Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται η αξονική σπονδυλοαρθρίτιδα

Με τον όρο «αξονική σπονδυλοαρθρίτιδα» (αξΣπΑ) περιγράφεται μια ομάδα ασθενειών με βασικό γνώρισμα τη φλεγμονή των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης (ιερολαγόνιες). Όταν υπάρχουν ευρήματα στην απλή ακτινογραφία, μιλάμε για αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, όταν όμως η φλεγμονή ανιχνεύεται στη μαγνητική τομογραφία, τότε περιγράφεται ως μη-ακτινολογική αξονική σπονδυλοαρθρίτιδα. Στην ίδια ομάδα ασθενειών περιλαμβάνεται και η αξΣπΑ, σχετιζόμενη με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, όπως και η αντίστοιχη σχετιζόμενη με την ψωρίαση.

Η συνολική συχνότητα όλης της ομάδας των ασθενειών είναι περίπου 0,9-1,7%. Η αναλογία ανδρών-γυναικών όσον αφορά την αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι δύο προς ένα, ενώ για τη μη-ακτινολογική αξονική σπονδυλοαρθρίτιδα είναι ένα προς ένα.
Χαρακτηριστικό κλινικό σύμπτωμα της αξΣπΑ είναι ο φλεγμονώδης οσφυϊκός πόνος, ο οποίος διαφέρει από τον συνήθη οσφυϊκό μηχανικής αιτιολογίας. Αφυπνίζει τον ασθενή κατά το δεύτερο μισό της νύχτας, είναι χειρότερος τις πρωινές ώρες κατά την αφύπνιση, με συνοδό έντονη και παρατεταμένη δυσκαμψία, ανακουφίζεται με την κίνηση και επιδεινώνεται με την ανάπαυση, βελτιώνεται, δε, εντυπωσιακά με τη χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. 

Εκτός της σπονδυλικής στήλης, μπορεί να προσβληθούν το έντερο (διάρροιες, αιματηρές κενώσεις), το δέρμα (ψωρίαση), οι ενθέσεις των τενόντων (π.χ. αχίλλειοι), οι οφθαλμοί (φλεγμονή), τα δάκτυλα χεριών ή ποδιών (δακτυλίτιδα).

Η αιτιολογία είναι εν πολλοίς άγνωστη. Είναι κυρίως αυτοφλεγμονώδη νοσήματα παρά αυτοάνοσα, καθώς δεν ανιχνεύονται αυτοαντισώματα. Υπάρχει ισχυρή γενετική συσχέτιση, καθώς σε περίπου 90% των ασθενών ανιχνεύεται το αντιγόνο HLA-B27.

H διάγνωση γίνεται με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού και την προσεκτική κλινική εξέταση. Η μαγνητική τομογραφία συμβάλλει τα μέγιστα στην πρώιμη ανίχνευση της νόσου σε ασθενείς με συμβατό κλινικό ιστορικό και αρνητική ακτινογραφία. Από εξετάσεις αίματος, σημασία έχουν οι δείκτες φλεγμονής και το HLA-B27.

Επειδή το κύριο σύμπτωμα της νόσου (οσφυϊκός πόνος) είναι κάτι πολύ συνηθισμένο, οι ασθενείς ταλαιπωρούνται για χρόνια σε γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων και καθυστερούν να εξεταστούν από τον ειδικό γιατρό, τον ρευματολόγο, με συνέπεια η μέση καθυστέρηση στη διάγνωση να είναι διεθνώς 7-9 χρόνια! H έγκαιρη διάγνωση είναι κεφαλαιώδους σημασίας, καθώς έτσι αποφεύγεται η μόνιμη βλάβη, δηλαδή η αγκύλωση της σπονδυλικής στήλης, και η επακόλουθη αναπηρία.

Η θεραπεία για πολλές δεκαετίες περιλάμβανε μόνο μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και άσκηση. Τα τελευταία 20-25 χρόνια συμβαίνει μια πραγματική θεραπευτική επανάσταση με τη χρήση των βιολογικών παραγόντων και των νεότερων στοχευμένων μικρών μορίων που πραγματικά έχουν αλλάξει τη ζωή των ασθενών, προσφέροντας ανακούφιση από τα συμπτώματα, αποφυγή της αναπηρίας και ικανοποιητική έως και απόλυτα φυσιολογική καθημερινή λειτουργικότητα. Φυσικά η άσκηση και η διακοπή του καπνίσματος είναι απαραίτητα. Εξαιρετικής σημασίας είναι η σωστή και ειλικρινής επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενούς, και να τίθενται υψηλοί θεραπευτικοί στόχοι, οι οποίοι είναι απολύτως εφικτοί με τις θεραπείες που διαθέτουμε σήμερα.