Μήπως οι εχθροί της «σώζουν» την Ευρώπη (που προκαλεί πλήξη στους άλλους);

ΕΠΕΞ Μήπως οι εχθροί της «σώζουν» την Ευρώπη (που προκαλεί πλήξη στους άλλους); Facebook Twitter
Όσο τα θέματα της Ευρώπης θεωρούνται συζητήσεις που δεν «πουλάνε» δημοσιογραφικά ή θέματα επίδειξης λαμπερών ονομάτων, τόσο η Ευρώπη θα συναρπάζει κυρίως τους εχθρούς της. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


Η ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ κίνητρα για να επιμείνει κανείς στο κυνήγι ενός αντικειμένου, στην καταδίωξη ενός άλλου ανθρώπου, στο πάθος για επικράτηση. Το εναντιωματικό στυλ συνεπαίρνει και δεν αποκοιμίζει. Έτσι συμβαίνει και οι μοναδικοί που παθιάζονται πολιτικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι όσοι την περιφρονούν ή την εχθρεύονται, κυρίως από τα δεξιά.

Στις περισσότερες χώρες η «Ευρώπη» παραμένει πολιτικό θέμα μόνο ή κυρίως λόγω της αγανάκτησης και των διαμαρτυριών που εισπράττουν οι θεσμοί και οι ηγεσίες της. Το είδαμε, χαρακτηριστικά, με τα αγροτικά κινήματα. Τα σχέδια ομοσπονδιακής ενοποίησης έχουν συρρικνωθεί σε λίγες συζητήσεις, σε κάποιες εκδόσεις, ημερίδες και κύκλους. Σε αντίθεση με τις δημοφιλείς εκδοχές καταναλωτικού και τουριστικού κοσμοπολιτισμού, το πολιτικό όραμα μιας υπερεθνικής πολιτικής ένωσης έχει τραυματιστεί βαριά και δεν είναι καθόλου στη μόδα.

Το κυρίαρχο mood είναι ο κρατικός ρεαλισμός, οι επιλεκτικές διακυβερνητικές συμπράξεις, μια ρητή ή ανομολόγητη προστατευτική διάθεση. Μόνο το Ουκρανικό πρόσφερε ένα είδος ρητορικής αφύπνισης και συναισθηματικής έξαρσης στους δυτικοευρωπαίους, όχι όμως τόσο στη Νότια Ευρώπη (και ελάχιστα στην Ελλάδα).

 Η νέα ακροδεξιά, που σε μια σειρά από χώρες ελίσσεται μέσα στη κολυμβήθρα του mainstream, μιλάει «σαν να είναι» ολοζώντανη η «απειλή του κοσμοπολιτισμού». 

Παρ’ όλα αυτά, η νέα ακροδεξιά, που σε μια σειρά από χώρες ελίσσεται μέσα στη κολυμβήθρα του mainstream, μιλάει «σαν να είναι» ολοζώντανη η «απειλή του κοσμοπολιτισμού». Η ανερχόμενη εθνικιστική σκηνή στη Γερμανία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία ή στις σκανδιναβικές χώρες προβάλλει διαρκώς τον φανταστικό κίνδυνο μιας πολιτικής ενοποίησης που οι άλλοι δεν την πιστεύουν ή δεν τη θέλουν πια.

Ένα παρόμοιο μοτίβο το συναντάμε τελικά και σε σχέση με την ίδια τη δημοκρατία. Η ράθυμη, βαριεστημένη και μικρών απαιτήσεων διαχείρισή της παράγει περισσότερη κόπωση παρά οποιαδήποτε κινητοποίηση. Το «Κέντρο» απενεργοποιεί τα πολιτικά πάθη καθώς συχνά επαναπαύεται στη ληγμένη (εδώ και κάποια χρόνια) τεχνοκρατική φαντασίωση ή σε έναν ισορροπισμό που δεν έχει απάντηση για τις κρίσεις. Απομένουν έτσι να κάνουν παιχνίδι δυνάμεις που δεν έχουν πολλούς ενδοιασμούς και δεν δεσμεύονται από καθιερωμένες αξίες: νέες μορφές δεξιάς που αντιπαθούν το λεγόμενο ευρωπαϊκό ιδεώδες το διατηρούν, παραδόξως, ζωντανό μέσα από την κινητοποίηση και την εχθρότητά τους.

Φυσικά, υπάρχουν και οι  αριστεροί «κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Το ΚΚΕ στη χώρα μας –και άλλες, μικρότερες δυνάμεις στη ριζοσπαστική και ανταγωνιστική αριστερά– έχουν τη δική τους ερμηνεία που καταλήγει στη γνωστή εναντίωση και στις εκκλήσεις για μια ελληνική έξοδο ή για κατάργηση όλων των «ιμπεριαλιστικών οργανισμών». Η διαφορά είναι ότι αυτός ο λόγος δεν παράγει πάθος γιατί μοιάζει να επαναλαμβάνει ένα σταθερό ιδεολογικό πλαίσιο και μια πυκνή θεωρητική ανάλυση.

Σε αντίθεση με τις αντι-ευρωπαϊκές κορόνες των νέων δεξιών εθνικιστών, ο αντικαπιταλισμός μιας ορισμένης αριστεράς δεν αγγίζει ευρύτερα ακροατήρια. Για τον συμβατικό αγρότη της Βαυαρίας ή για τον καταστηματάρχη σε μια επαρχιακή πόλη της Ολλανδίας η ιδέα μιας εξόδου από τον καπιταλισμό είναι κάτι τελείως εξωτικό και πάντως δίχως εικόνα.

Ο ελληνικός χώρος μνήμης και πολιτικής στράτευσης διατηρεί αυτή την εναντίωση σε ένα σχετικά μεγάλο, αλλά πάντα μειοψηφικό ποσοστό, στις περισσότερες όμως χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι αφηγήσεις μιας ριζοσπαστικής, αντι-Ε.Ε. αριστεράς δεν έχουν κοινό έξω από περιορισμένα ακροατήρια.

Υπάρχει, άλλωστε, κι ένας άλλος λόγος για την ιδιαίτερη έλξη μεταξύ αντι-ευρωπαϊκών στάσεων και νέας δεξιάς. Η τοξική εχθροπάθεια που επικυρώνεται στα social media δεν ψάχνεται τόσο με μεγαλειώδεις ιδέες και αναλύσεις. Είναι συντονισμένη με στοιχειώδεις προγραφές προσώπων και πολέμους συμβόλων. Η ορμπανική ή τραμπική αντιπάθεια για την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία δεν έχει ανάγκη από πολιτική και κοινωνική θεωρία.

Είναι ένας βέβαιος για τον εαυτό του αντιδιανοουμενισμός που ισχυρίζεται πως μεταφράζει τις επιθυμίες των απλών ανθρώπων. Στήνει έτσι στον τοίχο μια ελίτ και την παρουσιάζει ως τη μόνη υπεύθυνη για όλα τα προσωπικά και επαγγελματικά δεινά που πέφτουν στους ώμους ενός αγρότη, ενός επιχειρηματία ή ενός ανέργου. Στη δική μας περίπτωση, αυτός ο αντι-ευρωπαϊσμός θα εκφραστεί κυρίως από την Ελληνική Λύση και δευτερευόντως από τη Νίκη και τους Σπαρτιάτες. Δεν έχει βρεθεί ακόμα ένα πρόσωπο και μια πατέντα ώστε να αποκτήσει αυτή η δυναμική μεγαλύτερο εκτόπισμα, απειλώντας, όπως αλλού, τη συμβατική κεντροδεξιά.

Νομίζω όμως ότι είναι απλώς ζήτημα χρόνου να συμβεί. Υπάρχει ένα συναισθηματικό και κοινωνικό υπέδαφος, μια έτοιμη γλώσσα και ένα στοκ διαθέσεων που ζητούν να εκφραστούν. Όσο τα θέματα της Ευρώπης θεωρούνται συζητήσεις που δεν «πουλάνε» δημοσιογραφικά ή θέματα επίδειξης λαμπερών ονομάτων, τόσο η Ευρώπη θα συναρπάζει κυρίως τους εχθρούς της.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Οι ΗΠΑ θα πάνε πολλές δεκαετίες πίσω, αν εκλεγεί ο Τραμπ, και μαζί το σύνολο του δυτικού κόσμου»

Διεθνή / «Οι ΗΠΑ και όλη η Δύση θα πάνε πολλές δεκαετίες πίσω, αν εκλεγεί ο Τραμπ»

Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα και τον κόσμο από μια ενδεχόμενη επιστροφή στην εξουσία του Ντόναλντ Τραμπ: εξηγεί ο καθηγητής Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Grenoble, Σπύρος Λίτσας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ακροδεξιά τρομάζει την Ευρώπη;

Διεθνή / Η ακροδεξιά τρομάζει την Ευρώπη

Τα πρόσωπα, οι αιτίες και οι δυσοίωνες προβλέψεις για την άνοδο του ακροδεξιού εξτρεμισμού. Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής-σύμβουλος ΥΠ.ΕΞ. και μέλος του ΕΛΙΑΜΕΠ, Παναγιώτης Ιωακειμίδης, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η επιστήμη έχει μια νέα θεωρία για την καταγωγή του φιλιού

Tech & Science / Η επιστήμη έχει μια νέα θεωρία για την καταγωγή του φιλιού

Σύμφωνα με μια νέα μελέτη, η προέλευση του φιλιού ανάγεται σε μια πρακτική περιποίησης των μεγάλων πιθήκων που χτενίζουν το τρίχωμα των οικείων τους με τα δάχτυλά τους και χρησιμοποιούν τα χείλη τους για να απομακρύνουν τα υπολείμματα.
LIFO NEWSROOM
Ο δεύτερος θάνατος των θυμάτων της χούντας 

Οπτική Γωνία / Ο δεύτερος θάνατος των θυμάτων της χούντας 

Το νόημα της επετείου του Πολυτεχνείου δεν είναι η απλή τίμηση των θυμάτων. Είναι μνήμη κι αγώνας ενάντια σε κάθε μορφή κρατικού αυταρχισμού και βίας, σε μηχανισμούς που λειτουργούν αθόρυβα μες στο εδώ και τώρα.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Αντώνης Σαμαράς: Ο διχαστικός influencer της πολιτικής που απέτυχε

Οπτική Γωνία / Αντώνης Σαμαράς: Ο διχαστικός influencer της πολιτικής που απέτυχε

Πόσες φορές να προσπεράσεις τον τοξικό του λόγο; Πόσες φορές να μην ενοχληθείς με τα υπερπατριωτικά τσιτάτα του; Πόσες φορές να μην απαντήσεις σε έναν πολιτικό που διαρκώς εκτοξεύει μισαλλόδοξες απόψεις;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί στην Αμερική δεν μπορεί να βγει γυναίκα πρόεδρος;

Οπτική Γωνία / Γιατί στην Αμερική δεν μπορεί να βγει γυναίκα Πρόεδρος;

Είναι σημαντικό να μην υπερεκτιμηθεί ο ρόλος που έπαιξε ο σεξισμός στην ήττα της Χάρις, σύμφωνα όμως με τις σχετικές έρευνες, υπάρχουν πολλοί ψηφοφόροι αρνητικά προκατειλημμένοι απέναντι στις γυναίκες υποψήφιες για την προεδρία.
LIFO NEWSROOM