Ισραήλ - Παλαιστίνη: Αν δεν ήταν αδιέξοδη η σύγκρουση

Ισραήλ - Παλαιστίνη: Αν δεν ήταν αδιέξοδη η σύγκρουση Facebook Twitter
Στόχος του άρθρου του Γιουβάλ-Νόα Χαράρι είναι να αναδείξει το ότι ο φόβος που η μία ομάδα αισθάνεται για την άλλη δεν είναι παρανοϊκός. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0


ΑΠ’ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ 
την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση οδηγείται σε αδιέξοδο. Ό,τι και να διαβάσει από τα πάρα πολλά διαθέσιμα κείμενα, συναντάει την απεικόνιση μιας τραγωδίας χωρίς από μηχανής Θεό, χωρίς τέλος αλλά και χωρίς αύριο. Μέσα σε αυτό το πλήθος οργισμένων φράσεων, σε αυτό το κλίμα αγανάκτησης και φόβου, καταγγελίας των «άλλων» και μίσους που τρέφουν εκατέρωθεν, σαστίζει και μένει μόνο με ερωτηματικά.  

Υπάρχει μια εξαίρεση, ένα άρθρο του Γιουβάλ-Νόα Χαράρι, γνωστού Ισραηλινοεβραίου ιστορικού¹, αμφιλεγόμενου διανοουμένου. Είναι ευρέως γνωστός για το συγγραφικό του έργο που αποτελείται από βιβλία εξίσου αμφιλεγόμενα². Στο άρθρο αυτό περιγράφει διά μακρών τον τρόπο που η καθεμία πλευρά δίνει δίκιο στον εαυτό της και απόλυτο άδικο στους απέναντι. Η αναγνώριση του δίκιου και των δύο ομάδων είναι εντυπωσιακά έξυπνα γραμμένη. Αντιπαρατίθενται οι τραυματικές εμπειρίες κάθε ομάδας από το ιστορικό παρελθόν της, των Παλαιστινίων από τον πόλεμο του 1948, των Ισραηλινών από τον καιρό των ναζί· στη συνέχεια, των άοπλων θυμάτων Παλαιστινίων και, από την άλλη μεριά, των θυμάτων διωγμού των Εβραίων από τις προγονικές τους εστίες στις αραβικές χώρες³.

Είναι «λάθος» να εξισώνει κανείς τις συνθήκες ζωής και εμπειριών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Διαφέρουν ριζικά σε όλα τα πεδία: ιστορίες διαφορετικές, δεδομένα αλλιώτικα, απειλές διαφορετικών ειδών.

Μετά από πολλά παραδείγματα ανάλογων στην ιστορία τραυματικών εμπειριών, αλλάζει οπτική και «ομολογεί» ότι είναι «λάθος» να εξισώνει κανείς τις συνθήκες ζωής και εμπειριών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Διαφέρουν ριζικά σε όλα τα πεδία: ιστορίες διαφορετικές, δεδομένα αλλιώτικα, απειλές διαφορετικών ειδών. Στόχος του άρθρου επομένως, προσθέτει, είναι να αναδείξει το ότι ο φόβος που η μία ομάδα αισθάνεται για την άλλη δεν είναι παρανοϊκός. Αντίθετα, έχουν και οι δύο πολύ συγκεκριμένους λόγους να πιστεύουν ότι τα μέλη της «άλλης» ομάδας έχουν βαθιά επιθυμία και στόχο να τους σκοτώσουν ή να τους εκτοπίσουν, σε κάθε περίπτωση να τους εξαφανίσουν ως ιδιαίτερη ανθρώπινη ομάδα.[iv]

Είναι φυσικό, συνεχίζει το άρθρο, να έχουν μέγιστη επιθυμία να απαλλαγούν από τη δαμόκλειο σπάθη της εξόντωσης που νιώθουν πάνω από το κεφάλι τους. Από την άλλη μεριά έχουν και οι δύο επίγνωση των βαθύτερων φαντασιώσεων και προθέσεών τους. Η επίγνωση παράγει μια «διαβολική λογική». Υποθέτουν: «Δεδομένων όσων θέλουμε να κάνουμε εναντίον τους, είναι λογικό να θέλουν κι εκείνοι να κινηθούν με τον ίδιο τρόπο εναντίον μας». Και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μόνη λύση είναι να προλάβουμε να τους εξαφανίσουμε προτού αδράξουν την ευκαιρία.

Και όμως, κατά το άρθρο, υπάρχει διέξοδος από αυτή την πνιγηρή κατάσταση. Κανένας δεν μπορεί να επηρεάσει τη βούληση των άλλων, μπορεί ωστόσο να ελέγξει τη δική του βούληση και προσδοκία. Θα αρκούσε, γράφει, να αναρωτηθούν τα μέλη κάθε πλευράς μήπως αποδίδουν στα μέλη της άλλης τις δικές τους σκοτεινές, φονικές επιθυμίες και εάν πράγματι δεν εύχονται και προσδοκούν να εξαφανιστεί απλώς από προσώπου γης συνολικά η άλλη ομάδα.

Καταλήγει έντεχνα δίνοντας μια γροθιά στο δικό μας στομάχι, των άσχετων με τη σύγκρουση. Γράφει ότι το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες ομάδες κάθε είδους, που δεν είναι ούτε Ισραηλινοί ούτε Παλαιστίνιοι. Ας βάλουν/βάλουμε το χέρι στην καρδιά: πόσο αλήθεια είναι ότι βεβαίως και δεν ευχόμαστε ούτε επιθυμούμε την εξαφάνιση καμιάς ομάδας από προσώπου γης; Αυτό συμβαίνει, αλλά είναι στόχος «άλλων». 

[i] Yuval Noah Harari, Is there a way out of the Israeli-Palestinian trap? Δημοσιευμένο στη στήλη «Γνώμες» της εφημερίδας «Financial Times» στις 15 Μαρτίου 2024. Είναι καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, συγγραφέας, ιστορικός και ενεργός διανοούμενος στον δημόσιο, διεθνή και επιτόπιο στη χώρα του διάλογο για όλα τα θέματα.

[ii] Τα βιβλία του, που είναι αμφιλεγόμενα από πολιτική και επιστημονική σκοπιά, αφορούν θέματα φιλοσοφικά και μελλοντολογικά, την ιστορία του ανθρώπινου είδους και την εξέλιξη του Ανθρώπου σε Θεό, εάν η εξελισσόμενη βιοτεχνολογία οδηγήσει σε τέτοιον έλεγχο πάνω στο περιβάλλον που θα εξαφανίσει σταδιακά τον Homo sapiens.

[iii] Γράφει ότι τουλάχιστον οι μισοί Εβραίοι του Ισραήλ είναι απόγονοι των μεσανατολικών τους προγόνων, προσφύγων ιδίως από τις χώρες Αίγυπτο, Ιράκ, Συρία και Λιβύη.

[iv] Τεκμηριώνει με στοιχεία και ονόματα ηγετικών ατόμων και πολιτών την «τραγική» διάσταση, το ότι η υπαρξιακή απειλή που αποτελούν οι Ισραηλινοί για τους Παλαιστίνιους παράγει την αντίστοιχη υπαρξιακή απειλή που αποτελούν οι Παλαιστίνιοι για τους Ισραηλινούς.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Παλαιστινιακό: Ένας αιώνας αιματηρής σύγκρουσης - Πώς φτάσαμε ως εδώ

Διεθνή / Παλαιστινιακό: Ένας αιώνας σύγκρουσης - Πώς και γιατί φτάσαμε ως εδώ

Σαν σήμερα, το 1948, ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν ανακοίνωνε την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Ήταν ένα ορόσημο στη σχεδόν αιωνόβια κρίση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων που φτάνει ως το σήμερα.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΡΙΜΑΝΑΚΗ
Ολοκαύτωμα: Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ολοκαύτωμα: Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας

Αυτή είναι η ιστορία της συστηματικής, προγραμματικής και κρατικής πολιτικής πρακτικής διώξεων και εξόντωσης περίπου έξι εκατομμυρίων Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς έτσι όπως καταγράφεται στις μελέτες τεσσάρων από τους σημαντικότερους ιστορικούς της εποχής μας.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Ρεπορτάζ / Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Το πράσινο της πόλης μπορεί να είναι περιορισμένο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις είναι αξιόλογο - και η άνοιξη το φέρνει ξανά στο προσκήνιο, μαζί με τα προβλήματά του. Λύσεις υπάρχουν· το ζητούμενο είναι να εισακουστούν.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ