Η πανδημία, ο ιός και η σιωπή της φύσης

ADVERTORIAL

Του Κωνσταντίνου Ν. Δεμέτζου

Καθηγητής Φαρμακευτικής, ΕΚΠΑ,

Διευθυντής του Εργαστηρίου της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας

Πρόεδρος της Επιστημονικής Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας

Ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο ιούς. Δεν είναι όμως όλοι οι ιοί εχθρικοί προς τον άνθρωπο. Υπάρχουν φιλικά προσκείμενοι και χρήσιμοι ιοί, όπως και βακτήρια χωρίς τα οποία δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε. Επιτρέψτε μου όμως να  θέσω μερικά συμπληρωματικά ρητορικά ερωτήματα που κατά την γνώμη μου θα έχουν ενδιαφέρον για τον αναγνώστη και θα είναι χρήσιμα στην συζήτηση μας, στην συνέχεια.

Πώς θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε κάτι αόρατο, κάτι το οποίο δεν βλέπουμε, δεν ακούμε, δεν αισθανόμαστε π.χ. τον ιό SARS-CoV-2, αλλά και άλλους ιούς, άραγε; Μπορούμε να αφουγκρασθούμε έναν κόσμο αόρατο ο οποίος μας εκπλήσσει συνεχώς και έναν κόσμο που δεν βλέπουμε, τον μικρο / νανόκοσμο: έναν κόσμο με κανόνες, με τάξη, έναν κόσμο που είναι γύρω μας και είμαστε και εμείς μέρος του. Είναι αυτός κόσμος μέσα στον οποίο εξυφαίνονται οι νόμοι και οι κανόνες των φυσικών διαδικασιών, όπως η εξέλιξη της ζωής, η δημιουργία των ιών των βακτηρίων και άλλων βιολογικών οντοτήτων και εμφανίζονται στον δικό μας ορατό κόσμο (μακρόκοσμο).

Ο κόσμος των ιών, που δεν βλέπουμε δηλαδή ο μικρο / νανόκοσμος, έχει απόλυτη τάξη και αρμονία. Εκεί, στον αόρατο κόσμο για εμάς, γίνονται όλες οι εξελικτικές προσπάθειες και λαμβάνονται θα μπορούσαμε να πούμε «αποφάσεις» της εξέλιξης των ειδών δηλαδή των ιών, των βακτηρίων των φυτών κλπ. και η δημιουργία των φυσικών νόμων. Θα πρέπει εδώ να αναφέρω ότι οι φυσικοί νόμοι δεν δημιουργούνται από τους ανθρώπους, αλλά προϋπάρχουν μέσα στην φύση, απλά οι επιστήμονες τους ανακαλύπτουν και τους περιγράφουν.

Η δημιουργία των φυσικών νόμων στον μικρο / νανόκοσμο είναι μια εξαίσια δυναμική διαδικασία με αρμονία και προοπτική και μας εκπλήσσει όταν βλέπουμε τα αποτελέσματα του π.χ. τον ιό SARS-CoV-2 στον δικό μας ορατό κόσμο δηλαδή στον μακρόκοσμο. Η επιστήμη χρησιμοποιεί ομολογουμένως δύσκολη ορολογία για να περιγράψει τον μικρο / νανόκοσμο. Έννοιες όπως βιοφυσική, θερμοδυναμική, γεωμετρία, μορφολογία κ.α. είναι δύσκολες και είναι  υποχρέωση του επιστήμονα να εκλαΐκευσει αυτές τις δύσκολες έννοιες και να τις προσφέρει ως αντίδωρο στην κοινωνία. Τελικά, πιστεύω ότι η επιστήμη αποτελεί τον δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ μικρο / νανόκοσμου με τον κόσμο μας δηλαδή με τον μακρόκοσμο και η προοπτική συνομιλίας είναι προφανής και απαραίτητη μέσω της επιστήμης.

Ο σεβασμός στη φύση είναι κι αυτός απαραίτητος για το καλό της κοινωνίας.  Δεν είναι εύκολο να διακονείς την επιστήμη, να ερευνάς έναν κόσμο που δεν βλέπεις προσπαθώντας να προσεγγίσεις την αλήθεια και να αποκαλύψεις και να αποδείξεις με μετρήσεις τους φυσικούς νόμους. Μπορούμε να μάθουμε πώς δημιουργήθηκε ο ιός της πανδημίας; Μήπως και εμείς αδιαφορούμε και δεν κατανοούμε τα μηνύματα που η φύση μας παρουσιάζει κατά καιρούς;  Η γνώμη μου είναι ότι έχουμε συνολικά αδιαφορήσει και δεν αναφέρομαι μόνο στους πολίτες στην Βιομηχανία αλλά και στον τρόπο διαχείρισης του περιβάλλοντος από την πολιτεία. Αρνούμαστε πολλές φορές να αφουγκρασθούμε τα φυσικά φαινόμενα που μεταφέρουν τα μηνύματα για το μέλλον.

Οι ιοί που προϋπήρχαν πριν τον SARS-CoV-2 και ανήκουν στο ίδιο με αυτόν γένος, δεν βρέθηκε να είναι τόσο μολυσματικοί. Δεν δημιούργησαν πανδημία. Τα σημάδια υπήρχαν λοιπόν για πολλά χρόνια και έπρεπε να τα κατανοήσουμε, να προετοιμασθούμε. Ο μικρο / νανόκοσμος έχει την ανάγκη και αυτός να εκφρασθεί, να εκφράσει τις «εν υπνώσει» πληροφορίες που κουβαλάει  (ο ιός κατά την γνώμη μου είναι καθαρά φορέας πληροφοριών και έτσι πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε ) και έτσι δημιουργούνται νέοι ιοί, νέοι παθογόνοι και μολυσματικοί οργανισμοί, ακόμα και αν θέλετε γεγονότα που πρέπει και αυτά να εκφρασθούν. Και όταν αυτά συμβαίνουν, εκπλησσόμεθα, είμαστε απροετοίμαστοι ενώ οι  άγνωστες όπως νομίζουμε δυνάμεις που προκαλούν το κακό και τον πόνο μας έχουν ήδη προειδοποιήσει.

Ο κόσμος μας θα ήταν καλύτερος αν ακούγαμε τη σιωπή της φύσης. Η μοριακή βιολογία, η βιοφυσική, η χημεία, τα μαθηματικά , η γεωμετρία και γενικά οι επιστήμες, αλλά και οι τεχνολογίες όπως η νανοτεχνολογία, η βιοτεχνολογία η τεχνητή νοημοσύνη η οποία αναπτύσσεται, προσφέρονται ως πλατφόρμες ερμηνείας της εξέλιξης των γεγονότων που εξελίσσονται στον μικρο και νανόκοσμο όπως η εξέλιξη των ειδών αλλά και όποιων άλλων διαδικασιών που μπορούν να εμφανισθούν στον μακρόκοσμο μας π.χ. οι σεισμοί.  

Θα επανέλθω όμως πάλι στην πανδημία και στον ιό  SARS-CoV-2 . Ο ιός αυτός είναι περισσότερο επιθετικός από τους προγόνους του, του ίδιου γένους, διότι έχει διαχρονικά δημιουργηθεί γενετικά με τέτοιο  τρόπο και μηχανισμούς ώστε να παρουσιασθεί  ως το καλύτερο αμυντικό αποτύπωμα και σύστημα θα λέγαμε, ενός αόρατου αλλά υπαρκτού κόσμου με σκοπό την διαιώνιση του είδους του. Ο ιός δεν ενδιαφέρεται, θα έλεγα δεν τον αφορά τι ακριβώς προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει στο ανθρώπινο γένος. Απλά θέλει να επιβιώσει, να εξελιχθεί εις βάρος άλλων οργανισμών και να τους καταστρέψει ή στο τέλος να συμβιώσει μαζί τους αρμονικά. Στο χέρι μας ως ανθρώπινο γένος είναι να λάβουμε τα μηνύματα από την φύση για να μπορέσουμε να προστατευτούμε σεβόμενοι πρώτα αυτή και τον αόρατο κόσμο της.

Η πανδημία και ο ιός SARS-CoV-2, προέκυψαν, μέσα από φυσικές διεργασίες σε χρόνο που δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε, διότι η φύση δεν λειτουργεί με βάση τα ανθρώπινα ρολόγια. Τα εμβόλια και τα φάρμακα, είναι στο τέλος της διαδρομής, μιας διαδρομής που έχει πολλά λάθη σε σχέση με την συμπεριφορά μας όσον αφορά στο περιβάλλον ειδικά τις πολλές τελευταίες δεκαετίες. Θέλω όμως να τονίσω ότι, ως παγκόσμια κοινωνία με τους διαφορετικούς ρόλους που έχουμε, θα πρέπει να σκύψουμε στο οικοσύστημα και να ακούσουμε την «σιωπή» της φύσης, η οποία σας πληροφορώ είναι εκκωφαντική, και να δουλέψουμε μαζί της. Τότε μέσα από τον σεβασμό στο περιβάλλον και με όπλα την επιστήμη και την τεχνολογία θα μπορέσουμε να συμβιώσουμε σε ένα πλανήτη που ανήκει σε όλους μας.

Ο άνθρωπος δημιούργησε την επιστήμη, την τεχνολογία, τον πολιτισμό. Η φύση δημιούργει  και εξελίσσει τους φυσικούς νόμους που εμείς θα πρέπει να τους μεταφράσουμε με τα δικά μας  επιστημονικά εργαλεία. Θα πρέπει η κοινωνία να κατανοήσει γιατί τα φάρμακα έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες, γιατί δεν υπάρχει φάρμακο χωρίς παρενέργειές, γιατί προέκυψε η πανδημία, πως ο ιός SARS-CoV-2 εμφανίσθηκε στην ζωή μας. Με αυτό τον τρόπο η κοινωνία θα αποβάλλει τον φόβο, θα κατανοήσει ότι τα επιστημονικά εργαλεία, τα φάρμακα για παράδειγμα και τα προϊόντα διατροφής, έχουν μια δυναμική στην εξέλιξη τους και η πολυπλοκότητα τους υπαγορεύει την συνεχή αναθεώρηση των επιστημονικών απόψεων. Οι επιστήμονες έχουμε υποχρέωση να εκλαϊκεύσουμε την επιστήμη, να δώσουμε με απλό και εύληπτο τρόπο στους πολίτες να καταλάβουν τα επιστημονικά δεδομένα και την εξέλιξη τους, κάθε φορά.

Για παράδειγμα, όλοι επισκεπτόμαστε τους γιατρούς, επισκεπτόμαστε το φαρμακείο ζητάμε συμβουλές, όλοι κάποια στιγμή έχουμε προβλήματα υγείας ή θέλουμε να προστατεύσουμε την υγεία μας η να βοηθήσουμε τον εαυτό μας μέσα από προϊόντα υγείας και διατροφής. Οι επιστήμονες υγείας γνωρίζουν πολύ καλά ότι η σύγχρονες τεχνολογίες όπως π.χ. η νανοτεχνολογία και τα προϊόντα που προκύπτουν από την εφαρμογή της, δίδουν προστιθέμενη αξία στην υγεία. Θα μπορούσα να αναφέρω τα ονομαζόμενα νανολιποσωμιακά συμπληρώματα διατροφής, τα καινοτόμα καλλυντικά που παράγονται με βάση τις σύγχρονες τεχνολογίες  όπως την νανοτεχνολογία και όχι μόνο, οι ιατροβιοτεχνολογικές συσκευές, κ.α. είναι το αποτέλεσμα της μακρόχρονής, επίμονης και συνεπούς μελέτης του μικρο / νανόκοσμου.

Η μετάφραση των διεργασιών αυτών που εξυφαίνονται στον μικρο / νανόκοσμο, οδηγούν σε προϊόντα για την υγεία μας, για την καλύτερη διατροφή μας και για την ενίσχυση του οργανισμού μας μέσω του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Θα μου επιτρέψετε επίσης να συμπληρώσω ότι σήμερα αναπτύσσονται νανοσυσκευές οι οποίες στηρίζονται σε βιοϋλικά ασφαλή και οι οποίες μπορούν να «καθαρίζουν» τον οργανισμό μας από ιούς και μολυσματικούς παράγοντες. Αυτό γίνεται διότι οι νανοσυσκευές έχουν «εκπαιδευτεί» να αναγνωρίζουν «σημαίες» πάνω στους ιούς και να τους επιτίθενται και να τους εξουδετερώνουν. Επίσης θεραπευτικά εμβόλια για τον καρκίνο και νευροεκφυλιστικά νοσήματα είναι σε εξέλιξη και σύντομα θα έχουμε θεραπευτικά προϊόντα.

Μέσα από όλη αυτή την επιστημονική πορεία και την έρευνα, έγραψα το βιβλίο με τίτλο «Η Φωνή της Επιστήμης και η Σιωπή της Φύσης», από τις εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε, το 2019, που εκδόθηκε πριν την πανδημία. Στο βιβλίο αυτό αναφέρεται μέσα από μια λογοτεχνική ματιά αλλά και αυστηρά επιστημονική, ο διάλογος ανάμεσα στον μικρό/νανοκόσμο και στον μακρόκοσμο με πρωταγωνιστές, έναν ηλικιωμένο άνθρωπο που λειτουργεί ως παρελθόν, παρών και μέλλον, και ένα νέο επιστήμονα ο οποίος μέσα σε μια βιβλιοθήκη προσπαθεί να κατανοήσει δύσκολες επιστημονικές έννοιες και τους φυσικούς νόμους που υπάρχουν στην φύση και επηρεάζουν την ζωή μας.

Τέλος, ο καθρέπτης της αυτογνωσίας, θυμίζει συνεχώς στον νεαρό επιστήμονα την αδυναμία του να ολοκληρώσει την εικόνα των φυσικών διεργασιών που συνεχώς εξελίσσονται ως συνέπεια της δυναμικής εξέλιξης και της πολυπλοκότητας των βιοσυστημάτων. Φιλοσοφικές και κοινωνικές αναφορές υπάρχουν στο βιβλίο, ως συμπλήρωμα για την κατανόηση δύσκολων εννοιών. Νομίζω έχει την αξία του για τους αναγνώστες που θα θέλανε να δουν την πανδημία και τον ιό μέσα από το πρίσμα αυτής της συνομιλίας, του μικρό/νανόκοσμου, με τον μακρόκοσμου που ζούμε.

Επιμέλεια: Αλεξία Σβώλου