ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ στη νότια Τουρκία και στη βόρεια Συρία άφησαν πίσω τους μια καταστροφή που μοιάζει σχεδόν βιβλική. Πάνω από 50.000 νεκροί –μια μάλλον μετριοπαθής εκτίμηση–, 2,5 εκατομμύρια άστεγοι, κόστος ανοικοδόμησης της περιοχής περίπου 84 δισ. ευρώ είναι ο πρώτος απολογισμός.
Ο πρώτος σεισμός εκδηλώθηκε με επίκεντρο κοντά στην περιοχή Παζάρτσικ της επαρχίας Καχραμάνμαρας, κοντά στα σύνορα με τη Συρία. Είχε μέγεθος 7,8 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ και εστιακό βάθος 17,9 χιλιόμετρα. Ο συνδυασμός πολύ υψηλής έντασης και μικρού, σχετικά, βάθους έκανε ιδιαίτερα καταστροφικά τα σεισμικά κύματα, με την ενέργεια που απελευθερώθηκε να έχει κατευθυνθεί προς τα νοτιοανατολικά. Τα πράγματα έγιναν χειρότερα όταν ένας δεύτερος σεισμός, έντασης 7,6 Ρίχτερ, εκδηλώθηκε με επίκεντρο γύρω στα 100 χιλιόμετρα από το αρχικό.
Χιλιάδες κτίρια κατέρρευσαν σε μια γεωγραφική ζώνη με διάμετρο περίπου 350 χιλιόμετρα, που περιλαμβάνει μεγάλες πόλεις, από το Ντιγιαρμπακίρ, τα Άδανα και το Γκαζιαντέπ της νότιας Τουρκίας μέχρι το Χαλέπι και τη Χάμα της βόρειας και κεντρικής Συρίας. Στο τουρκικό λιμάνι της Αλεξανδρέττας και στην επίσης τουρκική πόλη Αντιγιαμάν κατέρρευσαν νοσοκομεία. Ο Ταγίπ Ερντογάν έκανε λόγο για τη χειρότερη λόγω σεισμού καταστροφή που έχει γνωρίσει η χώρα του από το 1939 και κήρυξε επταήμερο εθνικό πένθος.
Το δόγμα της « αυταρχικής ισχύος» το οποίο διαπερνούσε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας και είχε κορυφωθεί το τελευταίο διάστημα απέναντι στην Ελλάδα με τον υβριδικό πόλεμο στον Έβρο και τα ναυτικά επεισόδια με τη φρεγάτα «Λήμνος» μοιάζει, τουλάχιστον για την ώρα αλλά και για το επόμενο διάστημα, ανεπίκαιρο.
Είναι αναπόφευκτο μια τέτοια καταστροφή να επηρεάσει αποφασιστικά το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά στο εσωτερικό της Τουρκίας. Μένει όμως και μια κρίσιμη παράμετρος που μας αφορά, η επίδραση του γεγονότος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Για την ελληνική πλευρά τα πράγματα μοιάζουν πιο απλά, αφού η συγκυρία δίνει προστιθέμενη αξία σε ενέργειές της όπως η έγκαιρη και συγκινητική αποστολή της ΕΜΑΚ στην περιοχή και η διάσωση πέντε ανθρώπων καθώς και η επίσκεψη Δένδια, με αποτέλεσμα να χτίζει αυτοπεποίθηση στο εσωτερικό, να μειώνει τον κίνδυνο ατυχήματος στο πλαίσιο καθημερινών διενέξεων και να εμπεδώνει τη στρατηγική της συστηματικής δουλειάς σε διπλωματικό και όχι μόνο επίπεδο και της επαγρύπνησης.
Για την τουρκική πλευρά όμως τα πράγματα μοιάζουν να βρίσκονται σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Το δόγμα της «αυταρχικής ισχύος», το οποίο διαπερνούσε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας και είχε κορυφωθεί το τελευταίο διάστημα απέναντι στην Ελλάδα με τον υβριδικό πόλεμο στον Έβρο και τα ναυτικά επεισόδια με τη φρεγάτα «Λήμνος» μοιάζει, τουλάχιστον για την ώρα αλλά και για το επόμενο διάστημα ανεπίκαιρο.
Η Τουρκία διατηρεί στρατεύματα σε Ιράκ, Λιβύη και Συρία, στρατεύματα κατοχής στην Κύπρο και απειλεί την Ελλάδα. Η ανάμνηση της αυτοκρατορικής επιβολής στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί ένα μόνιμο ορόσημο, είτε διακινείται μέσα από την οθωμανική παράδοση είτε μέσα από αυτό το μείγμα Ισλάμ και εθνικισμού που προωθεί ο Ερντογάν τα τελευταία χρόνια με μεγάλη ένταση και εκφράζεται από δόγματα όπως εκείνο του «Στρατηγικού Βάθους» για τα ανατολικά της σύνορα ή της «Γαλάζιας Πατρίδας» για τα καθ’ ημάς.
Οι δρόμοι για τον Ερντογάν μπροστά σε μια εκλογή αναμέτρηση, που αναζητά με μάλλον εύσχημους τρόπους να αναβάλει, είναι δύο: είτε θα συνεχίσει τη στρατηγική έντασης και την πολεμοκάπηλη τακτική του, η οποία αφορά όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, είτε αυτή η καταστροφή θα του δώσει την αφορμή για μια μετακίνηση της ατζέντας του στο εσωτερικό και για την ανοικοδόμηση της προνομιακής γι' αυτόν εκλογικά περιοχής της νότιας Τουρκίας που καταστράφηκε, για την οποία θα χρειαστεί σημαντική εξωτερική βοήθεια.
Μπορεί να μοιάζει κάπως ρομαντικό, αλλά η εικόνα εκείνου του μωρού που βγήκε σαν από θαύμα μετά από 128 ώρες από τα χαλάσματα εκφράζει ίσως μια ελπίδα για την αναστροφή μιας πορείας που έμοιαζε αναπότρεπτα πολεμική για την περιοχή. Εξαρτάται τι θα επικρατήσει στο μυαλό του Ερντογάν: να περάσει στην Ιστορία για έναν μεγάλο πόλεμο ή για την προσπάθεια μιας ειρηνικής στροφής προς την εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής;