Τι γνωρίζουμε για το πόσο γρήγορα εξαπλώνεται ο καρκίνος του μαστού

Ακόμα και στη δύσκολη περίοδο που βιώνουμε δεν θα πρέπει να παραμελούμε ποτέ την υγεία μας. Γι’ αυτό δεν αμελούμε τις προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο του μαστού, που πλήττει μία στις οκτώ γυναίκες. Στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών, πέραν της παροχής υπηρεσιών υγείας υψηλού επιπέδου, κορυφαία προτεραιότητα παραμένει η ασφάλεια των ασθενών, του προσωπικού και των γιατρών με την εφαρμογή αυστηρών μέτρων και υγειονομικών πρωτοκόλλων.

Οι περισσότεροι καρκίνοι έχουν την ικανότητα να εξαπλώνονται, αλλά το εάν τελικά θα το κάνουν ή όχι, και πόσο γρήγορα, εξαρτάται από συγκεκριμένους παράγοντες. Στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να προσδιοριστεί η ταχύτητα της εξάπλωσης της νόσου είναι να οριστεί ο τύπος του. Κάθε τύπος καρκίνου του μαστού αναπτύσσεται με διαφορετικούς ρυθμούς και σε κάθε ασθενή η διάγνωση είναι διαφορετική. 

Η ανθυγιεινή διατροφή, η έλλειψη άσκησης και το κάπνισμα αποτελούν παράγοντες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Είναι όμως πολύ σημαντικό να μην παραμελούμε την ετήσια μαστογραφία ως προ-συμπτωματικό έλεγχο για την πάθηση, ώστε να διαγνωστεί η τυχόν εμφάνιση της νόσου σε πρώιμο στάδιο.

Σε πόσο καιρό αναπτύσσεται ο καρκίνος του μαστού

Κάθε τύπος καρκίνου του μαστού προσδιορίζεται βάσει διαφόρων επιμέρους παραγόντων και υποτύπων που συμπεριφέρονται διαφορετικά. Ορισμένοι τύποι έχουν την τάση να είναι πιο επιθετικοί και να κινούνται πιο γρήγορα, ενώ άλλοι συνήθως εξελίσσονται πιο αργά. Η ταχύτητα εξέλιξης καθορίζεται καταρχάς από τον υποτύπο του καρκίνου. Γενικά, οι τριπλά αρνητικοί και οι HER-2 θετικοί όγκοι αναπτύσσονται ταχύτερα, ενώ οι θετικοί για ορμονικούς υποδοχείς καρκίνοι τείνουν να κινούνται με βραδύτερο ρυθμό. Επίσης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το στάδιο. Ο καρκίνος του μαστού συνήθως σταδιοποιείται με βάση μια κλίμακα από το 0 έως το IV. Ο όρος «μη διηθητικός - in situ» σημαίνει ότι ο καρκίνος έχει παραμείνει εντός του γαλακτοφόρου πόρου ή εντός των λοβίων του μαστού και αναφέρεται ως στάδιο 0. Διηθητικός καρκίνος του μαστού σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα έχουν περάσει στον μαστικό ιστό και αναπτύσσονται πλέον μέσα σε αυτόν, οπότε είναι σε θέση να εξαπλωθούν και σε άλλα σημεία. Το στάδιο IV σημαίνει ότι ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση και σε άλλα όργανα. Ο καρκίνος που έχει κάνει μετάσταση είναι πιθανότερο να συνεχίσει να εξαπλώνεται.

Σημαντικός είναι και ο βαθμός (grade). Όταν διαγιγνώσκεται κανείς με καρκίνο του μαστού, ο γιατρός κατατάσσει τον όγκο σε μια βαθμίδα (grade) μεταξύ του 1 και του 3 με βάση το πόσο μοιάζουν τα καρκινικά κύτταρα με τα φυσιολογικά κύτταρα. Υψηλότερη βαθμίδα (grade) σημαίνει πιο επιθετικό όγκο και πιθανώς μεγαλύτερη πιθανότητα ο όγκος αυτός να μεγαλώσει και να κάνει μετάσταση.

Η ηλικία της ασθενούς λαμβάνεται επίσης υπόψη. Οι νεότερες γυναίκες εμφανίζουν συνήθως πιο επιθετικά είδη καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες σε ηλικία. Οι ηλικιωμένες γυναίκες είναι πιθανότερο να αναπτύξουν ορμονοεξαρτώμενες μορφές καρκίνου του μαστού, που τις περισσότερες φορές εξελίσσονται πιο αργά, χωρίς όμως να αποκλείεται και το αντίθετο.

Τέλος, σημαντική είναι η ύπαρξη γενετικών μεταλλάξεων. Εάν υπάρχει κληρονομικότητα (διαπιστωμένη βλάβη/μετάλλαξη κυρίως στα γονίδια BRCA1 και BRCA2), αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Όσες γυναίκες παρουσιάζουν τις συγκεκριμένες γενετικές μεταλλάξεις διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από αυτόν τον καρκίνο σε μικρότερη ηλικία, η οποία, όπως ήδη αναφέραμε, αποτελεί παράγοντα που ευνοεί τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου του μαστού.

Η εξειδικευμένη ογκολογική ομάδα θα καθορίσει πόσο πιθανό ή πόσο γρήγορα μπορεί να εξαπλωθεί ο καρκίνος του μαστού με βάση τον υπότυπο, το στάδιο και τους επιμέρους παράγοντες. Αν και οι ειδικοί στον καρκίνο του μαστού έχουν τη δυνατότητα να κάνουν υποθέσεις και εκτιμήσεις για την ταχύτητα εξέλιξης, κάθε όγκος είναι διαφορετικός και μοναδικός για την κάθε ασθενή.

Πότε ξεκινά ο όγκος στον μαστό

Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις όταν κάποια γυναίκα διαγιγνώσκεται με καρκίνο του μαστού είναι «πότε ξεκίνησε;» και κατά κανόνα πραγματικά δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα. Μπορούμε να εξετάσουμε τον υπότυπο για να καταλάβουμε εάν, για παράδειγμα, αυτό συνέβη πριν από μερικές εβδομάδες ή μήνες, αλλά τίποτα παραπάνω.

Μπορούμε να  «φρενάρουμε» την ανάπτυξή του;

Η ανθυγιεινή διατροφή, η έλλειψη άσκησης και το κάπνισμα αποτελούν παράγοντες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Είναι όμως πολύ σημαντικό να μην παραμελούμε την ετήσια μαστογραφία ως προ-συμπτωματικό έλεγχο για την πάθηση, ώστε να διαγνωστεί η τυχόν εμφάνιση της νόσου σε πρώιμο στάδιο.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η μακροχρόνια λήψη ορμονών, ο αριθμός των τέκνων που έχει φέρει στον κόσμο μία γυναίκα και πότε, η χρονική στιγμή της πρώτης περιόδου, της εμμηνόπαυσης κ.ά. Σημαντικό παράγοντα αποτελεί και η ηλικία, αφού έχει παρατηρηθεί ότι η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σχετίζεται με την ηλικία μιας γυναίκας. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο καρκίνος του μαστού δεν μπορεί να προληφθεί, αλλά μερικές φορές μπορεί να επιβραδυνθεί, να διακοπεί η εξέλιξη της νόσου ή να μειωθεί το μέγεθος του όγκου. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ορθή λήψη των φαρμάκων, σύμφωνα με τις οδηγίες, τηρώντας τα ραντεβού του προγραμματισμένου ελέγχου και παρακολούθησης και με την ενεργό συμμετοχή της ασθενούς στην αντιμετώπιση της νόσου. Η σωστή λήψη των φαρμάκων, η υγιεινή διατροφή και η συμμετοχή σε υποστηρικτικά προγράμματα σωματικής άσκησης και διαχείρισης του στρες μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση του οργανισμού, σε μια καλύτερη ψυχολογική διαχείριση της κατάστασης και, τελικά, σε μια θετική πορεία της νόσου.