ΤΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ μια περιοχή συνολικά αντιφατική. Από τη μια μπορεί να είναι μια τέχνη που εμφανίζεται στο δημόσιο χώρο -όπως στη δική μου δουλειά- από την άλλη μπορεί να είναι δυσπρόσιτη, επειδή περνά από πολλά στάδια ανάλυσης και σκέψης. Έτσι γίνεται απόμακρη. Δεν έχει ως στόχο κατευθείαν το κοινό, όπως έχουν άλλες μορφές που βρίσκονται κοντά στις εικαστικές τέχνες, για παράδειγμα η διαφήμιση.
Αν βάλεις δίπλα τη video art και το ΜΤV, θα διαπιστώσεις ότι έχουν πολλά κοινά. Αλλά ο στόχος των δυο μέσων είναι διαφορετικός. Τα εικαστικά κρατάνε ένα προνόμιο πειραματισμού ακριβώς επειδή παραμένουν στο περιθώριο.
Στα έργα μου με απασχολεί η συνάντηση του δημόσιου με το ιδιωτικό. Υπάρχουν θέματα εισβολής του δημόσιου στο ιδιωτικό και αντίστοιχα έχουμε την επιβολή της μοναξιάς στον υπαίθριο χώρο. Όταν μιλάμε για δημόσια σφαίρα δεν εννοούμε μόνο μια κατάσταση που περπατάς στους δρόμους της πόλης, αλλά και για την τηλεόραση, για θέματα κοινής λήψης δηλαδή.
«Το στοιχείο της συμμετοχικότητας υπήρχε παλαιότερα στα πανηγύρια και στις γιορτές, μόνο που δεν το λέγαμε "τέχνη". Τώρα ο καλλιτέχνης συχνά κάνει μια μικρή παρέμβαση, αφήνει το ίχνος του και αφήνει τους περαστικούς να δημιουργήσουν το τελικό αποτέλεσμα».
Με ενδιαφέρει όχι μόνο να απεικονίσω αυτήν τη σχέση, αλλά και να παρέμβω, να τη μεταμορφώσω. Το στοιχείο της συμμετοχικότητας υπήρχε παλαιότερα στα πανηγύρια και στις γιορτές, μόνο που δεν το λέγαμε «τέχνη». Τώρα ο καλλιτέχνης συχνά κάνει μια μικρή παρέμβαση, αφήνει το ίχνος του και αφήνει τους περαστικούς να δημιουργήσουν το τελικό αποτέλεσμα.
Δεν κάνω μνημειακά έργα. Θέλω να ενσωματώνονται στην πόλη, να γίνονται κατανοητά από το κοινό, να μπορούν να χρησιμοποιηθούν.
Έχω κάνει πολλά έργα με ήχο: σε έρημα χωριά της Κύπρου όπου πήρα το θρόισμα του αέρα και το μεγέθυνα, το μετέτρεψα σε δυνατό ήχο, στο Σάο Πάολο, και το τελευταίο στο Ροβερέτo στη Manifesta. Πηγαίνω συνήθως σε μέρη απομακρυσμένα, εγκαταλελειμμένα, σε μεταβατική κατάσταση, και μεταφέρω τους ήχους τους.
Στο Σάο Πάολο έβαλα απλά ηχεία με σημαιούλες σε έναν πολυσύχναστο δρόμο - τύπου «Αθηνάς». Πήγα στην Άκρη, μια απομακρυσμένη περιοχή του Αμαζονίου, και έκανα ηχογραφήσεις. Για τους Βραζιλιάνους η περιοχή είναι εξαιρετικά σημαντική γιατί εκεί ήταν ο Τσίκο Μέντες, ένα πρόσωπο ηρωικό, αν και τώρα είναι μια περιοχή κάπως εγκαταλελειμμένη. Προσπάθησα να μεγαλώσω την ένταση αυτού του τόπου και ένας τρόπος που σκέφτηκα για να το κάνω ήταν να πάρω ήχους από την περιοχή αλλά και από ραδιοφωνικούς σταθμούς (ως σύμβολο της Άκρης) και να τους μεταφέρω στην καρδιά του Σάο Πάολο.
Δεν είναι πολιτικοποιημένα τα έργα μου με την έννοια μιας πολιτικής στάσης που ακολουθώ κατά γράμμα και την εικονογραφώ με τα έργα μου. Περισσότερο βάζω ερωτήματα, από τη στιγμή που και εγώ δεν έχω έτοιμες απαντήσεις.
Ελπίζω να είναι και το αίσθημα αυτό που με οδηγεί στα έργα μου. Στην περίπτωση της Κύπρου, σίγουρα υπήρχε. Μου φαίνεται συγκινητικό να ακούς ένα δυνατό ήχο σε ένα άδειο χωριό. Ήταν ένας τρόπος να εμψυχώσω το χωριό.
Τα έργα που κάνω τώρα με τους ήχους είναι απλά στη σύλληψη και στην κατασκευή τους, έτσι ώστε να μπαίνουν μέσα στο αστικό τοπίο, να ενσωματώνονται σε αυτό. Θέλω να περνάνε λίγο απαρατήρητα, να μην έχει ο άλλος την αίσθηση ότι ο καλλιτέχνης πάει να επιβληθεί στο μέρος.
Με ενδιαφέρει η αντίθεση. Το δημόσιο με το ιδιωτικό, ο θόρυβος μέσα στην απόλυτη ερημιά. Είναι όπως στη ζωγραφική που θες να κάνεις κοντράστο με το χρώμα - αυτό κάνω με τον ήχο.
Το διδακτορικό μου αφορούσε την κατασκευή του θαύματος από τον Ήρωνα Αλεξανδρέα. Συγκεκριμένα, τους μηχανισμούς που περιέγραψε ο Ήρωνας και είναι είτε παιχνίδια που υπάρχουν μέσα στην πόλη είτε μηχανισμοί με καθρέφτες, σαν μικρά θαύματα. Τα συνόδευε όμως με κείμενα στα οποία εξηγούσε πώς γίνονταν. Ουσιαστικά, με αυτά τα κείμενα αναιρούσε τη μαγεία, το ανεξήγητο του θαύματος και το μετέτρεπε σε ένα είδος έκπληξης. Αναιρούσε την ίδια τη λογική του θαύματος και αυτό είναι σαφώς μια καλλιτεχνική πρακτική.
Όταν το έργο προσπαθεί να ενσωματωθεί στο αστικό περιβάλλον, το στοιχείο της παραίσθησης λειτουργεί καλύτερα γιατί το κοινό μπερδεύεται περισσότερο. Με ένα μεγάλο ηχείο θα καταλάβαινε ότι είναι κάτι το εργώδες και δεν θα είχε το στοιχείο της έκπληξης που οδηγεί και στη συγκίνηση.
Σίγουρα με ενδιαφέρει το κοινό, και μάλιστα όσο μεγαλώνω και γίνομαι περισσότερο έμπειρος, το υπολογίζω. Μπορώ να το σταθμίσω. Μπορεί να μου φαίνεται σημαντικό να συγκινηθεί από τους ήχους που ακούει -να είναι στην πόλη και να ακούει ήχους ζώου από το Αμαζόνιο- αλλά μου φαίνεται εξίσου σημαντικό το να σκεφθεί γιατί γίνεται αυτό, πώς σκέφτηκα και γιατί το έκανα.
Η πόλη είναι από τα πεδία που επιλέγω, αλλά σε σχέση με το πώς μπορεί να υπάρχει μια κατοίκηση των εξωτερικών χώρων της. Μια ιδιωτικοποίηση των χώρων αυτών. Στην Ελλάδα δεν είναι σαφείς οι κανονισμοί των δημόσιων χώρων, υπάρχει μια παραβατικότητα. Ειδικά στους άδειους, κενούς χώρους υπάρχει και κάτι που θα έλεγα «κενό εξουσίας». Μπορεί κανείς να σκεφθεί ότι η πόλη είναι ζωντανή ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι χρήσης και ζωής σε αυτές τις περιοχές.
Η κοινή ζωή των μεταναστών σε μια πόλη δημιουργεί και πάλι ένα έρημο μέρος. Η συνύπαρξη των διαφορετικών εθνοτήτων δημιουργεί κενά γιατί υπάρχει μια άγνοια καταγωγής και κουλτούρας του ενός για τον άλλο.
Μου αρέσουν οι δρόμοι να περπατώ, οι ταράτσες να κάθομαι, οι παραλίες το βράδυ. Όλα τα ανοιχτά μέρη, τα εποπτικά σημεία της πόλης που σου προσφέρουν μεγάλη δυνατότητα θέασης..
Τα πρώτα έργα τέχνης που θυμάμαι είναι των γονιών μου. Θυμάμαι κάτι έργα που έφτιαχνε ο πατέρας μου, για τα οποία έψηνε πλεξιγκλάς στο φούρνο. Κάτι τοξικό οπωσδήποτε. Αλλά αυτά είναι θέματα προσωπικά...
σχόλια