Οι Δαίμονες των Αθηνών: ένα σημαντικό, ακατάτακτο βιβλίο για την ελληνική κρίση

Οι Δαίμονες των Αθηνών: ένα σημαντικό, ακατάτακτο βιβλίο για την ελληνική κρίση Facebook Twitter
0

AΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟΔΩΡΟ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ* 

Ο αφηγητής του βιβλίου, ένας Έλληνας καθηγητής Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σίδνευ, επισκέπτεται συχνά τον τόπο του, την μητέρα του και τους παλιούς του φίλους, αφού γεννήθηκε στα Κρεστενά της Ηλείας και μεγάλωσε στον Πειραιά. Έτσι, και ο καθηγητής Βρασίδας Καραλής, γίνεται ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής της περιπέτειας που βιώνει η χώρα του στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Από το 2011, που επιδεινώθηκε η κρίση και μέχρι τον Ιανουάριο του 2013, καταγράφει γεγονότα, βιώνει πρωτόγνωρες εμπειρίες και αποφασίζει να τα συμπιέσει σε μια αφηγηματική ενότητα.


Το 2014 εκδίδεται στην Αυστραλία το βιβλίο "The Demons of Athens", ένα βιωματικό χρονικό, που δεν κατατάσσεται εύκολα ως λογοτεχνικό είδος. Από τη μια, έχει την ματιά ενός αυτόπτη μάρτυρα, αποφεύγοντας ωστόσο την φευγαλέα δημοσιογραφική ματιά, από την άλλη, διατηρεί την λογοτεχνικότητα ενός ταξιδιωτικού κειμένου που, ενίοτε, παραπέμπει στον στοχασμό και στην οξυδέρκεια των ταξιδιωτικών βιβλίων του Καζαντζάκη.


Ο Βρασίδας Καραλής ξεκινάει με την Μελβιλική τύπου φράση, "Πείτε με ό,τι θέλετε, λιποτάκτη, προδότη, ανερμάτιστο...". Χωρίς κανενός είδους ναρκισσευόμενου διανοουμενισμού καταφεύγει στην άμεση παρατήρηση, μια παρατακτική σύμπτυξη των συμβάντων της κρίσης μέσα σε τριάντα ημερολογιακές ημέρες, δίνοντας έτσι μια εφιαλτική πυκνότητα σε όσα έχουν διαδραματιστεί τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα του. Θέλει να γίνει ένας ρεπόρτερ της αποδιοργάνωσης και του μηδενισμού, διατηρώντας την καντιανή λογική του. Οι σκέψεις του, διαποτισμένες από τις μελέτες του πάνω στον Χάιντεγκερ, τον Καστοριάδη, την Χάνα Άρεντ, προσγειώνονται στα πεζοδρόμια, στις καμένες και σπασμένες βιτρίνες, αναμειγνύονται με την ομίχλη των δακρυγόνων των ΜΑΤ, περιγράφοντας την κατάδυση μιας πόλης στην δική της δαντική κόλαση.

Οι Δαίμονες των Αθηνών: ένα σημαντικό, ακατάτακτο βιβλίο για την ελληνική κρίση Facebook Twitter
Βρασίδας Καραλής. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Ο Καραλής δεν ψάχνει δαιμόνια, δεν καταλογίζει ευθύνες στις ξένες δυνάμεις. Εδώ ήταν ο Πλάτων, εδώ και ο Όμηρος. Αν δεν βρίσκεται πια ένα σύμβολο για τη θέση μας στην ιστορία, είναι που χάσαμε τη δημιουργική μας φαντασία, αποτύχαμε και ίσως είναι αργά για άλλες επιφοιτήσεις.


Οι διαλυμένες σχέσεις των ανθρώπων, οι εκπτώσεις των ηθών, οι δυσοίωνες προκαταλήψεις, οι ηθικοπλαστικές εμμονές, ο πολιτισμικός κυνισμός, η μετάθεση ευθυνών, η απαξίωση των βασικών αξιών, όλα σε καταβύθιση. Και πρωτίστως η κρίση νοήματος, η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και τις άρχουσες δυνάμεις. Ένας διαρκής τρόμος στους δρόμους και στις ψυχές των ανθρώπων.


Το ταξίδι στην καρδιά του σκότους είναι εδώ. Ο άνθρωπος, που διάλεξε την Αυστραλία για να επαναδιαπραγματευτεί την ταυτότητά του και την ελληνικότητά του, βρίσκεται μπροστά στην κενότητα ακόμη και των αρχετυπικών συμβόλων. Αρχίζει η συναισθηματική και σωματική διαταραχή του καθώς περιπλανάται στα κεντρικά σημεία της Αθήνας, του Πειραιά αλλά και σε ένα σύντομο ταξίδι στην Ολυμπία. Βιώνει το κάψιμο του "Αττικόν", κινδυνεύει από μολότοφ και δακρυγόνα, έρχεται στα χέρια με χρυσαυγίτες.


Σωματοποιεί την περιπέτεια του λαού, την σιωπηλή τραγωδία των ανθρώπων χωρίς φωνή και θέλει να δώσει λόγο σ' αυτούς, στο δικό τους αντι-έπος. Ταυτόχρονα αντιπαθεί βαθύτατα όλους του εξουσιαστές και τους εξουσιολάγνους, που αποφεύγει να τους κατονομάσει.


Ο Καραλής αναζητάει μια καινούργια αφήγηση για τη χώρα μέσα από το κατακερματισμένο τοπίο της. Συνομιλεί με κάθε λογής ανθρώπους για να αντλήσει σκέψεις, επιδιώκοντας την διαλογικότητα. Συνομιλεί με διανοούμενους, σε "περιπατητικούς" διαλόγους, επαναφέροντας κύρια φιλοσοφικά ζητήματα, χωρίς την -κουρασμένη πια- αποδόμησή τους. Ψηλαφίζει τα γκράφιτι στους τοίχους, πνίγεται στην στενωσιά των χώρων, ασφυκτιά στους δρόμους. Ο τρόμος ελλοχεύει στις καφκικές Εφορίες, ο καινούργιος λόγος θα συλλαβιστεί από το μηδέν στις λαϊκές συνοικίες και τις σταράτες κουβέντες. Καταφεύγει αναφορικά και στις εμβληματικές ελληνικές ταινίες, όπως ο "Δράκος", "Συνοικία το όνειρο", για να επανασυνδέσει το χαμένο νήμα ανάμεσα στις γενιές των πολέμων, της προσφυγιάς και της μετανάστευσης.


Η περιδιάβαση αυτή, κατορθώνεται σε διαφορετικά επίπεδα εντός κειμένου: είναι και η προσωπική του πορεία και η σχέση με τη χώρα του, είναι η περιπέτεια της χώρας και η επανατοποθέτηση απέναντι στο παρελθόν της. Ο Καραλής δεν ψάχνει δαιμόνια, δεν καταλογίζει ευθύνες στις ξένες δυνάμεις. Εδώ ήταν ο Πλάτων, εδώ και ο Όμηρος. Αν δεν βρίσκεται πια ένα σύμβολο για τη θέση μας στην ιστορία, είναι που χάσαμε τη δημιουργική μας φαντασία, αποτύχαμε και ίσως είναι αργά για άλλες επιφοιτήσεις.


Το πολυεπίπεδο και φορτισμένο νοηματικά βιβλίο θα ξαφνιάσει και θα τρομάξει τους αγγλόφωνους λάτρεις της τουριστικής και ζορμπαδικής Ελλάδας. Για τους Έλληνες, αν ποτέ μεταφραζόταν, θα ήταν ένα κείμενο-εφιάλτης. Καλώς τα πράττουμε αλλά ας μην τα διαλαλούμε.


"Οι δαίμονες των Αθηνών" αποτελεί μια ελεγεία στην γενιά της μεταπολίτευσης, της τόσο άδικα χαμένης και σπαταλημένης, τόσο εύκολα παραδομένης στα θέλγητρα της εξουσίας και της δύναμης, μιας γενιάς "που είχαμε τα πάντα, δεν γνωρίσαμε εξορίες, φτώχεια, καταδιώξεις. Όμως καταλήξαμε εγκληματικά επικίνδυνοι, ανίκανοι να ξεπεράσουμε την ασημαντότητά μας-οι Δαίμονες των Αθηνών".
Πίσω από την αγανάκτηση ξεπροβάλλει μια ουμανιστική αντίληψη, μια ανάγκη για ανθρωπιά, για μια πολιτεία με πλήρη ισονομία και δημοκρατία, για μια Ελλάδα που θα πάψει αν είναι μια "θορυβώδης κοινωνία της σιωπής".

Βιβλιογραφία στα αγγλικά
Martin Heidegger and the Aesthetics of Living
Recollections of Mr Manoly Lascaris
A History of Greek Cinem

Βιβλιογραφία στα ελληνικά
Για τον Ανδρέα Αγγελάκη, Οδός Πανός
Αναγνώσεις σολωμικών κειμένων, Ιδεόγραμμα
Ο Νίκος Καζαντζάκης και το παλίμψηστο της ιστορίας, Κανάκη
Σπουδή στη "Μικρά Σύρτι" του Ζήσιμου Λορεντζάτου, Δόμος
Ωδή στον Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα, Κανάκη


Μεταφράσεις
Λέων, Διάκονος, Ιστορία, Κανάκη
Δούκας, Μιχαήλ, Βυζαντινοτουρκική ιστορία, Κανάκη
Ψελλός, Μιχαήλ, Χρονογραφία, Κανάκη
White, Patrick, 1912-1990, Βος, Κανάκη
Ψελλός, Μιχαήλ, Χρονογραφία, Κανάκη

 

________

* Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης είναι συγγραφέας. Τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το κρητικό φαγητό είναι πολιτισμικός πλούτος, κληρονομημένη γνώση, καταστάλαγμα εμπειριών, και πηγή έμπνευσης

Βιβλίο / Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μαργκερίτ Ντιράς: Ζωή σαν μυθιστόρημα»

Το Πίσω Ράφι / To βιβλίο για τη Μαργκερίτ Ντιράς που προκάλεσε σάλο στη Γαλλία

Η προσωπικότητα που αναδύθηκε για τη συγγραφέα του «Εραστή» μέσα από το βιβλίο της δημοσιογράφου Λορ Αντλέρ είναι αμφιλεγόμενη, καθώς η πολιτική και προσωπική διαδρομή της εμφανίζουν αρκετά σκοτεινά σημεία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ