ΕΝΤΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΑΙΟΤΗΤΑ
Έλεγχοι πραγματοποιούνται από τη Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) σε e-shops και φυσικά καταστήματα προκειμένου να τεκμηριωθεί αν υπήρξε αισχροκέρδεια σχετικά με τις τιμές πώλησης μασκών αυξημένης προστασίας FFP2 και ΚΝ95, όπως είχε προαναγγείλει ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνις Γεωργιάδης.
Σύμφωνα με καταγγελίες υπήρξαν ανατιμήσεις μέχρι και 42%, μόλις ανακοινώθηκαν τα νέα μέτρα που ισχύουν από την Παρασκευή 24 Δεκεμβρίου. Ωστόσο, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία απαγορεύεται, μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2022, περιθώριο κέρδους μεγαλύτερο του 20% σε είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, μάσκες, γάντια, αντισηπτικά), από ό,τι είχε τον Φεβρουάριο του 2020, δηλαδή πριν από την έναρξη της πανδημίας. Σε περίπτωση παραβίασης προβλέπονται βαρύτατα πρόστιμα.
Πέρα, όμως, από τη νομοθετική ρύθμιση και τα πρόστιμα, πρόκειται για στρεβλή και απεχθή μορφή του καπιταλισμού. Ξέρουμε από πολλές μελέτες ότι οι καταναλωτές αποδέχονται οι επιχειρήσεις να ανεβάζουν τις τιμές τους ή να μειώνουν τους μισθούς όταν αυξάνονται τα κόστη τους, αλλά το κρίνουν ανέντιμο όταν αυξάνεται η ζήτηση ή παρατηρούνται ελλείψεις. Θεωρείται, λόγου χάρη, ανέντιμο μια επιχείρηση να ανεβάζει τις τιμές ενός προϊόντος του οποίου διαθέτει ποσότητες σε απόθεμα, μόλις ανακοινωθεί αύξηση της γενικής του τιμής — το τυπικό παράδειγμα είναι η άμεση αύξηση της τιμής της βενζίνης στα πρατήρια, αμέσως μόλις ανακοινωθεί αύξηση της τιμής του πετρελαίου.
Η εντιμότητα πάει ζευγάρι με την αμοιβαιότητα. Η αμοιβαιότητα σημαίνει ότι οι άνθρωποι απέναντι σε φιλικές ενέργειες συμπεριφέρονται κατά κανόνα πολύ πιο ευγενικά και συνεργατικά· και, απεναντίας, σε εχθρικές ενέργειες πολύ πιο άσχημα έως και βίαια.
Είναι, συνεπώς, απολύτως φυσιολογική η οργή των πολιτών για τις προκλητικές αυξήσεις και μάλιστα σε είδη που αφορούν την ατομική και δημόσια υγεία· και θα είναι πλήρως αποδεκτές οι ποινές που θα επιβληθούν, όπου διαπιστωθούν παραβάσεις.
Θα αποτελέσει επίσης και ένα μικρό μάθημα σε όσους παπαγαλίζουν τον «νόμο της προσφοράς και της ζήτησης» ως εξήγηση των πάντων στον καπιταλισμό ή σε ό,τι νομίζουν ότι πρέπει να είναι ο καπιταλισμός.
• • •
Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ
Μπορεί να διαπνέονται από πατριωτικά έως εθνικιστικά αισθήματα, αλλά η ορθολογικότητα στη συμπεριφορά τους υπό κατάλληλες συνθήκες τελικώς επιβάλλεται.
Στο επόμενο βίντεο, Έλληνες και Βούλγαροι πολίτες καταναλωτές περνούν τα σύνορα για να κάνουν τις αγορές τους στην Τουρκία, εκμεταλλευόμενοι την πτώση της τουρκικής λίρας (χθες, 1 ευρώ = 13,11 λίρες).
Διόλου πρωτότυπο φαινόμενο. Έχει συμβεί πολλάκις στο παρελθόν και σε πολλές χώρες, λόγου χάριν, Γάλλοι περνούσαν αυθημερόν τα Πυρηναία για να ψωνίσουν στην Ισπανία, και κάτοικοι της Χιλής πήγαιναν στην Αργεντική για ψώνια όταν το πέσο κατρακυλούσε.
With the Turkish lira still volatile, shoppers from neighboring Greece and Bulgaria are crossing the border to stock up on cheaper groceries. pic.twitter.com/2JBR3VJckl
— DW News (@dwnews) December 27, 2021
• • •
ΠΕΘΑΝΕ Ο «ΝΕΟΣ ΔΑΡΒΙΝΟΣ»
«Η ανθρώπινη επίδραση στη βιοποικιλότητα, για να το θέσω κατά το δυνατόν συντομότερα, είναι επίθεση εναντίον μας».
Αυτός είναι ένας από τους γνωστούς αφορισμούς του σπουδαίου βιολόγου, φυσιοδίφη, συγγραφέα, καθηγητή στο Χάρβαρντ, Έντουαρντ Γουίλσον (1929 – 2021), που πέθανε προχθές.
Οι προσωνυμίες του αναδεικνύουν το επιστημονικό μέγεθός του: «Ο νέος Δαρβίνος», «ο φυσικός κληρονόμος του Δαρβίνου», «ο πατέρας της βιοποικιλότητας», «ο πατέρας της κοινωνιοβιολογίας».
Κορυφαίος ειδικός στα μυρμήγκια, χαρτογράφησε την κοινωνική τους συμπεριφορά, δείχνοντας πώς επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω εκκρίσεων φερομόνης (τα ευρήματά του ενέπνευσαν την ανάπτυξη των «αλγορίθμων μυρμηγκιών» βελτιστοποίησης συστημάτων).
Υπήρξε και δεινός συγγραφέας. Πολυγραφότατος, τιμήθηκε με δύο βραβεία Πούλιτζερ για δοκίμια του, αρκετά δε βιβλία του έγιναν μπεστ σέλερ.
• • •
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
Κυκλοφόρησε στα ελληνικά το βιβλίο της Μαριάνα Μαζουκάτο, Η Οικονομία της Αποστολής, από τις Εκδόσεις Επίκεντρο. Αντιγράφω μερικά σημεία με μικρές αλλαγές από τον πρόλογό μου.
Η Μαζουκάτο στην Οικονομία της Αποστολής προτείνει ένα ολοκληρωμένο διαχειριστικό πλαίσιο για τα μεγα-προβλήματα της εποχής μας: την κλιματική κρίση/αλλαγή, την υγειονομική κρίση, το ψηφιακό χάσμα, κ.ά.
Η συγγραφέας είναι γνωστή στη χώρα μας από τα δύο προηγούμενα βιβλία της, Το Επιχειρηματικό Κράτος (Εκδόσεις Κριτική) και την Αξία των Πάντων (Εκδόσεις Επίκεντρο). Υπάρχει, όμως, κεφαλαιώδης διαφορά ανάμεσα σε αυτά και στην Οικονομία της Αποστολής.
Στα δύο προηγούμενα βιβλία της, η συγγραφέας επικεντρώθηκε στην ανάλυση, στο «είναι» του σύγχρονου καπιταλισμού. Στην Αποστολή το ενδιαφέρον της εστιάζεται στο τι πρέπει να γίνει, στο κανονιστικό, στο «δέον». Αν στα πρώτα ήθελε να εξηγήσει τον καπιταλισμό, στην Αποστολή θέλει να τον αλλάξει, πράγμα ολοφάνερο καταρχάς από την προνομιούχο θέση που έχουν στις σελίδες του κεντρικές έννοιες του στρατηγικού μάνατζμεντ / στρατηγικής σκέψης: όραμα, αποστολή, σκοπός, στόχοι, ακόμη και πολύ εξειδικευμένες, όπως χάρτες αποστολών, εσωτερικές ικανότητες, κ.ά.
Είναι αδύνατο να μιλήσεις για δημόσιες πολιτικές αφηρημένα, δίχως αναφορά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Πολλά σημαντικά έργα έχουν γίνει, λόγου χάριν, το σχέδιο Μανχάταν που οδήγησε στην κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας. Αναμφισβήτητα, όμως, η αποστολή ανθρώπου στη Σελήνη ― το πρόγραμμα Απόλλων ― παραμένει μέχρι σήμερα το πιο φιλόδοξο και πολύπλοκο έργο. Η χρησιμότητά του είναι διττή. Από τη μια, η μελέτη αυτής της περίπτωσης παρέχει στη συγγραφέα το εμπειρικό υλικό προκειμένου να εδράσει τη θεωρία της σε γερά θεμέλια· και από την άλλη, να καταδείξει με το εξαιρετικό αυτό επίτευγμα την κεντρική της θέση ότι «το κράτος ξεπέρασε τον ρόλο αυτού που διορθώνει τις αγορές, και απέκτησε ρόλο διαμορφωτή των αγορών».
Η Μαζουκάτο παρέχει μία, και πιθανόν τη μοναδική διέξοδο, σε όσους αυτοχαρακτηρίζονται ως «προοδευτικοί» για να ξεκολλήσουν από τη μιζέρια στην οποία έχουν αποτελματωθεί. Επί μισό αιώνα, είτε αγωνίζονται να διαφυλάξουν ό,τι κατακτήθηκε στη μεταπολεμική περίοδο, αναδίνοντας ένα άρωμα «αντιδραστικότητας» με την έννοια της επιστροφής στα κεκτημένα· είτε σπεύδουν να αντιγράψουν τους συντηρητικούς συχνά σαν ατάλαντοι συγγραφείς.
Πάνω από όλα, όμως, η Μαζουκάτο μεταδίδει τη δική της παθιασμένη πεποίθηση ότι μπορούμε συλλογικά και ορθολογικά να αντιμετωπίσουμε τη σημερινή κρίση του καπιταλισμού, και να τον κάνουμε καλύτερο. Και να προστατεύσουμε αυτό, που μάθαμε επίσης από το πρόγραμμα Απόλλων: πόσο ταπεινόφρονες πρέπει να είμαστε βλέποντας τον πλανήτη μας σαν «όαση σε μια θάλασσα σκότους» (Νιλ Άρμστρονγκ), και πόσο πρέπει να φροντίζουμε αυτό το εύθραυστο σπίτι μας.
• • •
ΠΟΥ ΠΑΕΙ ΤΟ ΛΙΠΟΣ ΠΟΥ ΧΑΝΟΥΜΕ;
Ως συνήθως, μετά τις γιορτές προγραμματίζουμε δίαιτα, και μάλιστα αυστηρή. Ως συνήθως, επίσης, οι περισσότεροι δεν πρόκειται να τηρήσουμε την υπόσχεση που δώσαμε στον εαυτό μας.
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, είναι ένα ερώτημα πού πάει το λίπος που ενδεχομένως θα χάσουμε. Πριν από λίγα χρόνια, οι Ruben Meerman και Andrew Brown το απάντησαν σε άρθρο τους που δημοσίευσε η British Medical Journal.
Οι συγγραφείς έδειξαν ότι απώλεια 10 κιλών λίπους απαιτεί εισπνοή 29 κιλών οξυγόνου, και αυτή η διεργασία μεταβολισμού παράγει 28 κιλά διοξείδιο του άνθρακα και 11 κιλά νερό.
Ειδικότερα, αν χάσουμε 10 κιλά λίπους, τα 8,4 από τα 28 κιλά εκπνέονται ως διοξείδιο του άνθρακα μέσω των πνευμόνων. Το υπόλοιπο 1,4 γίνεται νερό που το αποβάλλουμε με τα ούρα, κόπρανα, ιδρώτα, δάκρυα και άλλα σωματικά υγρά. Κοντολογίς, το 84% γίνεται διοξείδιο του άνθρακα και το 16% νερό.
Πηγή: The British Medical Journal
