Ισραήλ - Παλαιστίνη: Αν δεν ήταν αδιέξοδη η σύγκρουση

Ισραήλ - Παλαιστίνη: Αν δεν ήταν αδιέξοδη η σύγκρουση Facebook Twitter
Στόχος του άρθρου του Γιουβάλ-Νόα Χαράρι είναι να αναδείξει το ότι ο φόβος που η μία ομάδα αισθάνεται για την άλλη δεν είναι παρανοϊκός. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0


ΑΠ’ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ 
την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση οδηγείται σε αδιέξοδο. Ό,τι και να διαβάσει από τα πάρα πολλά διαθέσιμα κείμενα, συναντάει την απεικόνιση μιας τραγωδίας χωρίς από μηχανής Θεό, χωρίς τέλος αλλά και χωρίς αύριο. Μέσα σε αυτό το πλήθος οργισμένων φράσεων, σε αυτό το κλίμα αγανάκτησης και φόβου, καταγγελίας των «άλλων» και μίσους που τρέφουν εκατέρωθεν, σαστίζει και μένει μόνο με ερωτηματικά.  

Υπάρχει μια εξαίρεση, ένα άρθρο του Γιουβάλ-Νόα Χαράρι, γνωστού Ισραηλινοεβραίου ιστορικού¹, αμφιλεγόμενου διανοουμένου. Είναι ευρέως γνωστός για το συγγραφικό του έργο που αποτελείται από βιβλία εξίσου αμφιλεγόμενα². Στο άρθρο αυτό περιγράφει διά μακρών τον τρόπο που η καθεμία πλευρά δίνει δίκιο στον εαυτό της και απόλυτο άδικο στους απέναντι. Η αναγνώριση του δίκιου και των δύο ομάδων είναι εντυπωσιακά έξυπνα γραμμένη. Αντιπαρατίθενται οι τραυματικές εμπειρίες κάθε ομάδας από το ιστορικό παρελθόν της, των Παλαιστινίων από τον πόλεμο του 1948, των Ισραηλινών από τον καιρό των ναζί· στη συνέχεια, των άοπλων θυμάτων Παλαιστινίων και, από την άλλη μεριά, των θυμάτων διωγμού των Εβραίων από τις προγονικές τους εστίες στις αραβικές χώρες³.

Είναι «λάθος» να εξισώνει κανείς τις συνθήκες ζωής και εμπειριών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Διαφέρουν ριζικά σε όλα τα πεδία: ιστορίες διαφορετικές, δεδομένα αλλιώτικα, απειλές διαφορετικών ειδών.

Μετά από πολλά παραδείγματα ανάλογων στην ιστορία τραυματικών εμπειριών, αλλάζει οπτική και «ομολογεί» ότι είναι «λάθος» να εξισώνει κανείς τις συνθήκες ζωής και εμπειριών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Διαφέρουν ριζικά σε όλα τα πεδία: ιστορίες διαφορετικές, δεδομένα αλλιώτικα, απειλές διαφορετικών ειδών. Στόχος του άρθρου επομένως, προσθέτει, είναι να αναδείξει το ότι ο φόβος που η μία ομάδα αισθάνεται για την άλλη δεν είναι παρανοϊκός. Αντίθετα, έχουν και οι δύο πολύ συγκεκριμένους λόγους να πιστεύουν ότι τα μέλη της «άλλης» ομάδας έχουν βαθιά επιθυμία και στόχο να τους σκοτώσουν ή να τους εκτοπίσουν, σε κάθε περίπτωση να τους εξαφανίσουν ως ιδιαίτερη ανθρώπινη ομάδα.[iv]

Είναι φυσικό, συνεχίζει το άρθρο, να έχουν μέγιστη επιθυμία να απαλλαγούν από τη δαμόκλειο σπάθη της εξόντωσης που νιώθουν πάνω από το κεφάλι τους. Από την άλλη μεριά έχουν και οι δύο επίγνωση των βαθύτερων φαντασιώσεων και προθέσεών τους. Η επίγνωση παράγει μια «διαβολική λογική». Υποθέτουν: «Δεδομένων όσων θέλουμε να κάνουμε εναντίον τους, είναι λογικό να θέλουν κι εκείνοι να κινηθούν με τον ίδιο τρόπο εναντίον μας». Και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μόνη λύση είναι να προλάβουμε να τους εξαφανίσουμε προτού αδράξουν την ευκαιρία.

Και όμως, κατά το άρθρο, υπάρχει διέξοδος από αυτή την πνιγηρή κατάσταση. Κανένας δεν μπορεί να επηρεάσει τη βούληση των άλλων, μπορεί ωστόσο να ελέγξει τη δική του βούληση και προσδοκία. Θα αρκούσε, γράφει, να αναρωτηθούν τα μέλη κάθε πλευράς μήπως αποδίδουν στα μέλη της άλλης τις δικές τους σκοτεινές, φονικές επιθυμίες και εάν πράγματι δεν εύχονται και προσδοκούν να εξαφανιστεί απλώς από προσώπου γης συνολικά η άλλη ομάδα.

Καταλήγει έντεχνα δίνοντας μια γροθιά στο δικό μας στομάχι, των άσχετων με τη σύγκρουση. Γράφει ότι το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες ομάδες κάθε είδους, που δεν είναι ούτε Ισραηλινοί ούτε Παλαιστίνιοι. Ας βάλουν/βάλουμε το χέρι στην καρδιά: πόσο αλήθεια είναι ότι βεβαίως και δεν ευχόμαστε ούτε επιθυμούμε την εξαφάνιση καμιάς ομάδας από προσώπου γης; Αυτό συμβαίνει, αλλά είναι στόχος «άλλων». 

[i] Yuval Noah Harari, Is there a way out of the Israeli-Palestinian trap? Δημοσιευμένο στη στήλη «Γνώμες» της εφημερίδας «Financial Times» στις 15 Μαρτίου 2024. Είναι καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, συγγραφέας, ιστορικός και ενεργός διανοούμενος στον δημόσιο, διεθνή και επιτόπιο στη χώρα του διάλογο για όλα τα θέματα.

[ii] Τα βιβλία του, που είναι αμφιλεγόμενα από πολιτική και επιστημονική σκοπιά, αφορούν θέματα φιλοσοφικά και μελλοντολογικά, την ιστορία του ανθρώπινου είδους και την εξέλιξη του Ανθρώπου σε Θεό, εάν η εξελισσόμενη βιοτεχνολογία οδηγήσει σε τέτοιον έλεγχο πάνω στο περιβάλλον που θα εξαφανίσει σταδιακά τον Homo sapiens.

[iii] Γράφει ότι τουλάχιστον οι μισοί Εβραίοι του Ισραήλ είναι απόγονοι των μεσανατολικών τους προγόνων, προσφύγων ιδίως από τις χώρες Αίγυπτο, Ιράκ, Συρία και Λιβύη.

[iv] Τεκμηριώνει με στοιχεία και ονόματα ηγετικών ατόμων και πολιτών την «τραγική» διάσταση, το ότι η υπαρξιακή απειλή που αποτελούν οι Ισραηλινοί για τους Παλαιστίνιους παράγει την αντίστοιχη υπαρξιακή απειλή που αποτελούν οι Παλαιστίνιοι για τους Ισραηλινούς.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Παλαιστινιακό: Ένας αιώνας αιματηρής σύγκρουσης - Πώς φτάσαμε ως εδώ

Διεθνή / Παλαιστινιακό: Ένας αιώνας σύγκρουσης - Πώς και γιατί φτάσαμε ως εδώ

Σαν σήμερα, το 1948, ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν ανακοίνωνε την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Ήταν ένα ορόσημο στη σχεδόν αιωνόβια κρίση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων που φτάνει ως το σήμερα.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΡΙΜΑΝΑΚΗ
Ολοκαύτωμα: Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ολοκαύτωμα: Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας

Αυτή είναι η ιστορία της συστηματικής, προγραμματικής και κρατικής πολιτικής πρακτικής διώξεων και εξόντωσης περίπου έξι εκατομμυρίων Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς έτσι όπως καταγράφεται στις μελέτες τεσσάρων από τους σημαντικότερους ιστορικούς της εποχής μας.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

Οπτική Γωνία / «Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

Η μαζική χρήση AI για τη δημιουργία εικόνων με την αισθητική του Studio Ghibli ανοίγει ξανά τη συζήτηση για το ποια είναι τα όρια της αντιγραφής στην τέχνη. Γιορτάζουμε την προσβασιμότητα ή κηδεύουμε τη δημιουργία;
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
ειρήνη

Οπτική Γωνία / Η αδιάκοπη βία και ο ορίζοντας που έχει εξαφανιστεί

«Αυτό που με έχει επηρεάσει περισσότερο μετά την επιστροφή μας δεν είναι οι ελλείψεις, αλλά η παντελής απουσία χρώματος. Τα πάντα είναι γκρίζα. Το μόνο που βλέπεις είναι σκόνη, μισοκατεστραμμένα σπίτια, σοκάκια κομμένα ανάμεσα στα μπάζα»¹.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Γιατί η δίκη Φιλιππίδη θα πρέπει να διδάσκεται σε όλες τις νομικές σχολές;

Οπτική Γωνία / Γιατί η δίκη Φιλιππίδη θα πρέπει να διδάσκεται σε όλες τις νομικές σχολές;

Από τις ερωτήσεις του Εισαγγελέα έως την έμπρακτη στήριξη των ηθοποιών, η δίκη Φιλιππίδη βρίθει πατριαρχικών συμβολισμών και συμπυκνώνει ένα μέρος της φεμινιστικής θεωρίας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Δημοτικό Θέατρο Ολύμπια: Πού το πάει ο δήμος Αθηναίων;

Ρεπορτάζ / Τι περίεργο συμβαίνει με το Δημοτικό Θέατρο Ολύμπια;

Είναι fake news το νέο άνοιγμα που επιχειρεί ο δήμος Αθηναίων με μεγάλο όμιλο θεατρικών επιχειρήσεων; Τι επιδιώκει ο επιχειρηματίας και πόσο υπαρκτός είναι ο κίνδυνος για τον πολιτιστικό οργανισμό να μετατραπεί σε εμπορική επιχείρηση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα φανταστικά πτώματα του Λάνθιμου είναι το πρόβλημα ή η «θανατίλα» μας;

Οπτική Γωνία / Τα φανταστικά πτώματα του Λάνθιμου είναι το πρόβλημα ή η «θανατίλα» μας;

Η άρνηση του ΚΑΣ να παραχωρηθεί η Ακρόπολη στον Γιώργο Λάνθιμο για τα γυρίσματα της νέας του ταινίας εγείρει πολλά ερωτήματα για τον τρόπο που βλέπουμε τα μνημεία και το τι θεωρούμε πολιτιστικό κεφάλαιο σήμερα.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
ΕΠΕΞ Πεθαίνοντας στο πεζοδρόμιο…

Ακροβατώντας / Πεθαίνοντας στο πεζοδρόμιο

Το τραγικό περιστατικό στη Θήβα δεν είναι από αυτά που αποκαλούνται τυχαία γεγονότα. Πρόκειται για ένα από αυτά που συμβαίνουν συχνά, τα οποία απασχολούν την επικαιρότητα και τα ΜΜΕ, συνήθως επιδερμικά, μέχρι να ξεχαστούν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πρακτικά Νομικά: Θα πάω φυλακή αν σκοτώσω τον θύτη μου; 

Οπτική Γωνία / Θα πάει φυλακή μια γυναίκα που θα σκοτώσει τον κακοποιητή της;

Μια συζήτηση με τη δικηγόρο Μαριάννα Βασιλείου για το «Σύνδρομο Κακοποιημένης Γυναίκας», τη δευτερογενή θυματοποίηση, και τη σημασία της άμυνας στο ελληνικό ποινικό δίκαιο.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ο γιατρός της Σερίφου που έδωσε τα πάντα, μέχρι που δεν άντεξε άλλο

Οπτική Γωνία / Ο γιατρός της Σερίφου που έδωσε τα πάντα, μέχρι που δεν άντεξε άλλο

Ο Θανάσης Κοντάρης ήρθε από τη Σουηδία για να συμβάλει στη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας στις Κυκλάδες, μετέτρεψε την κλινική της Σερίφου σε μια πρότυπη μονάδα, αλλά αναγκάστηκε να φύγει ξανά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Οπτική Γωνία / Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και βλέπει την πλάτη της Ζωής Κωνσταντοπούλου, επαναφέρει τα σενάρια συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα. Πόσο ρεαλιστικά όμως είναι όλα αυτά; 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Πορνό

Οπτική Γωνία / «Δεν μου αρέσει να νιώθω ότι παίζω τον ρόλο που είδαν σε μια ταινία πορνό»

Τρεις γυναίκες μιλούν για το πώς αντιμετώπισαν το θέμα της συστηματικής παρακολούθησης πορνογραφίας από τον ή την σύντροφό τους και για τις επιπτώσεις που είχε στη σχέση τους.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ