Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Η αξία της «συμμαχίας» μεταξύ γιατρού και ασθενή

Του Δημήτριου Τσερώνη

Ρευματολόγος

—Τι είναι η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα;

Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα είναι η πιο συχνή φλεγμονώδης αρθρίτιδα και μία από τις πιο συχνές ρευματικές παθήσεις,  γενικότερα. Αφορά περίπου στο 1% του γενικού πληθυσμού, με διαφορετική συχνότητα εμφάνισης από χώρα σε χώρα, καλύπτοντας όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της υφηλίου. Η νόσος προσβάλει και τα δύο φύλα, αλλά πολύ συχνότερα τις γυναίκες, με την πιο συχνή ηλικία που εμφανίζεται να είναι μεταξύ της 3^ης  και 5^ης  δεκαετίας, παρόλο που μπορεί να νοσήσουν από μικρά παιδιά έως και υπερήλικες.

—Ποια είναι τα συμπτώματα της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας;

Ο πόνος στις αρθρώσεις είναι το πιο συνηθισμένο και κοινό σύμπτωμα των πασχόντων από Ρευματοειδή Αρθρίτιδα, πόνος που εμφανίζεται συνήθως σταδιακά, ενώ  αφορά τις περισσότερες φορές στις μικρές αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών, παρόλο που δυνητικά μπορεί να προσβληθούν σχεδόν όλες οι αρθρώσεις του ανθρώπινου σώματος.  Αρκετά συχνά οι ασθενείς μάς αναφέρουν ένα έντονο αίσθημα δυσκαμψίας και δυσκολίας στην κίνηση, ειδικά τις πρωινές ώρες μετά το ξύπνημα, ενώ κάποιες φορές τα συμπτώματα από τις αρθρώσεις «συνοδεύει» μία γενικότερη αδυναμία, ένα έντονο αίσθημα ανεξήγητης κόπωσης, δέκατα και απώλεια βάρους.

Επίσης,  δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα δεν περιορίζεται μόνο στις αρθρώσεις, είναι μία «συστηματική» πάθηση, που κάποιες φορές μπορεί να προσβάλει και εσωτερικά όργανα (πνεύμονες, καρδιά). Τέλος, η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα έχει αντίκτυπο, τόσο στην κοινωνική ζωή αλλά και την εργασιακή ενασχόληση των πασχόντων, με τους ασθενείς μας να παρουσιάζουν αρκετά συχνά συμπτώματα κατάθλιψης και αγχώδους διαταραχής,  τα οποία λειτουργούν σε μία σχέση φαύλου κύκλου με το κυρίαρχο σύμπτωμα του πόνου, δυσκολεύοντας ακόμη περισσότερο την καθημερινότητά τους.

—Ποια είναι τα αίτια της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας;

Τα ακριβή αίτια της νόσου συνεχίζουν και παραμένουν άγνωστα έως και σήμερα, ωστόσο η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα θεωρείται μια πολύ-παραγοντική νόσος, όπου γενετικοί, ορμονολογικοί αλλά και παράγοντες του περιβάλλοντος αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της λειτουργίας του ανοσοποιητικού μας συστήματος και τη συσσώρευση «φλεγμονής» που προκαλεί βλάβη σε διάφορα όργανα και ιστούς του σώματός μας.

—Ποια είναι η έκβαση της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας;

 Η πορεία της νόσου περιλαμβάνει εναλλασσόμενες περιόδους εξάρσεων και υφέσεων, με κάποιους από τους ασθενείς  μας να βιώνουν  μια δύσκολη καθημερινότητα, ειδικότερα στην αρχή, πριν ακόμη «αναγνωριστεί» η αιτία του ανεξήγητου και επίμονου πόνου που νιώθουν,  πριν δηλαδή τη διάγνωση της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας.

—Τι άλλαξε στο ταξίδι του ασθενούς με τη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα;

Τα τελευταία χρόνια το «ταξίδι» ενός ασθενή με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα από τα πρώτα συμπτώματά του έως και τελικά τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της νόσου, έχει γίνει πιο σύντομο και πιο ομαλό. Ο χρόνος διάγνωσης της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας έχει μειωθεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, παρόλο που και σήμερα συναντάμε περιπτώσεις  ασθενών μας με ήδη προχωρημένη νόσο κατά τη διάγνωση. Σημαντικό ρόλο σε αυτό φαίνεται ότι έπαιξε η ολοένα  αυξανόμενη ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού σε σχέση με τα συμπτώματα των ρευματικών παθήσεων, τόσο από ιατρικές εταιρείες και οργανισμούς,  όσο και από τις ενώσεις των ασθενών, μέσω των πολλών δραστηριοτήτων ενημέρωσης που οργανώνουν, προσπαθώντας έτσι να «φέρουν», πιο νωρίς, τους δυνητικά πάσχοντες από ρευματοειδή αρθρίτιδα, στον ρευματολόγο.

—Ποια η αξία της έγκαιρης διάγνωσης;

Η πρώιμη διάγνωση προσφέρει έγκαιρη παρέμβαση και μια καλύτερη διαχείριση της νόσου σε βάθος χρόνου. Η γρήγορη αναγνώριση της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας είναι σημείο «κλειδί» για την αντιμετώπισή της, καθώς η καθυστερημένη θεραπευτική παρέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή των αρθρώσεων και σε μη αναστρέψιμες δομικές αλλοιώσεις του σώματός μας.

—Τι αξία φέρνει η συμμαχία γιατρού και ασθενή;

Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας, διαδραματίζει η σχέση γιατρού- ασθενή και η αρμονική μεταξύ τους συνεργασία. Ο ρευματολόγος, αφού αρχικά ενημερώσει αναλυτικά τον ασθενή του για την πάθησή του, με τρόπο σαφή, απλό και κατανοητό, οφείλει να του δώσει χώρο και χρόνο προκειμένου να αποδεχθεί τη νόσο του, αλλά και να αφουγκραστεί  τις ανασφάλειες και τα άγχη του αναφορικά με το πρόβλημά του. Ακόμη περισσότερο,  οι ασθενείς μας θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στην αντιμετώπιση της νόσου, λαμβάνοντας από κοινού με τον γιατρό τους, τις θεραπευτικές αποφάσεις στο πλαίσιο μίας στρατηγικής που, ναι μεν οφείλει να είναι βασισμένη στα θεραπευτικά πρωτόκολλα αντιμετώπισης της νόσου, αλλά πρέπει να είναι και εξατομικευμένη, «κομμένη και ραμμένη» στα μέτρα και τις προτιμήσεις του κάθε ασθενή μας ξεχωριστά. Ο ρευματολόγος πρέπει να είναι συνοδοιπόρος του ασθενή με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα, υπό το πρίσμα μιας μεταξύ τους σχέσης, βασισμένη στην ειλικρίνεια και την εμπιστοσύνη.

—Πώς αντιμετωπίζεται η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα;

Η σύγχρονη αντιμετώπιση της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας περιλαμβάνει συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής με γενικά μέτρα. Σε όλους τους ασθενείς μας συστήνεται μια ισορροπημένη διατροφή με διατήρηση του σωματικού τους βάρους, διακοπή του καπνίσματος, αλλά και  σωματική άσκηση. Η φαρμακευτική αγωγή αποσκοπεί αφενός στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της νόσου, αφετέρου στην αποφυγή των αλλοιώσεων και της καταστροφής των αρθρώσεων. Με τα σύγχρονα θεραπευτικά μέσα που πλέον διαθέτουμε μπορούμε να εξασφαλίσουμε στους περισσότερους ασθενείς μας μία φυσιολογική ζωή, ελεύθερη από πόνο και με διατηρημένη  λειτουργικότητα.

Η επαναστατική είσοδος προωθημένων θεραπειών, τα τελευταία είκοσι χρόνια (βιολογικοί παράγοντες, στοχευμένες θεραπείες)  μπορούν να επιβραδύνουν σημαντικά την εξέλιξη της νόσου, «στοχεύοντας» πιο νωρίς στην αλυσίδα των γεγονότων που οδηγούν στη δημιουργία της φλεγμονής και τη «συσσώρευσή» της στις αρθρώσεις και σε όργανα του σώματος. Η εφαρμογή τέτοιων φαρμάκων, αν χρειαστεί βέβαια, πρέπει να γίνει νωρίς, πριν την έλευση δομικών βλαβών, αποτρέποντας, έτσι, τις αλλοιώσεις του σκελετού, αλλά και προσφέροντας μια καλύτερη διαχείριση της πάθησης, σε βάθος χρόνου. Πλέον δεν «παρακολουθούμε» απλώς τη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα, αλλά παρεμβαίνουμε ουσιαστικά καθ’ όλη τη «διαδρομή» της νόσου των ασθενών μας.

Του Δημήτριου Τσερώνη

Ρευματολόγος

Επιμέλεια: Αλεξία Σβώλου