν. Ο τόπος ήταν μαγικός. Εκεί οι Ταλιμπάν κατέστρεψαν τους μεγάλους Βούδες τον Μάρτιο του 2001: αντιπροσώπευαν την ελληνο-βουδιστική τέχνη, ένα σημείο συνάντησης της Ανατολής με τη Δύση. Εκτός από το πολιτιστικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει το μέρος αυτό, η φύση εκεί είναι εξαίσια, ειδικά η γιγαντιαία, «κρεμαστή» λίμνη στο Αμίρ.
σχόλια