Νέες θεραπευτικές επιλογές για τα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα

— Βρισκόμαστε στην εποχή όπου οι ιώσεις και οι λοιμώξεις υποχωρούν, αλλά καταγράφεται έξαρση σε άλλα προβλήματα. Π.χ. τι πρέπει να γνωρίζουμε για την αλλεργική ρινίτιδα;

Η αλλεργική ρινίτιδα είναι μια πολύ συχνή νόσος που προσβάλλει περίπου το 15% του πληθυσμού. Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν ρινική συμφόρηση (το περίφημο μπούκωμα), καταρροή (τρέχει η μύτη), φτερνίσματα, καθώς επίσης έμμεσα συμπτώματα όπως δακρύρροια, πονοκέφαλο, αδυναμία συγκέντρωσης και μειωμένη απόδοση στα μαθήματα και στην εργασία. Εμφανίζεται με δύο μορφές, είτε ως μια νόσος που ταλαιπωρεί τους ασθενείς καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου είτε ως μια νόσος που εμφανίζεται κυρίως την άνοιξη. Υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα, που περιλαμβάνουν είτε ρινικά σπρέι είτε χάπια, κυρίως αντιισταμινικά.

— Συνοδεύεται και από άλλες αλλεργικές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος;

Η αλλεργική ρινίτιδα συχνά συνοδεύεται και από αλλεργική επιπεφυκίτιδα, αλλεργικό βρογχικό άσθμα και δερματικές αλλεργίες.

— Ποιο το αποτύπωμα του άσθματος στην Ελλάδα σε παιδιά και ενήλικες; 

Το άσθμα είναι μια νόσος που ταλαιπωρεί περίπου το 9% του πληθυσμού. Έχει διάφορα πρότυπα εμφάνισης, ανάλογα με την ηλικία. Στο ένα τρίτο των περιπτώσεων εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και παραμένει για ολόκληρη τη ζωή του ατόμου, συχνά με περιόδους εξάρσεων και υφέσεων. Στο δεύτερο τρίτο ξεκινά από την παιδική ηλικία, εξαφανίζεται στην εφηβική και πιθανόν και στην πρώιμη ενήλικη ζωή και επανεμφανίζεται αργότερα. Στο τελευταίο τρίτο των περιπτώσεων εμφανίζεται κατευθείαν στην ενήλικη ζωή, ενώ αρκετές φορές μπορεί να εμφανιστεί για πρώτη φορά σε σχετικά μεγάλη ηλικία.

Η συνύπαρξη δύο συχνών νοσημάτων, όπως η ΧΑΠ και το βρογχικό άσθμα, δημιουργεί έναν πληθυσμό ασθενών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που είναι ευπαθής στις αρνητικές συνέπειες και των δύο αυτών νοσημάτων. Γι’ αυτόν τον λόγο μια πάρα πολύ χρήσιμη συμβουλή είναι, αν πάσχουμε από άσθμα σε νεαρή ηλικία, να μην καπνίσουμε ποτέ, ώστε να μην κινδυνέψουμε να αναπτύξουμε και ΧΑΠ. 

— Πώς έχει αλλάξει η διαχείριση του άσθματος με τη βοήθεια των νέων θεραπειών;

Η εισαγωγή νέων θεραπειών έχει βοηθήσει πάρα πολύ στη διαχείριση του άσθματος όσον αφορά τη δυνατότητα όχι μόνο προσαρμογής της θεραπείας στις συνήθειες και στις ανάγκες κάθε ασθενούς (χρήση σπρέι μία φορά την ημέρα, σπρέι που περιέχουν διαφορετικά φάρμακα που παίρνει ο ασθενής με μια εισπνοή) αλλά και της πιο αποτελεσματικής αντιμετώπισης ασθενών που έχουν την υποκατηγορία του άσθματος που ονομάζεται «σοβαρό άσθμα».

— Η θεραπεία με βιολογικούς παράγοντες ποιους ασθενείς αφορά;

Ασθενείς με δύσκολο στη θεραπεία του άσθμα, δηλαδή σοβαρό άσθμα. Αυτοί δεν ανταποκρίνονται καλά στη θεραπεία με τα συνήθη φάρμακα και ταυτόχρονα έχουν κάποιους συγκεκριμένους βιοδείκτες, δηλαδή κάποιες τιμές σε συγκεκριμένες μετρήσεις που μας επιτρέπουν να τους χορηγήσουμε κάποιον βιολογικό παράγοντα. Πρόκειται για μονοκλωνικά αντισώματα που δρουν εναντίον κάποιας συγκεκριμένης ουσίας η οποία παίζει κεντρικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της φλεγμονής του άσθματος, με αποτέλεσμα να μειώνουν πάρα πολύ, έως εξουδετέρωσης, τη δράση αυτής της ουσίας και συνεπώς τη φλεγμονή του άσθματος. Υπάρχουν διαθέσιμες στην Ελλάδα βιολογικές θεραπείες εναντίον της ανοσοσφαιρίνης Έψιλον (IgE), της ιντερλευκίνης-5 (IL-5) και του υποδοχέα της ιντερλευκίνης-5 (IL-5R). Πρόσφατα έγινε διαθέσιμη και η τεζεπελουμάμπη, ένα αντίσωμα που αποτρέπει την προσκόλληση της θυμικής στρωματικής λεμφοποιητίνης (TSLP), μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται πολύ ψηλότερα στον καταρράκτη της ασθματικής φλεγμονής, στον υποδοχέα της. Με αυτόν τον τρόπο μειώνει τη φλεγμονή των αεραγωγών και τα συμπτώματα του άσθματος. Όλοι οι βιολογικοί παράγοντες χορηγούνται με υποδόρια ένεση μία φορά τον μήνα (ή στις 15 ημέρες ή στο δίμηνο).

— Ισχύει ότι σε κάθε παρόξυνση και εισαγωγή στο νοσοκομείο η αναπνευστική λειτουργία βγαίνει περισσότερο λαβωμένη; 

Κάθε παρόξυνση, ιδιαίτερα αν είναι τόσο σοβαρή ώστε να οδηγεί στο νοσοκομείο, είναι μια έντονη φλεγμονώδης διαδικασία που μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε ταχύτερη απώλεια αναπνευστικής λειτουργίας. Κάτι παρόμοιο έχει αποδειχτεί και για τη ΧΑΠ.

— Είναι βαρίδι οι νοσηλείες για το σύστημα υγείας;

Ευτυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες, εξαιτίας της εκτεταμένης χρήσης αποτελεσματικών εισπνεόμενων φαρμάκων, οι νοσηλείες από βρογχικό άσθμα έχουν μειωθεί σημαντικά, ενώ οι νοσηλείες στις μονάδες εντατικής θεραπείας έχουν ελαχιστοποιηθεί.

— Αν συνυπάρχει και ΧΑΠ, πόσο επιβαρύνεται η πορεία αυτών των νοσημάτων ή, αντιστρόφως, πόσο επιβαρύνεται η ΧΑΠ από αυτά;

Η συνύπαρξη δύο συχνών νοσημάτων, όπως η ΧΑΠ και το βρογχικό άσθμα, δημιουργεί έναν πληθυσμό ασθενών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που είναι ευπαθής στις αρνητικές συνέπειες και των δύο αυτών νοσημάτων. Γι’ αυτόν τον λόγο μια πάρα πολύ χρήσιμη συμβουλή είναι, αν πάσχουμε από άσθμα σε νεαρή ηλικία, να μην καπνίσουμε ποτέ, ώστε να μην κινδυνέψουμε να αναπτύξουμε και ΧΑΠ. Βεβαίως, και να μην έχουμε άσθμα, η αποφυγή του καπνίσματος είναι μια κορυφαία επιλογή που προστατεύει ποικιλότροπα την υγεία μας από πάρα πολλές δυσμενείς συνέπειες.

— Η κλιματική αλλαγή και η αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που σχετίζεται με την υπερθέρμανση του κλίματος) πώς επηρεάζουν τις εποχικές αναπνευστικές αλλεργίες και τη χρόνια εκδήλωσή τους;

Η κλιματική αλλαγή έχει αρνητικές συνέπειες στις αλλεργικές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος. Τις τελευταίες ημέρες παρατηρούμε την έλευση αφρικανικής σκόνης στη χώρα μας, δηλαδή αιωρούμενα σωματίδια που έρχονται από την έρημο της Αφρικής, ένα φαινόμενο που είναι συχνότερο και εντονότερο τα τελευταία έτη. Αυτά τα σωματίδια επικάθονται στο βλεννογόνο του αναπνευστικού και προκαλούν φλεγμονή. Στον υγιή άνθρωπο η φλεγμονή αυτή δεν μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, αλλά στον άνθρωπο που έχει προϋπάρχουσα φλεγμονή λόγω άσθματος, ΧΑΠ ή αλλεργικής ρινίτιδας η επιπρόσθετη φλεγμονή οδηγεί σε αύξηση των συμπτωμάτων και σε παρόξυνση της νόσου, που μπορεί να είναι σοβαρή.

— Δώστε μας μερικές συμβουλές για την υγιεινή του σπιτιού των ασθενών που ταλαιπωρούνται από αυτές τις παθήσεις.

Όταν υπάρχει επιβαρυμένη ατμόσφαιρα (π.χ. αφρικανική σκόνη, φωτιά στην ευρύτερη περιοχή), έχουμε τα παράθυρα του σπιτιού κλειστά. Αν ζεσταινόμαστε, χρησιμοποιούμε το κλιματιστικό άφοβα, γιατί δεν παίρνει αέρα από το εξωτερικό περιβάλλον για να λειτουργήσει, έτσι δεν επιβαρύνει την ατμόσφαιρα του σπιτιού. Σε περίπτωση αλλεργίας στα ακάρεα οικιακής σκόνης, καλό είναι να απαλλαγούμε από βιβλία και αντικείμενα που συλλέγουν σκόνη. Πρέπει να διατηρούμε ένα καθαρό και ως επί το πλείστον μη σκονισμένο περιβάλλον και να χρησιμοποιούμε ηλεκτρική σκούπα για να καθαρίζουμε δάπεδα, καναπέδες, στρώματα και μαξιλάρια. Όσον αφορά τις επιφάνειες που απαιτούν ξεσκόνισμα, πρέπει να χρησιμοποιούμε υγρό πανί και όχι ξεσκονόπανα ή φτερά. Είναι επίσης χρήσιμο να πλένουμε τα ρούχα που έχουμε αποθηκεύσει σε κλειστές ντουλάπες και κουτιά αποθήκευσης που περιέχουν ναφθαλίνες και άλλα αντισκωριακά προτού τα φορέσουμε και να καθαρίζουμε σχολαστικά το εσωτερικό των ντουλαπιών και των συρταριών, καθώς μαζεύουν σκόνη που είναι επιβλαβής για όσους πάσχουν από αλλεργίες.