Μήπως οι εχθροί της «σώζουν» την Ευρώπη (που προκαλεί πλήξη στους άλλους);

ΕΠΕΞ Μήπως οι εχθροί της «σώζουν» την Ευρώπη (που προκαλεί πλήξη στους άλλους); Facebook Twitter
Όσο τα θέματα της Ευρώπης θεωρούνται συζητήσεις που δεν «πουλάνε» δημοσιογραφικά ή θέματα επίδειξης λαμπερών ονομάτων, τόσο η Ευρώπη θα συναρπάζει κυρίως τους εχθρούς της. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


Η ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ κίνητρα για να επιμείνει κανείς στο κυνήγι ενός αντικειμένου, στην καταδίωξη ενός άλλου ανθρώπου, στο πάθος για επικράτηση. Το εναντιωματικό στυλ συνεπαίρνει και δεν αποκοιμίζει. Έτσι συμβαίνει και οι μοναδικοί που παθιάζονται πολιτικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι όσοι την περιφρονούν ή την εχθρεύονται, κυρίως από τα δεξιά.

Στις περισσότερες χώρες η «Ευρώπη» παραμένει πολιτικό θέμα μόνο ή κυρίως λόγω της αγανάκτησης και των διαμαρτυριών που εισπράττουν οι θεσμοί και οι ηγεσίες της. Το είδαμε, χαρακτηριστικά, με τα αγροτικά κινήματα. Τα σχέδια ομοσπονδιακής ενοποίησης έχουν συρρικνωθεί σε λίγες συζητήσεις, σε κάποιες εκδόσεις, ημερίδες και κύκλους. Σε αντίθεση με τις δημοφιλείς εκδοχές καταναλωτικού και τουριστικού κοσμοπολιτισμού, το πολιτικό όραμα μιας υπερεθνικής πολιτικής ένωσης έχει τραυματιστεί βαριά και δεν είναι καθόλου στη μόδα.

Το κυρίαρχο mood είναι ο κρατικός ρεαλισμός, οι επιλεκτικές διακυβερνητικές συμπράξεις, μια ρητή ή ανομολόγητη προστατευτική διάθεση. Μόνο το Ουκρανικό πρόσφερε ένα είδος ρητορικής αφύπνισης και συναισθηματικής έξαρσης στους δυτικοευρωπαίους, όχι όμως τόσο στη Νότια Ευρώπη (και ελάχιστα στην Ελλάδα).

 Η νέα ακροδεξιά, που σε μια σειρά από χώρες ελίσσεται μέσα στη κολυμβήθρα του mainstream, μιλάει «σαν να είναι» ολοζώντανη η «απειλή του κοσμοπολιτισμού». 

Παρ’ όλα αυτά, η νέα ακροδεξιά, που σε μια σειρά από χώρες ελίσσεται μέσα στη κολυμβήθρα του mainstream, μιλάει «σαν να είναι» ολοζώντανη η «απειλή του κοσμοπολιτισμού». Η ανερχόμενη εθνικιστική σκηνή στη Γερμανία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία ή στις σκανδιναβικές χώρες προβάλλει διαρκώς τον φανταστικό κίνδυνο μιας πολιτικής ενοποίησης που οι άλλοι δεν την πιστεύουν ή δεν τη θέλουν πια.

Ένα παρόμοιο μοτίβο το συναντάμε τελικά και σε σχέση με την ίδια τη δημοκρατία. Η ράθυμη, βαριεστημένη και μικρών απαιτήσεων διαχείρισή της παράγει περισσότερη κόπωση παρά οποιαδήποτε κινητοποίηση. Το «Κέντρο» απενεργοποιεί τα πολιτικά πάθη καθώς συχνά επαναπαύεται στη ληγμένη (εδώ και κάποια χρόνια) τεχνοκρατική φαντασίωση ή σε έναν ισορροπισμό που δεν έχει απάντηση για τις κρίσεις. Απομένουν έτσι να κάνουν παιχνίδι δυνάμεις που δεν έχουν πολλούς ενδοιασμούς και δεν δεσμεύονται από καθιερωμένες αξίες: νέες μορφές δεξιάς που αντιπαθούν το λεγόμενο ευρωπαϊκό ιδεώδες το διατηρούν, παραδόξως, ζωντανό μέσα από την κινητοποίηση και την εχθρότητά τους.

Φυσικά, υπάρχουν και οι  αριστεροί «κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Το ΚΚΕ στη χώρα μας –και άλλες, μικρότερες δυνάμεις στη ριζοσπαστική και ανταγωνιστική αριστερά– έχουν τη δική τους ερμηνεία που καταλήγει στη γνωστή εναντίωση και στις εκκλήσεις για μια ελληνική έξοδο ή για κατάργηση όλων των «ιμπεριαλιστικών οργανισμών». Η διαφορά είναι ότι αυτός ο λόγος δεν παράγει πάθος γιατί μοιάζει να επαναλαμβάνει ένα σταθερό ιδεολογικό πλαίσιο και μια πυκνή θεωρητική ανάλυση.

Σε αντίθεση με τις αντι-ευρωπαϊκές κορόνες των νέων δεξιών εθνικιστών, ο αντικαπιταλισμός μιας ορισμένης αριστεράς δεν αγγίζει ευρύτερα ακροατήρια. Για τον συμβατικό αγρότη της Βαυαρίας ή για τον καταστηματάρχη σε μια επαρχιακή πόλη της Ολλανδίας η ιδέα μιας εξόδου από τον καπιταλισμό είναι κάτι τελείως εξωτικό και πάντως δίχως εικόνα.

Ο ελληνικός χώρος μνήμης και πολιτικής στράτευσης διατηρεί αυτή την εναντίωση σε ένα σχετικά μεγάλο, αλλά πάντα μειοψηφικό ποσοστό, στις περισσότερες όμως χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι αφηγήσεις μιας ριζοσπαστικής, αντι-Ε.Ε. αριστεράς δεν έχουν κοινό έξω από περιορισμένα ακροατήρια.

Υπάρχει, άλλωστε, κι ένας άλλος λόγος για την ιδιαίτερη έλξη μεταξύ αντι-ευρωπαϊκών στάσεων και νέας δεξιάς. Η τοξική εχθροπάθεια που επικυρώνεται στα social media δεν ψάχνεται τόσο με μεγαλειώδεις ιδέες και αναλύσεις. Είναι συντονισμένη με στοιχειώδεις προγραφές προσώπων και πολέμους συμβόλων. Η ορμπανική ή τραμπική αντιπάθεια για την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία δεν έχει ανάγκη από πολιτική και κοινωνική θεωρία.

Είναι ένας βέβαιος για τον εαυτό του αντιδιανοουμενισμός που ισχυρίζεται πως μεταφράζει τις επιθυμίες των απλών ανθρώπων. Στήνει έτσι στον τοίχο μια ελίτ και την παρουσιάζει ως τη μόνη υπεύθυνη για όλα τα προσωπικά και επαγγελματικά δεινά που πέφτουν στους ώμους ενός αγρότη, ενός επιχειρηματία ή ενός ανέργου. Στη δική μας περίπτωση, αυτός ο αντι-ευρωπαϊσμός θα εκφραστεί κυρίως από την Ελληνική Λύση και δευτερευόντως από τη Νίκη και τους Σπαρτιάτες. Δεν έχει βρεθεί ακόμα ένα πρόσωπο και μια πατέντα ώστε να αποκτήσει αυτή η δυναμική μεγαλύτερο εκτόπισμα, απειλώντας, όπως αλλού, τη συμβατική κεντροδεξιά.

Νομίζω όμως ότι είναι απλώς ζήτημα χρόνου να συμβεί. Υπάρχει ένα συναισθηματικό και κοινωνικό υπέδαφος, μια έτοιμη γλώσσα και ένα στοκ διαθέσεων που ζητούν να εκφραστούν. Όσο τα θέματα της Ευρώπης θεωρούνται συζητήσεις που δεν «πουλάνε» δημοσιογραφικά ή θέματα επίδειξης λαμπερών ονομάτων, τόσο η Ευρώπη θα συναρπάζει κυρίως τους εχθρούς της.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Οι ΗΠΑ θα πάνε πολλές δεκαετίες πίσω, αν εκλεγεί ο Τραμπ, και μαζί το σύνολο του δυτικού κόσμου»

Διεθνή / «Οι ΗΠΑ και όλη η Δύση θα πάνε πολλές δεκαετίες πίσω, αν εκλεγεί ο Τραμπ»

Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα και τον κόσμο από μια ενδεχόμενη επιστροφή στην εξουσία του Ντόναλντ Τραμπ: εξηγεί ο καθηγητής Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Grenoble, Σπύρος Λίτσας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ακροδεξιά τρομάζει την Ευρώπη;

Διεθνή / Η ακροδεξιά τρομάζει την Ευρώπη

Τα πρόσωπα, οι αιτίες και οι δυσοίωνες προβλέψεις για την άνοδο του ακροδεξιού εξτρεμισμού. Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής-σύμβουλος ΥΠ.ΕΞ. και μέλος του ΕΛΙΑΜΕΠ, Παναγιώτης Ιωακειμίδης, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

Οπτική Γωνία / «Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

Η μαζική χρήση AI για τη δημιουργία εικόνων με την αισθητική του Studio Ghibli ανοίγει ξανά τη συζήτηση για το ποια είναι τα όρια της αντιγραφής στην τέχνη. Γιορτάζουμε την προσβασιμότητα ή κηδεύουμε τη δημιουργία;
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
ειρήνη

Οπτική Γωνία / Η αδιάκοπη βία και ο ορίζοντας που έχει εξαφανιστεί

«Αυτό που με έχει επηρεάσει περισσότερο μετά την επιστροφή μας δεν είναι οι ελλείψεις, αλλά η παντελής απουσία χρώματος. Τα πάντα είναι γκρίζα. Το μόνο που βλέπεις είναι σκόνη, μισοκατεστραμμένα σπίτια, σοκάκια κομμένα ανάμεσα στα μπάζα»¹.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Γιατί η δίκη Φιλιππίδη θα πρέπει να διδάσκεται σε όλες τις νομικές σχολές;

Οπτική Γωνία / Γιατί η δίκη Φιλιππίδη θα πρέπει να διδάσκεται σε όλες τις νομικές σχολές;

Από τις ερωτήσεις του Εισαγγελέα έως την έμπρακτη στήριξη των ηθοποιών, η δίκη Φιλιππίδη βρίθει πατριαρχικών συμβολισμών και συμπυκνώνει ένα μέρος της φεμινιστικής θεωρίας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Δημοτικό Θέατρο Ολύμπια: Πού το πάει ο δήμος Αθηναίων;

Ρεπορτάζ / Τι περίεργο συμβαίνει με το Δημοτικό Θέατρο Ολύμπια;

Είναι fake news το νέο άνοιγμα που επιχειρεί ο δήμος Αθηναίων με μεγάλο όμιλο θεατρικών επιχειρήσεων; Τι επιδιώκει ο επιχειρηματίας και πόσο υπαρκτός είναι ο κίνδυνος για τον πολιτιστικό οργανισμό να μετατραπεί σε εμπορική επιχείρηση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα φανταστικά πτώματα του Λάνθιμου είναι το πρόβλημα ή η «θανατίλα» μας;

Οπτική Γωνία / Τα φανταστικά πτώματα του Λάνθιμου είναι το πρόβλημα ή η «θανατίλα» μας;

Η άρνηση του ΚΑΣ να παραχωρηθεί η Ακρόπολη στον Γιώργο Λάνθιμο για τα γυρίσματα της νέας του ταινίας εγείρει πολλά ερωτήματα για τον τρόπο που βλέπουμε τα μνημεία και το τι θεωρούμε πολιτιστικό κεφάλαιο σήμερα.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
ΕΠΕΞ Πεθαίνοντας στο πεζοδρόμιο…

Ακροβατώντας / Πεθαίνοντας στο πεζοδρόμιο

Το τραγικό περιστατικό στη Θήβα δεν είναι από αυτά που αποκαλούνται τυχαία γεγονότα. Πρόκειται για ένα από αυτά που συμβαίνουν συχνά, τα οποία απασχολούν την επικαιρότητα και τα ΜΜΕ, συνήθως επιδερμικά, μέχρι να ξεχαστούν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πρακτικά Νομικά: Θα πάω φυλακή αν σκοτώσω τον θύτη μου; 

Οπτική Γωνία / Θα πάει φυλακή μια γυναίκα που θα σκοτώσει τον κακοποιητή της;

Μια συζήτηση με τη δικηγόρο Μαριάννα Βασιλείου για το «Σύνδρομο Κακοποιημένης Γυναίκας», τη δευτερογενή θυματοποίηση, και τη σημασία της άμυνας στο ελληνικό ποινικό δίκαιο.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ο γιατρός της Σερίφου που έδωσε τα πάντα, μέχρι που δεν άντεξε άλλο

Οπτική Γωνία / Ο γιατρός της Σερίφου που έδωσε τα πάντα, μέχρι που δεν άντεξε άλλο

Ο Θανάσης Κοντάρης ήρθε από τη Σουηδία για να συμβάλει στη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας στις Κυκλάδες, μετέτρεψε την κλινική της Σερίφου σε μια πρότυπη μονάδα, αλλά αναγκάστηκε να φύγει ξανά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Οπτική Γωνία / Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και βλέπει την πλάτη της Ζωής Κωνσταντοπούλου, επαναφέρει τα σενάρια συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα. Πόσο ρεαλιστικά όμως είναι όλα αυτά; 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Πορνό

Οπτική Γωνία / «Δεν μου αρέσει να νιώθω ότι παίζω τον ρόλο που είδαν σε μια ταινία πορνό»

Τρεις γυναίκες μιλούν για το πώς αντιμετώπισαν το θέμα της συστηματικής παρακολούθησης πορνογραφίας από τον ή την σύντροφό τους και για τις επιπτώσεις που είχε στη σχέση τους.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ